rrovîsorê yarîdeder dktor ḧemîd bavî  bsporr û şareza li dîruka îslamî bu gullan:     diviya kadr û endamên partên îslamîş çûbane di sengerên şerî da û berrevanî ji kurdistanê û milletî krba

 

d. ḧemîd bavî prufîsurê harîkar mamusta li sallên (١٩٧٨-١٩٨٢) kulîja şerî'etî li zanikuya beẍda xwandiye wxlaskriye û bekaluriyus bi (şerî'etî) wergrtiye, li salên (١٩٨٣-١٩٨٥) hate wergirtin li xwandina bilind li pşka ayînî/ kulîja şerî'etî/ zanikuya beẍda û xwandiye wbawerinama macstêrî wergrtiye bi nama xwe (tdwîn alktib almqdise: alturae, alإncîl, alqrآn)- vekulîneka hevberkrî, çend vekulîn wbabetên ayînî wdîrukî nvêsîne û hndek belavekrîne, lewma guvara gullan bferizanî hevdîtinekê dgel biken derbareyi çend prsêt grêdaêyi bi layenê neteweyî û ayînîve .

 

 

 

* pşitî rûxana xelafeta îslamî li estenbull, rêkxirawa îxwan muslmîn lh mîsir hate damezirandin bu dûbare zvirrandina xelafeta îslamî, pşitî hngî fîkra îxwan bûye fîkreka cîhanî, eveş bû egerê dabeşbûna îslamê bu siyasîyi û 'îbadet,  ev dabeş bûna îslamê bu îslama siyasîyi çend xizimet bi îslamê krîye?

 

- duleta 'usmanî (ya turkî) ptir ji (٦٠٠) salan - ji sala ١٢٩٩ heta ١٩٢٣- ḧukmirranî ya li biyavekê berfrehـ krî li çendîn welatên devera naverrast herwesa li çend welatên ewrupa jî, û desthelateka xurt hebû bitaybetî li qunaẍên destpêkê, paşî pîç pîçe lawaz bû bi egerê gendelîya kargêrî û darayî û rewşitî ..hed, çuniku bi serve krasê (îslamê) kr bûye berxwe, û xwe dhîna derê ke ya şerî'etê îslamê bi cih dînît, belê ji binve (desthelateka turkî bû) û sultana bixwe xwîna êk û dû vedxwar sera desthelatê û kursîkê û para wxuşiyên dunyayê !, lewma jî seng wbihayê wê kêm bû di nav cîhana îslamî da û ew pîruzîya xwe nema wek (xîlafeta îslamî), wmilletên dî jî rabûne ser xwe wewan jî daxwaza mafên xwe yên netewî kirin mîna (dewleta 'usmanîyan) wşureşên cuda cuda li çendîn cihـ û deveran serhldan.   

 

vêca (welatê msrê)- ew dewleta mezn wxudana zanîngeha eziherî wpart û grupên siyasî û senterên zanistî whzira hişiyarbûna netewî- bzav kr ke rulekê mîna rulê (dewleta 'usmaniyên turk) bigêrît, îna parta (alإxwan almslmun) hate damezirandin- wek bzaveka ayînî û civakî û çaksazî- (l ٢٢ adara sala ١٩٢٨ê) li bajêrê îsma'îlîye li msrê bi serkêşiya xudê jê razî : ḧsin albina (١٩٠٦- ١٩٤٩ ), û pşitevaniya çendîn zana û rewşenbîran û mamustayên zanikuyan, ke çûne di nav kulan wcade wçayxanan da, û harîkarîya destkurt û hejaran kr wcemawerekê zur li dura kumbû bi hîvîya hndê ke rewşa wan û civakî bi gşitî bighurrin beref başitir wxuşitir, belê mxabin demê serkrdayetîya (îxwana) ew hêza cemawerî ya mezn li durên xwe dîtî rengekê (ẍrur)ê li def peyda bû û dlê wan jî (tema'îya) desthelatê û kursîkê kr û çavên wan jî çûne para û dunyayê, îna têkelî siyasetê bûn û diyar kr bu raya gşitî ke (siyaset û dîn) jêk nahêne dabirrîn û jmareka zanayan û grupan jî li cîhana îslamî pşitgîrîya vê dîtinê kr û dken heta nuke wdbêjin: dîn çareserîye ji bu hemî karubarên miruvî û civakî yên ayînî,rewşenbîrî, rewşitî, zanistî û civakî, siyasî, kargêrî û aburî. lewma jî ji bu bi destveyina desthelatê grupên tundutîj derkeftin wkuşitin hate kirin dijî hndek kesan û berjewendiyên desthelata dewletê, û hndek kes wdesthelata bi (gawriyê/ kufrê) hatine (wesf) kirin, vêca sererayi belavbûna bîr û hzirên parta (îxwana) li prraniya welatên cîhana îslamê belê ji ber çûna wan bu nav siyasetê û parastina berjewendiyên dunyayî ew jî parçe parçe bûn wbûne çendîn grup, rêkxiraw û partên ayînî- siyasî ... çuniku hndek şengste û binemayên serekî di nav (îxwana) da peyda bûn- bi dlê hemîyan nebûn- mîna:

 

أ‌- derkeftin wkarkirin dijî ḧakmê dewletê (ç kafr bît yan ne), çuniku ew ne (ulî أmir almslmîn)e li def wan, belku divêt guhdarîya (xlîfe almslmîn) bihête kirin wfermana wî bihête bicihînan  ﴿îَa أَîُّhَa alَّذiînَ آmَnُwa أَطiî'ُwa allَّhَ wَأَطiî'ُwa alrَّsُulَ wَأُuliî alْأَmْri minْkُmْ fَإinْ tَnَazَ'ْtُmْ fiî şَîْءٍ fَrُdُّuhُ إilَî allَّhi wَalrَّsُuli إinْ kُnْtُmْ tُؤْminُunَ biallَّhi wَalْîَuْmi alْآxiri ذَlikَ xَîْrٌ wَأَḧْsَnُ tَأْuiîlًa﴾ alinisaء: ٥٩, û nabît bê emirîya xudê bihête kirin ji ber kesekî (la طa'e lmxluq fî m'sye alixalq) herwesa ('n 'bid allh bin 'mir rzî allh 'nh أn alinbî slî allh 'lîh wslm qal: ('lî almirءi almslm alsmْ' walطa'e fîma أḧbّ wkَrih إla أn yُؤْmَr bm'sye, fإn أُmirَ bm'sye fla sَmْ' wla طa'e) rwah mslm.

 

b‌- divêt jdl bey'eta (serkêşê gşitî/ almirşd al'am) bihête kirin bê dûdlê, wnabît kes ji fermana wî derkevît, û berjewendîya parta (îxwana) erke wfere bihête parastin (ke wekî rukinekê ayînî yê serekî lêkr), ke divêt mîna sufîyekî bît ji fermana şêxê xwe derinekevît, û mîna serbazekê leşkerî bît ji fermana fermandê xwe derinekevît wyê bêguman û dûdlî bît. û husa (berjewendî) wekî şengsteyekê lêhat, û tşitekê diyare jî her êkî (berjewendî) jî wekî zanîna xwe didît wşruve dkr.

 

t‌-  bikarînana ayînî îslamê yê pîruz wek emirazek bu gehişitina meremên xwe yên siyasî û dunyayî (ç di rewa bin yan ne drrewa bin!), çuniku divêt muslman bi aşkerayî wb nepenî wnhênî wekî êk bît, nabît tşitekî nîşa xelkî bidet û bzavê û karî bu merem wtşitekê dî biket .

 

ث‌- danana drustiyê û rastguwîyi bu xwe bi tinê dwîr ji kuma civakê muslman û îmandar, heta wî radeyi dgutin: civak yê nezane w(cahle), bêguman ev (îḧtîkare) karekê gelek xirabe û jêkvekirineke di nav civakê îslamê da.

 

c‌-  nepêgîrîkirin bi viyana welatê wberrevanî jê kirinê û parastina berjewendiyên milletî yên gşitî û rêzgirtin li pêkvejiyana civakî di navbera hemî tex û çînên ayînî û mezihebî û hzirî wnetewî ke prraniya civakên deverî di têkelin ji gelek netewe û ayîn û meziheban pêkdhên.

 

ev egerên lserî û çendekên dî bûne egerê jêkvebûna wan ji êk û dû, zêdebarî hebûna pust û pare û berjewendiyên dunyayê yên cuda cuda .

 

bêguman ev jêkvebûn û parçebûne xizimeta civakê îmandar naket , belku ziyanê dgehînîte ayînê îslamê, û bangxwazên muslman lawaz dken beramberî aliyên dî demê di bêjinê: eger merema hewe ayîn wxudê û pêẍember bît (ﷺ) buçî huwîn bixwe êk wdû nagirin û nabine êk?  û buçî hwîn têkelî siyasetê dbin? buçî huwîn ayînî bikardînin ji bu gehişitina berjewendiyên siyasî? .

 

 bi dîtina min: ya baş ew bû xwîşk wbrayên partiya (îxwana) dakukî li perwerdê krbaye û berebabekê pêgîr bi ayîn û rewşit û rastgwîyê avakrbaye şwîna wergirtina çend kursîk û pustekên siyasî, zêdebarî diviya viyana welatî di dlê milletê me da çand baye da êdî kes ji cîranên me ('ereb wturk wfars) ne şiyabaye zulm û zurdariyê li milletê me biken û cînusayd wqrrkirin û enfalan bi serî bînin!. 

 

* li gureyi vê dîruka îxwan muslmîn, zelal buye ku fîkra îslama siyasîyi giringî bi prsa wllat û neteweyi nadet, pîrozêyt neteweyi bê beha dken, li kurdistanêş dbînîn kh li van medresa ḧzbên îslamî serperşitêyi lêdken, programên nehêlana hzira neteweyi û nîşitmanîye, herwesa dbînîn serkrdêt ḧzbêt îslamî rêz li sirûda eyi reqîb nagirin, aya reşvekirina întîma û pîrozêyin nîşitmanî çi karesatek dê lê çê bît?

 

- bi dîtina min kesê muslman wmiruvê uldar gelek giringiyê bi (ax û welat)ê xwe wb (civak û milletê) xwe didet û berrevaniyê jê dket, belku erke û fere lser her muslmanekê xwe û ayîn û mal û mulk û namwîsa xwe bparêzît û bi dest kesê ve berine det, xwe kî bît û bi çi nav hêreşê bikete ser welat wmilletê miruvî !!?, herwekî di gutineka pêẍemberî da (ﷺ) hatî: (minْ qُtil dُunَ malihi fhُu şَhîdٌ, wminْ qُtlَ dُunَ dmihi fhُu şhîdٌ, wَmَnْ qُtil dُunَ diînihi fَhu şhîdٌ, wminْ qُtil dُunَ أhْlihi fhُu şhîdٌ) rwah أَbu dawd, waltirmذî wَqalَ: ḧdîثٌ ḧsinٌ sḧîḧٌ. herwesa di ḧedîseka dî da hatiye ('nْ أَbî hُrîre (rz), qalَ: caء rcُlٌ إilَî rَsُul allَّh (ﷺ) fَqَal: yَa rsulَ allَّh أَrأَît إnْ caءَ rَcُlٌ yُriîdُ أَxْذَ mَaliî? qَalَ: (fَla tُ'ْطihi malkَ) qَalَ: أَrأَîْtَ إnْ qَatlinî? qَalَ: (qَatilْhُ). qَalَ: أَrأَît إnْ qَtlَnî? qَalَ: (fَأnْt şَhîdٌ) qَalَ: أَrأَîْtَ إnْ qَtَlْtُhُ? qَalَ: (hُuَ fiî alinَّar)i rwahُ mslmٌ.

 

lewma ez di bêjm: aşkraye miruvê uldar ḧez ji welat û milletê xwe dket û berrevaniyê jê dket wcanê xwe gurî dket wxwe bu parastina serwerîya welatî û berjewendîya gşitî ya milletî di dete şehîd kirin, belê ewa hatiye kirin ke hndek partên îslamî giringiyê bi welatî naden û berrevaniyê jê naken ew meremên siyasî yên li pşit reftar wkarê wan hey!, mxabin diviya kadr û endamên partên ayînî mîna partên netewî wcemawerî û medenî çûbane di sengerên şerî da û berrevanî ji welatê kurdistanê û ji milletî krbaye ! çuniku (welat) yê hemiyane, diviya partên îslamî hevsengiyekê rabigirin di navbera duzên nîşitîmanperwerî wayînî da û rêzê li azadiyê û pêkvejiyana civakî wayînî û mezihebî bigirin, zêdebarî hêmayên lêburînê û êkgirtinê wmilletînê, herwesa divêt rêz li pîruziyên welatî wmilletî (ewên rêkeftina gşitî û cemawerî lser hatiye kirin) bihête girtin bi fermî, çuniku her parteka we ne ket dê ya namu bît di nav civakê kurdistanê da û bi serinakevît û neşêt xizimeta milletî biket bi hemî tex û çîna ve.

 

* em wek gelekê musllman « gelê kurd» , xudan dîrukeka pakja musllmaniyetî û kurdayetêyi yine û çend zanaêyin meznêt îslamî me êyt heyin her le eḧmedî xanî  heta dgete mewlewî û nalî, buçî îslama siyasîyi vê dîrukê pşitgwe dxet û divêt dîrukeka dî l‌ kurdistanê bellav biket ku ewîş dîruka 'erebîye?

 

- xeletî wşaşiyeka here mezne ke parteka îslamî hebît û dîruka (gelê kurdistanê) û xizimetên wî ewên pêşkêşî cîhana îslamî û miruvayetiyê krîn paşguhve pavêt û pwîte pê neket, qet nabît dîruka netewê 'ereb wturk wfars bi hêceta ayînê îslamî zal biken lser dîruka (milletê kurd), belku divêt ew zulm û stema 'ereb wturk û farsa li kurda wl civakê kurdistanê krî bihête berçav kirin û kar li ser bihête kirin da dûbare ne bineve careka dî, û ev çende erkê zanayên ayînî û melayên kurd û partên siyasîye li pêşiya hemiyan jî partên îslamî, ku divêt karekêê wesa biken ku welat ji dagîrkirinê rizgar bibît wmillet ji bindestêê azad wqurtal bibît.