پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و سەردانەكەی مستەفا كازمی بۆ ئەمریكا و پێشبینی و پێشهاتەكانی ئایندەی كورد لە عێراقدا تەوەرێكی سەرەكيی ئه‌م گفتوگۆيه‌ى گوڵان بوو لەگەڵ سیاسەتمەدار و دیپلۆماتكار دڵشاد میران، لێرەدا پوختەی بۆچوونەكانی بڵاودەكەینەوە.

ئا: شەماڵ نوری

سیاسەتمەدارو دیپلۆماتكارى كورد دڵشاد میران، سەرەتا باسى ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "حكومەتی عێراق هەر لە دروستبوونیەوە بە شێوازی جۆراوجۆر عەقڵیيەتی دوژمنكارییانەی دەرهەق بە خواست و ویستەكانی گەلی كوردستان هەبووە، نەك هەر تەنیا بۆ سەربەخۆیی و بەدەستهێنانی مافێكی ئاسایی و یاسایی و بگرە دژی هەموو پێشكەوتن و سەقامگیرییەكی ئابووری و سیاسیش راوەستاوەتەوە. لەم روانگەیەوە هەرچی دانوستان و گفتوگۆكانی هەیە، لەسەر ئەرزیيەتێكی بەهێز بونیات نەنراوەو، بەردەوام بەغدا لە قۆناغە هەستیارەكاندا پاشگەز بووەتەوە. ئەوەی ئەمڕۆش روودەدات، لە رێككەوتنی نێوان هەردوو حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندی بەغدا بۆ كاتێكی دیاریكراوەو لە ژێر دەیان پاساو و بیانووی جۆراوجۆردا لە ماوەیەكی كەمدا هەڵدەوەشێتەوە، هەرچەندە ئاسایيبوونەوەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لە سەردەمی كازمی باشبوونێكی بە خۆیەوە بینیوە و، رەنگە تا كۆتایی ئەمساڵ دۆخەكە ئاسایی بێت، بەڵام هەر خۆی لەخۆیدا رێككەوتنەكەی ئێستا بۆ ئەم چەند مانگەی ساڵی 2020 ـە و لەگەڵ هاتنی ساڵی 2021 و داڕشتنەوەی پرۆژە یاسای بودجەی 2021 دەبێت كورد دووبارە بكەوێتەوە ناو دانوستانێكی دوورو درێژ كە تێیدا زیانمەندە و خەڵكی كوردستان مووچە و قووتی دەبڕدرێتەوە. "


ئەم سیاسەتمەدارو دیپلۆماتكارەی كورد كە شارەزایی و ئەزموونی پراكتیكی لە بارودۆخی عێراقدا هەیە، سەبارەت بە گرنگيی بەشداريی لایەنی سێیەم لەم گفتوگۆ و رێككەوتنانەدا وتى: "بەشداریكردنی لایەنی سێیەم لە هەر رێككەوتنێكی نێوان هەرێم و بەغدا گرنگيی تایبەت به‌ خۆی هەیە، چونكە لەلایەك تەمەنی رێككەوتنەكە درێژ دەبێت و، لەلایەكی دیكە زەمانەتی جێبەجێكردنی رێككەوتنەكە دەكات، بەتایبەتی لە عێراقێكدا كە دۆخی سیاسی و سەقامگیريی ناوخۆى لاوازە، بۆيه‌ بوونی نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەمریكا لەهەر رێككەوتنێكى به‌غدا و هه‌رێمى كوردستان گرنگە، چونكە لە عێراق شتێك نییە بە ناوی دەستوور و یاسا و ئیدارەوە، هێزە سیاسییە عەرەبیەكان بە شیعە و سوننەوە زۆر بڕوایان بە مەركەزيیەتە و پێیان خۆش نییە بە عێراق بوترێت دەوڵەتێكی فیدڕاڵی، ئیتر چۆن مامەڵە لەگەڵ كیانی كوردی و ئەم هەرێمە فیدڕاڵیيە دەكەن. ئەم بابەتە سیاسییە زیاتر له‌وه‌ى دەستووری و ئیداری و یاسایی بێت. بەداخەوە هەندێك لە چاودێران و سیاسەتمەدار و پەرلەمانتاران زۆر باسی دەستوور و یاسا و ئیدارە دەكەن، لەكاتێكدا ئەوان لە بەغدا باشتر لەو واقیعە تاڵەی عێراق نزیكن، بەوەی هەرچی هەیە لە عێراق پەیوەندیی بە كۆنتڕۆڵكردنی هێزە شیعەكانەوە هەیە و، ئەوانیش بە خواستی ئێران هەڵسوكەوت دەكەن، ئەمانەش دوای ئەوەی هێزە سوننەكانیان دەستەمۆ كرد، ئێستا دەیانەوێت رۆڵی كوردیش نەهێڵن و كوردیش بخەنەوە ژێر كۆنتڕۆڵی تەواوی خۆیانەوە، هەموومان لە كوردستان باش ئەو راستییە دەزانین، بە هۆی ململانێ و دەمارگیری و رق و قینی زەمانی رابردووەوە تۆمەتی شەڕ و پێكدادان و هێرشەكانی بەغدا دەخەینە سەر ریفراندۆم، لە كاتێكدا ئەوان خێروبێری كوردیان ناوێت و، دەیانەوێت كورد هیچ كیان و بوونێكی نەبێت، ئێستاكەش كارتێكی بەهێزی گەمارۆ و ئابوورییان لەبەردەستدایە، كە بەهۆی لاوازيی بەرەی ناوخۆ و نەبوونی تەبایی لەنێوان لایەنە سیاسییەكاندا كاریگەرییەكانی چەكی ئابووری بەهێزتر دەبێت، لەسەردەمی شەڕی داعش و دابەزینی بەهای نەوتیشدا عەبادی هەمان چەكی دژی كورد بەكارهێنا و، ئەم حاڵەتەش بەردەوام دەبێت تا ئەو كاتەی ئابووريی هەرێمی كوردستان تێكەڵ بە بەرژەوەنديی ئابووريی وڵاتانی زلهێزی دنیا دەبێت، بەتایبەتی ئەمریكا و وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا ئه‌وه‌ش ژێرخانی ئابووريی بەهێزى دەوێت. ئومێدەوارم كورد لە بواری ئابووریدا ئەوەندە بەهێز بێت، پێویستی بە بەغدا و وڵاتانی دەوروبەرمان نەمێنێت، جێگای داخیشە زۆربەی ئەوانەی دۆسێی نەوت و ئابوورییان لەبەردەستدا بوو لەچەند ساڵی رابردوودا شكستیان هێنا و نەیانتوانی هەرێمی كوردستان بگەیەننە قۆناغێكی سەقامگیری سەربەخۆیی ئابووری و ژێرخانی هەرێمەكە بونیات بنێنەوە. "


سەبارەت بە سەردانەكەی مستەفا كازمی بۆ ئەمریكاو دیدارەكەی لەگەڵ ترامپدا میرانی وتی : "لە ئێستادا هەوڵێكی جددی هەیە چ لەلایەن كازمی و چ لەلایەن هەرێمی كوردستان و دۆستەكانمانەوە بۆ ئەوەی گرفتی نێوان هەرێم و بەغدا درێژه‌ى نەبێت و رێككەوتنێكی هەمیشەیی لە بەرژەوەنديی هەرێم و بەغدا ئەنجام بدرێت، گرفتەكە لەوەدایە كازمی لە ژێر ئەزمووندایە لەلایەن ئەمریكاوە و وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارە ئاسان و روون نییە، كە ئایا مستەفا كازمی دەتوانێت بەڵێنەكانی بە رۆژئاوا بەتایبەتی ئەمریكا جێبەجێ بكات، یان نا.. ئەگەر لایەنی كوردی بە جددی پاڵپشتی كازمی بكات و، كازمی-يش بە جددیی پاڵپشتيی هەرێم بكات، ئەوا هەردوو لا بە سەر ئاستەنگ و بەربەست و دەستێوەردانی دەرەكیدا زاڵ دەبن و دەگەنە دەرئەنجامێك، بەڵام لە ناوخۆی هەرێمدا زۆر پێویستە لایەنە سیاسییەكان بەتایبەتی هێزە سەرەكییەكانی كوردستان پارتی و یەكێتی پێكەوە تەبا بن و چاكسازی بە شێوەیەكی رێكوپێك لە بواری داهاتەكان بچێتە پێشەوە، نەك تەنیا لەلایەنی خەرجی و مووچەخۆران و فەرمانبەرانەوە، چونكە سەقامگیریی هەرێمی كوردستان زامنی سەركەوتنی هەر گفتوگۆ و دانوستانێكە لەگەڵ بەغدا. گرفتەكە لەوەدایە لەبەغدا زۆر لایەنی عەرەبی ئیسلامی شیعە هەن كه‌ دژی كازمی كار دەكەن، بۆیە نابێت كورد زۆر چاوەڕوانی شتی گەورە بكات و، دەبێت هیچ خاڵێك نەدات بەدەستەوە كه‌ زیان بە كورد و كازميیش بگەیەنێت . لەهەمووی گرنگتر دەبێت هەڵە ئابوورییەكان راست بكرێتەوە و، داهات و خەرجيیەكان بە شێوەیەك رێك بخرێن، كه‌ پشت بە خۆمان ببەستین، چونكە خۆ ئەگەر كازمی لەم قۆناغەشدا لێكتێگەیشتنی هەبێت، چ زەمانەتێك هەیە دوای چوار ساڵی دیكە ئەگەر ببێتەوە سەرۆك وەزیران پابەندی بەڵێن و رێككەوتنەكانی بێت؟"