لە ٣٧ ـەمین ساڵیادی بێسەروشوێنكردنی هونەرمەند ئەردەوان زاخۆییدا

ناوی تەواوی (ئەردەوان عەلی محەمەد تەها)یە، ساڵی ١٩٥٧ لە گەڕەكی جوولەكانی شارۆچكەی زاخۆ لەدایكبوو، لە خێزانێكی مام ناوەند ژیاوە، هەر لە منداڵییەوە خولیای هونەر بووە، ساڵی ١٩٧٩ ژیانی هاوسەری پێك هێنا، هەمان ساڵ چەكی پێشمەرگایەتی لە شان كردووە.
خۆشەویستیی ئەردەوان بۆ هونەر وای كرد كە خوێندن پشتگوێ بخات، هەر ئەمەش وای كرد كە خانەوادەكەی لە سەرەتادا دژی ئەوە بوون كوڕەكەیان ڕوو لە هونەر بكات.
هونەرمەندی ژەنیار سەباح زاخۆیی، هاوڕێی هەمیشەیی ئەردەوان لە دیمانەیكدا سەبارەت بە چەند لایەنێكی ژیانی هونەری و پەیوەندییان، دەڵێت: «لە سەنتەری لاوانی زاخۆ ئەردەوان هاتە لامان، لە ماوەیەكی كەمدا توانی سەرنجی هەموو لایەك ڕا بكێشێت، بە جۆرێك كاریگەریی لەسەر من هەبوو، كە لە هەموو گۆرانییەكانیدا كاری ژەنینی مۆزیكی بۆ بكەم، ساڵی ١٩٧٧ یەكەم بەرهەمی بڵاو كردەوە، لە ماوەی ژیانیدا توانی زیاتر لە (٢٠٠) گۆرانی تۆمار بكات.

سەباح زاخۆیی باس لە سەرەتای ئاشنابوونی خۆی لەگەڵ هەر یەكە لە هونەرمەندان (ئەیاز و ئەردەوان) دەكات و دەڵێت: «سەرەتای ناسینی من بۆ ئەو دوو هونەرمەندە لە ناوەندی لاوان بوو، پاش ئەوەی ئەو دوو هونەرمەندە ڕوویان لە ناوەندی لاوان كرد، سەرەتا دەیانویست گۆرانییە فولكلۆرییەكان بڵێنەوە، بەڵام من لەبەر ئەوەی توانای ئاوازدانان و ئامێرژەنینم هەبوو، بۆیە پەیمانم پێدان كە ئاواز و هۆنراوەی نوێیان بۆ پەیدا بكەم، ئەوە بوو توانیمان لەگەڵ مامۆستا (عەبدلعەزیز سلێمان) لە ساڵی ١٩٧٨ كاسێتێكی گۆرانی بۆ هونەرمەند (ئەردەوان زاخۆیی) تۆمار بكەین، كە ئەوكات سەدایەكی زۆری لە نێو خەڵكدا دایەوە، بەمەیش ئەم كاسێتە پاڵنەرێك بوو بۆ ئێمە كە گرنگی بە كارەكانی داهاتوومان بدەین، لە بارەی هونەرمەند (ئەیاز زاخۆیی) شەوە ئەو كاتە كاسێتی تۆمار نەكرد، بەڵكو تەنیا ئەو گۆرانییانەی تۆماركران كە لە ئاهەنگ و چالاكییەكاندا دەگوتران، بەڵام توانیم لە ساڵانی ١٩٨٤ و ١٩٨٥ بە ئامێری (عود) لە تۆماركردنی یەكەم كاسێتی هونەرمەند (ئەیاز زاخۆیی)دا بەشدار ببم.»

سەباح زاخۆیی پێی هەروەها دەڵێت: «هەرچەندە بەرهەمەكانی ئەو دوو هونەرمەندە بە چەند ئامێرێكی كەم و لە ستۆدیۆی زۆر سادە تۆمار دەكران، بەڵام تاكو ئێستاش لە گوێی تاكی كوردیدا دەلەرێنەوە و، ئێستایش خاوەن ستۆدییەكان دەڵێن، لە دوای ئەو ماوە زۆرەی كە ئەو دوو هونەرمەندە نەماون، بەڵام كەسانێك هەن بە تامەزرۆییەوە كاسێتەكانیان دەكڕن، لە بازاڕەكانیشدا هەمیشە زۆرترین كڕیاریان هەیە، هەروەها ئەو گەنجانەی كە لاسایی ئەو دوو هونەرمەندەیش دەكەنەوە، هەمیشە سەركەوتن بە دەست دەهێنن، ئەمەیش خۆشحاڵیم پێ دەبەخشێت كە ماندووبوونم لەگەڵ دوو ئەو هونەرمەند بەفیڕۆ نەچووە و توانیم خشتێك بخەمە سەر دیواری هونەری كوردی.
سەباح زاخۆیی ئاماژە بەوە دەدات، كاتێك ئەردەوان گۆرانیی دەگوت، دەمانزانی كێشە درووست دەبێت، «لەبەرئەوەی وشەی كوردستانی زۆر دەگوتەوە، لە ناو شیعری گۆرانییەكەیدا خەڵكی دەورووژاند، هەموو ژەنیاران تووشی كێشە دەبوون، لەبەرئەوە نەیاندەوێرا كاری لەگەڵ بكەن.
ئەردەوان زاخۆیی لە ژیانی پێشمەرگایەتیدا
ئەردەوان ساڵی ١٩٧٩ چووەتە شاخ و بە گۆرانییەكانی زیاتر هاوڕێیانی خرۆشاندووە، هەرچەندە خێزانداریش بوو، بەڵام ماوەی دوو ساڵ پێشمەرگە بووە، دواتر لە ١٩٨١ دەچێتە جەزیرێی بۆتان، تا ئەو كات بەعس لێ خۆشبوونی بۆ دەردەكات، لە ١٩٨٤ بۆ ماوەی دوو ساڵ دەچێتەوە شاخ، دواتر دێتەوە شاری دهۆك، بەڵام ڕژێمی بەعس لە پاش دوو ساڵ ڕفاندیان.
لەگەڵ ئەیاز زاخۆیی چووە بەغدا و ڕفاندیان
لەبارەی دیارنەمانی ئەردەوان، سەباح زاخۆیی دەڵێت: «ڕفاندنی ئەردەوان پەیوەندیی بەو هەڵوێستە كوردپەروەریەوە هەبووە، چونكە ئامادە نەبوو گۆرانی بۆ ڕژێمی بەعس بڵێت.»
لە شەوی ٢٨-١-١٩٨٦ ئەردەوان لە بەغدا دەڕفێنرێت و تائێستا بێسەروشوێنە.
بەپێی چەند سەرچاوەیەك لەدوای ڕفاندنی هاوسەرەكەی ڕوو لە ئەوروپا دەكات، ئێستا كوڕ و كچێكی لەدوای خۆی جێماوە.
*بەشێك لە بەرهەمەكانی*
١٩٧٨: هەوار و ١٠٠ هەوار
١٩٧٨: دۆرێت زاخۆ پەری دروونن
١٩٧٨: زاڵم ئەوان
١٩٧٨: زاخۆ شەنگ و شرینێ
١٩٧٩: خۆزیكا مین زانیبا
١٩٧٩: خاتر د خوازی
١٩٧٩: ئەز چی پسیاربكم
١٩٧٩: زاخۆكا ڕەنگین
١٩٨٠: دایكا كوردستان
١٩٨٠: خودێ گەلەك دەردانێ
١٩٨١: بریندارو بلبلۆ
١٩٨١: نە جارەك هزار جاران
١٩٨١: ئەزێ هەرم
١٩٨١: سلاڤا ل من بكە
١٩٨٢: بریندارم
١٩٨٣: لێلێ دایكێ
١٩٨٣: بهارا كوردستانێ
١٩٨٣: دوژمن ژ وارێ مە هەرە
١٩٨٣: پێشمەرگەكێ چەلەنگم
١٩٨٤: ئورمیێ ئورمیێ
١٩٨٤: هەی لۆلۆ
١٩٨٥: چوخكێ هنگۆ
١٩٨٥: دەلالا من زاخۆیێ
١٩٨٦: ڕابە م ب ڕەڤینە
١٩٨٦: ئەرێ دایكێ