hellbijardinî nêçîrvan barizanî lelayen perrlemanî kurdistanewe bo postî serokî herêmî kurdistan seretayi qunaxêkî nwêye le proseyi siyasîyi kurdistandaw, meznde dekrêt be karakrdineweyi dameziraweyi serokayetîyi herêmî kurdistan komellêk gorranikarî û werçerxan le proseyi siyasî û siyasetî ḧukmirranî le kurdistanda bêtearawe, şarezayan û psporranî siyaset em geşbînîye be serokayetîyi nêçîrvan barizanî le postî serokî herêmda lew xallewe serçawe degrêt, ke lelayen serok barizanî-yewe bo em poste destinîşan krawe û merce'îyetî serok barizanî debête binaxeyekî ptew bo hengawekanî dahatuwî serokî herêmî kurdistan, bo qsekrdin leser em prse, gullan em dîmaneyeyi legell prrofîsor şêrizad necarr encamdaw bemcore wellamî prsiyarekanî gullanî dayewe.

* legell destpêkrdinî proseyi danustanekan bo karakrdineweyi dameziraweyi serokayetîyi herêmî kurdistan û pêkhênanî kabîneyi nwê, nêçîrvan barizanî lelayen serok barizanî-yewe bo postî serokî herêmî kurdistan kandîd kra, aya çon seyrî em birriyareyi serok barizanî dekeyt?
- yekêk le xesllet û taybetmendîyekanî cenabî serok ms'ud barizanî eweye, birriyarî bepele derinakat, bellku zor be qûllî û be wrdî bîrî lê dekatewe û birriyarêkî behêzîş derdekat, eme pêman dellêt proseyi derkrdinî birriyar layi serok barizanî asan nîye, her boye ke birriyarîşî da berrêz nêçîrvan barizanî kandîd bêt bo postî serokî herêm, birriyareke be behêzî derçû, em birriyare behêzeş lewe serçaweyi grtuwe ke herêmî kurdistan pêwîstî be dewlletmedarêkî lêhatuwe û emeşî le nêçîrvan barizanî bîniywe, lemeş ziyatir leberdemî cenabî serok, kandîdêkî dîke nebuwe ke bo em prse hawşanî nêçîrvan barizanî bêt, boye serok barizanî zor be lojîkîyane ew birriyareyi derkrd ke nêçîrvan barizanî bibête serokî herêmî kurdistan.
* aşkraye pêş eweyi nêçîrvan barizanî be fermî lelayen perlemanî kurdistanewe bo postî serokî herêmî kurdistan hellbijêrdrêt, nzîkeyi dû sall beşî zorî desellatekanî cêbecêkrdinî serokî herêmî labuwe, aya serkewtinî nêçîrvan barizanî le maweyi em dûsalleyi dwayîda, fakterêkî dîkeyi pşit birriyarekeyi serok barizanî nebuwe?
- detwanîn em dû salleyi dwayî nawbinên, qonaxî ezimûnikarî, nêçîrvan barizanî lew qonaxe ezimûnikarîyeş serkewtû bû, bellam çon lem qonaxe hestiyare serkewtû bû? bêguman be leberçawgirtinî berjewendîyi gşitîyi herêmî kurdistan, bemeş twanî ballanisêkî zor giring rabigirêt û, sinûrêkî dana bo eweyi herêmî kurdistan rûberruwî kêşeyi gewretir nebêtewe, berrêz nêçîrvan barizanî le katêkda beşêkî zorî desellate cêbecêkarîyekanî serokî herêmî wergrt, herêmî kurdistan le barudoxêkî zor hestiyar û xirapda bû, bellam twanî lenaw ew bare hestiyar û xirapeda pencereyi umêd bikatewe û kurdistan leser lêwarî helldêr rizgar bikat, boye nêçîrvan barizanî be lojîkî xoyi û pşitiywanîyi serok barizanî twanî ew qonaxe sexte têperrênêt.
* le zanistî siyasetda, serkrdeyi lêhatû bewcore pênase dekrêt ke twanayi eweyi hebêt le rojanî sext û tenganeda rêgaçareyi guncaw bo kêşekan bidozêtewe, aya em pênaseye leser serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistan praktîze debêt?
- ême le zanistî siyaset bo dewlletmedar heşit polênman heye, yekêk lew polênane eweye ke debêt dewlletmedar (zû hellineçêt, muẍamir nebêt, eqllanî bêt, birriyarî behêz derbikat) ême le qonaxî rabrdû em çwar xeslleteman le nêçîrvan barizanî bîniywe, lembarewe zanayi sîsiyulojî benawbangî emirîkî (harolld laswîl (HaroldLasswell) le ktêbekeyda derbareyi saykolojiyet û siyaset PsiycihopathologiyandPolitics (1930)) zor be cwanî eweyi şîkrdotewe ke birriyarekanî dewlletmedar peyweste be berjewendîyi ballayi nîşitmanewe, boye eger seyrî birriyarekanî em yek dû salleyi dwayî nêçîrvan barizanî bikeyin, debînîn be krdeyî berjewendîyi ballayi nîşitman binaxeyek buwe bo birriyare behêzekanî le proseyi ḧkumet û ḧukmirranîda, bemeş twanî le komellêk cumgeyi giringda werçerxanî giring le peywendîyekanî nêwan herêm û beẍda, herêm û dewberber, herêm û komellgeyi nêwdewlletî drust bikat, şitêkî şarawe nallêyin eger billêyin ledwayi karesatî 16î oktoberî 2017 herêmî kurdistan betewawetî peywendîye nêwdewlletîyekanî be şêweyek le şêwekan sirrbû, bellam cenabî kak nêçîrvan twanîyi ew bestelleke bitwênêtewe û dergayekî gewre be ruwî herêmda bikatewe. layenêkî dîkeyi taybetmendî û xeslletî nêçîrvan barizanî wek dewlletmedarî serkewtû, ewe bû le maweyi yek dû sallî rabrdû ew waqî'eyi bo kurdistan hatepêşewe, ew waqî'eyi qbûll krd, bew qbûllkrdineşî twanî wrde wrde barudoxeke hêwr bikatewe, lemeşda serkewtinî gewreyi tomar krd.
* ledwayi dengpêdanî lelayen perlemanî kurdistanewe wek serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistan, jmareyekî hêcgar zor le brûskeyi pîrozbayî leser astî nawxo û 'êraqî û îqlîmî û nêwdewlletî arasteyi nêçîrvan barizanî kran, aya em brûskane bo serokêkî hellbijdrêraw le zanistî siyasetda çî lê dexwêndrêtewe?
- em brûske û pîrozbayiyaneyi le hemû layekewe arasteyi nêçîrvan barizanî dekrên, manayekî gewreyi me'newî û siyasî û saykolojî heye, eme pîşanî dedat ke em dewlletmedare be teniya dewlletmedarî herêmêk nîye, bellku dewlletmedarêke leser astî nawxo û îqlîmî û nêwdewlletî pêgeyi heye, em pêgeyeş le piyadekrdinî ew siyasetewe hatuwe ke lemaweyi ḧukmirranî wek serok wezîranî kurdistan piyadeyi krduwe, betaybetîş lem dûsalleyi dwayîda selmandî ke detwanêt lenaw tengje û kêşekanîşda herêmêk berrêwe berêt, beşêweyek ke ew herême hîç kêşeyek leser astî îqlîmî û nêwdewlletî drust nakat, eme le katêkda herêmî kurdistan deytwanî berjewendîyi çendîn dewlletî îqlîmî û niyudewlletî bixate metirsîyewe, bellam nêçîrvan barizanî be siyasetî lojîkaneyi twanî wabikat ke herêmî kurdistan be hêwaşî hengaw berew pêşewe hellbigirêt û tengjekan têperrênêt, lemeşda serkewtû bû, brûskekanîş rengdaneweyi ew serkewtinanen.
* ême her basî serkewtinekanî pêşuwî nêçîrvan barizanî dekeyin, aya êsta ke serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistane, lem posteda çawerrêyi çî lêdeken?
- be boçûnî min 3-4 fakter hen ke pêman dellêt, cenabî kak nêçîrvan lem posteda zor serkewtû debêt, lewane:
1. peywendîyi be bakgrawendî xebatgêrrî binemallekeyewe heye.
2. lenaw xêzanekeyi xoyda be giyanî nîşitmanperwerî perwerde krawe.
3. sîvî xoyi wek siyasetmedarêk.
4. peywendîyekanî xoyi leser astî nawxo, herêmî, nêwdewlletî.
em çwar faktere zor giringn bo drustibûnî dewlletmedarî serkewtû, le kesayetîyi nêçîrvan barizanî-da em çwar xalle bûniyan heye û dewlletmedarêkî serkewtû buwe, lêreda eger carêkî dîke bigerrêyinewe bo prrofîsor (harold laswîl) ke zanistî siyasî û şroveyi sayklojî pêkewe grê dedatewe, ewa ew çwar xalleyi amajem pêkrdin legell saykolojiyetî ew, berrêz nêçîrvan barizanî debate ew xaneyeyi ke wek dewlletmedar pênase bikrêt. ewca dewlletmedarîş bew manayeyi nîye ke nabêt rexineyi lê bigîrêt, herwek hendêk car rexine le kak nêçîrvan-îş degîrêt, bo nmûne: dellên hendêk beriname dexaterrû, bellam paşan berinamekan wek xoyi cêbecê nakrêt, bellku peywendî be barudoxêkewe heye ke bebê xwastî ew dête pêşewe û debine asteng leberdem cêbecêkrdinî berinamekanî, bellam eme manayi ewe nîye wazî lem amancane hênabêt, bellku çawerrêyi derfetêk dekat bo eweyi ew amancaneyi têda cêbecê bikat.
* eger her leser çemkî (dewlletmedar) hellwesteyi ziyatir bikeyin, aya hemû siyasetmedarêk nabête dewlletmedar?
- leserdemî eflatûnewe heta êsta leser dewlletmedar qsekrawew, beşêweyekî gşitî cext leser ewe krawetewe ke dewlletmedar peyweste be destebijêrêkewe û hemû siyasetmedarêk nabête dewlletmedar, eme manayi eweye ew destibejêrane debine dewlletmedar ke çwar xeslletî serekîyan tîda bêt û makiyavîllî Macihiavelli bemcore destinîşanî krdûn:
1. ew keseyi debête dewlletmedar debêt xawenî hêz bêt, hêzî (fkrî, abûrî, serbazî).
2. debêt ew destebijêre lêhatû bêt.
3. zîrek bêt.
4. debêt twanayi darrşitinî plan û corêk le frtufêllî legell beramberekeyi hebêt.
emane çwar xeslletî giringn û pêwîste ew xeslletane le dewlletmedarda hebin, bo eweyi bitwanêt ḧukmirranî bikat, karî siyasîş sinûrdare bo ew destebijêreyi ew xeslletaneyi têdaye. raste layi yorgn habrmas Habermas pêwîste hawullatîş le karî siyasî beşdar bêt û her leber emeş fezayi gşitî pubilicsphere hênaye gorrê, bellam prsiyarî giring lêreda eweye beşdarîyi hawullatî le karî siyasî çone? bêguman debêt rayi hawullatî le darşitinî birriyarî siyasîda be hend werbigîrêt, bellam dîsan eme manayi ewe nîye ke hawullatî detwanêt ḧukmirranî bikat, serencam teniya ew destebijêrane ḧukmirranî deken ke ew xallaneyan têdat berceste debêt. lêreda eger berawrdkarîyek bikeyin, aya ew çwar xalleyi amajeman pêkrdin le serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistanda hen? bêguman wellameke bellê-ye, leber eweyi xawenî fîkrêkî siyasî û abûrîye, lêhatuwîyi xoyi lemaweyi sallanî ḧukmirranîda pîşan dawe, zor car bîruboçûnî pêşwexteyi xistoterrû bo dûrxistineweyi kurdistan le kêşekan, herweha dewlletmedarêkî zîreke, eger seyrî peyamekeyi bikeyin, dwayi hellbijardinî beçend satêkî kem, pêş hemû şit cext leser berjewendîyi ballayi nîşitmanîyi herêmî kurdistan dekatewe, cextkrdineweyi leser em layene giringe manayi eweye pêwîste yekrrîz û yekgrtû bîn bo eweyi kurdistan berewpêşewe bibeyin, manayi eweye nabêt ciyawazîye siyasîyekan karîgerî leser proseyi ḧukmirranî hebêt, bêguman em peyame giringeyi berrêz nêçîrvan barizanî le katêkda bû ke xellk le barudoxêkî nîgeranîda bû, hendêk bêwmêd bibûn û deyangut dîsan fîkrêkî reş hatote pêş û kurdistan tûşî kêşe û grft dekatewe, bellam peyamekeyi nêçîrvan barizanî le astî peyamî dewlletmedarêkda bû ke hemû barudoxekeyi hêwrkrdewe.
* nêçîrvan barizanî le çwar kabîneyi ḧkumetda serok wezîranî kurdistan buwe, eweyi cêgeyi serince, şêwazî ḧukmirranî le kabîneyekewe bo kabîneyekî dîke ciyawaze, aya dînamîkiyet le siyasetî ḧukmirranîyi nêçîrvan barizanî çon dexwêninewe?
- pêwste her prsêkî siyasî dînamîkiyetî têda bêt, her prsêkî siyasîş dînamîkiyetî têda nebêt, wate cûlleyi têda nabêt û demirêt, bellam prsiyar lêreda eweye kê detwanêt xeselletî dînamîkiyet bidate prse siyasîyekan? bêguman dewlletmedar, lem çwar çêweyeda debînîn berrêz nêçîrvan barizanî dînamîkiyetî dawete dozî herêmî kurdistan û her xoyşî cûlle bew dînamîkiyete dekat, lewaneye kesêkî dîke netwanêt ew dînamîkiyete drust bikat. her emeş hokarî ewebû ke nêçîrvan barizanî wek dewlletmedarêk dozî herêmî kurdistan be zînduwîyi bihêllêtewe û cûlleyi pê bikat berew pêşewe, raste kêşe û asteng hen, bellam cûlleyi barudoxî herêm berdewame, kê bzuwênerî em cûlleyeye? bêguman bzwênerî siyasîyi herêm kak nêçîrvan barizanî- ye.
* le miyaneyi serokayetîyi kabîneyi pêncemda, nêçîrvan barizanî twanî serokayetî kabîneyi yekgrtuwî ḧkumetî herêmî kurdistan bikat, emeş le nawende ekadîmîyekan zor beriz nrxêndra, her leser em binemayeş zanikoyi waşnton –cîfrson dktorayi fexirîyan pê bexşî, pêşitirîş em zanikoye dktorayi fexirîyi dabuwe kesayetîyek ke le çareserkrdinî siyasetî apartayd le başûrî efrîqiya rollî hebuwe, aya pêkewe karkrdinî yekêtî û partî hêndeyi çareserî apartayd qurse?
- bellê zor qurse, leber eweyi partî û yekêtî ewkat dûlayen bûn hawsengîyekî hestiyarî hêz le nêwaniyanda hebû, ewca zîrekîyi kak nêçîrvan barizanî leweda bû ke çon twanî karêk bikat ke ew dûhêze legell yek dost bin û pêkewe karibiken, nek senger le yektirî bigirin, bêguman ew em pêkewe karkrdineyi be fîkr drust krduwe, hîç şitêkî behadarîş bebê xebatkrdin drust nabêt, bellam prsiyarî dîke eweye aya nêçîrvan barizanî îlhamî em fîkreyi le kwêwe bo hatuwe? bêguman lewewe boyi hatuwe ke xoyi be krdeyî lenaw prose siyasîyekeda buwe, herweha lenaw prose siyasîyekeşda be ḧukmî eweyi kurrî îdrîs barizanî û neweyi mstefa barizanî buwe, nêçîrvan barizanî pêgeyi hebuwe û agayi le nhênîye siyasîyekan buwe, herweha peywendîyekî berfrawanîşî legell pêşmerge û hawullatiyan hebuwe, boye em behayane berhemî xebatin û bebê xebatkrdinîş behakan drust nabin.
* aya detwanîn billêyin nêçîrvan barizanî wek dewlletmedarêk bote xawenî ew karîzimayeyi le seruwî ḧzbewe seyr bikrêt?
- karîzimayekî giringî heye, wek maks vêber Weberîş amajeyi pê krduwe, em karîzimayeş rollêkî giringî debêt bo be damezirawekrdinî yasa le herêmî kurdistanda. emeş bew manayeyi detwanêt dameziraweyi serokayetî herêm bikate dameziraweyekî yasayî bo eweyi leçwarçêweyi yasa karibikat, emeş wa dekat ke serokayetî herêm bibête bzwênerî proseyi siyasî le herêmda, emeş wate dameziraweyek debêt ke peywendî be tewawî pêkhatekan û ḧzbe siyasîyekanî kurdistanewe debêt.
* wek yekêk lew kesayetîyaneyi ke maweyi 22 salle le nzîkewe kar legell nêçîrvan barizanî dekeyt, aya be rayi êwe debêt ewlewîyetekanî serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistan çî bin?
- wek xoyi le peyamekeyi wek serokî hellbijêrdrawî herêmî kurdistan raygeyanduwe, berjewendîyi ballayi herêmî kurdistan zor giringe, berjewendîyi ballaş ew manayeyi heye, hemû layek pêkewe beyek giyan lenaw prose siyasîyeke îş biken, raste ciyawazî û tefsîratî corawcor heye, bellam giringe leyek çwarçêweda pêkewe kar biken, lêreda demewêt amaje bewe bikem ke beşdarinebûnî fraksiyonî yekêtî nîşitmanî le proseyi dengdanî serokî herêm bemanayi dijayetîkrdin nayet, bellku manayi eweye ew layene komellêk dawakarî heye û mesafeyekîşî bo çareserkrdinî ew kêşane becêhêşituwe, boye bwarêkî zor leberdem partî û yekêtî heye kêşekaniyan çareser biken û danustandin biken û pêkewe karibiken.
erkêkî dîke pêwîste fîkrî bêt, wate frawanikrdinî binemakanî dîmukratî bêt, emeş ziyatir legell hawullatiyan, lêrewe degerrêyinewe bo fîkrî habrmas û dellêyin giringe bayex be fezayi gşitî bidrêt, leber eweyi giringe hawullatî roll û rayi xoyi hebêt û boçûnekanî behend werbigîrên.
giringe bayexêkî ziyatir be bwarî perwerde û xwêndinî balla bidrêt, raste pêşitirîş bayexî pêdrawe, bellam heta êstaş pêwîstman beweye bayexî ziyatirî pêbidrêt, bayexdan be perwerde û xwêndinî balla her ewe nîye kesêk birrwanameyek werbigirêt, bellku bayexdan bew manayeyi zanist û me'rîfe le komellge rollî xoyi hebêt, emeş pêwîstî bew destebijêraneye ke detwanin wek dewlletmedar ew erkane cêbecê biken.
* layenêkî dîke ke mebestme hellwesteyi leser bikeyin, prsî hawsengîye lenêwan desellatekanî (cêbecêkrdin, yasadanan, dadwerî) aşkraye le kurdistanda em hawsengîye zor drust nîye, aya serokî herêmî kurdistan detwanît hawsengîyi nêwaniyan rast bikatewe?
- berrêz nêçîrvan barizanî wek serokî herêm beşêkî giringe le desellatî cêbecêkrdin, kewate le desellatî cêbecêkrdinewe rastewxo rollî debêt, herweha le desellatî perlemanîşewe bo pesendkrdinî yasakan detwanêt rollî merce'îyet bigêrrêt, detwanêt bibête xallî bzwênerî gewherî bo îşkrdinî damezirawekanî ḧukmirranî le kurdistanda, kewate bellê, detwanêt ew rolle be serkewtuwîyi bigêrrêt.
* xotan agadarî pêge û şkoyi êstayi serok barizanî-n le proseyi siyasîyi 'êraq û herweha leser astî herêmî û nêwdewlletîş, aya taçend merce'îyetî serok barizanî debête pallpşitîyekî gewre bo serkewtinî nêçîrvan barizanî lem posteda?
- bêguman pallpşitî debêt leber eweyi hellbijêrdrawî xoyetî, boye merce'îyetî serok barizanî binaxeyeke bo serkewtinî nêçîrvan barizanî, her em merce'îyeteş wadekat ke nêçîrvan barizanî zor lewe serkewtûtir bêt ke êsta pêşbînî dekrêt, lemeş ziyatir berrêzan serok barizanî û nêçîrvan barizanî wek yek tîm pêkewe kardeken, emeş pêgeyi serokî herêmî kurdistan behêztir dekat.
* le êstada ke tengjeyekî gewre le nêwan taran û waşntonda heye, em tengjeyeş le kurdistanewe dûr nîye, lelayekî dîkewe herêmî kurdistan beşêweyek le şêwekan dostî herdû laye, aya be rayi êwe debêt lem qonaxeda herêmî kurdistan legell em tengjeye çon mamelle bikat?
- ba bigerrêyinewe bo ser dewlletî fîdrrallî, aya herêmêkî fîdrrallî leçwarçêweyi dewlletêkî fîdrrallî çon mamelle dekat? bêguman debêt siyasetekanî herêm hemaheng bêt legell siyasetî dewlletî fîdrrallîda, êmeş le êstada debêt siyasetêkî hawkar û hemahengman legell beẍda hebêt, wek debînîn beẍda hewllî bo eweye kêşe û tengjeyi nêwan emirîka û êran lexoyi dûr bixatewe, êmeş bêguman debêt xoman lew kêşane dûr bixeyinewe, bellam eger be hemahengî legell beẍda bitwanîn rollêkî aşitewayî bigêrrîn ewa karêkî baş dekeyin.