• Sunday, 05 May 2024
logo

şaxewan 'ebidulla endamî pêşuwî encumenî nwêneranî 'êraq bo gullan: pêwîste bo çareserkrdinî doxî kerkûk û nawçekanî dîke kodengîyekî siyasî drust bêt

 şaxewan 'ebidulla endamî pêşuwî encumenî nwêneranî 'êraq bo gullan: pêwîste bo çareserkrdinî doxî kerkûk û nawçekanî dîke kodengîyekî siyasî drust bêt
aşkraye nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêm û kerkûk betaybetî, be doxêkî nalebarda derron, betaybetî be leberçawgirtinî pêşhat û peresendinekanî em dwayiye, bo qsekrdin lem bareye û tawtwêkrdinî çend prsêkî peywendîdar, dîdarêkman legell şaxewan 'ebidulla perlemantarî pêşû le perlemanî 'êraq encamda.


* dwayi 16î oktober û dagîrkrdinî kerkûk carêkî dîke ew şare kewtuwetewe ber hellmetî reşî te'rîb û tîror, eweta rûdawekanî em dwayiyeyi sergerran û pelkane û dubz metirsîyekî gewreyi bo ser gundinşînekan drust krduwe, aya em emirî waqî'e karîgerîyi leser gorrînî dîmugrafiyayi danîşituwanî nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêm heye?
- ledwayi 16î oktoberewe kerkûk û tewawî nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêm bedoxêkî naseqamgîrda têperr debin, dwayi nemanî hêzî pêşmerge lew nawçaneda û rûxanî hêllî bergrîyi nêwan başûru rojawayi kerkûk û nawendî şarî kerkûk, doxeke le ruwî eminî û aramîyewe be tewawetî têkçuwe, her xoyi lexoyda be drêjayî 15 sallî rabrdû herçî nawçekanî ḧewîce û reşad û riyaz û başûru rojawayi kerkûk heye, leser danîşitwanî şarî kerkûk serçaweyi herreşe û metirsîyekanî te'rîb û tîror bûn, ew kateyi pêşmerge ew hêlle bergrîyeyi parastibû, şarî kerkûk û pêkhatekanî parêziraw bûn, bellam ledwayi froşitinî kerkûk û hatinî hêzekanî 'êraq û dagîrkrdinî kerkûk û nawçekanî dîkeyi madideyi 140 doxeke alloz buwew seqamgîrî û aramî têda nemawe, lemeşda xellkî resenî parêzgake ziyanmendî serekî bûn, sererrayi em doxe naseqamgîr û naarame û metirsîyi tîror bo ser kurde, hêrşî te'rîbîşî hatoteser, eweta hêrşêkî berfrawanî te'rîb lelayen parêzgarî bezor sepêndrawî kerkûkewe bo ser ew gundaneyi ke hawsinûrin legell başûru rojawayi şarî kerkûk wek nawçeyi (ḧewt teẍaru dadude û tallebanî ta dête xwarewe bo sinûrî sergerran û dubz) destî pêkrduwe, ke herhemûyan metirsîyi tîrorîstanî da'şiyan lesere, eme cge leweyi hêrşêkî narrewa û dujminikaraneyi te'rîbîş lelayen ew 'erebe be'sîyaneyi ke katî xoyi sedam ḧusên hênabûniye ser mall û ḧallî gundinşînanî nawçe kurdîyekan destî pê krduwe, ledwayi rûxanî rjêmî be's sererrayi eweyi ew 'erebe hawrdane qerebûyan wergrtuwe, keçî êsta dênewe ser malluḧallî kurd, lemeşda ew 'erebe suninaneyi ke ledwayi 16î oktober be pallpşitîyi ḧkumetî 'êraq le naw ḧeşdî 'eşayrîda kokrawnetewe ke lenaw supayi îsinad bûn, hemîşe bo ser gundinşîne kurdekan cêyi metirsî bûn.
* weku aşkraye ḧzbe kurdistanîyekan cge le partî dîmukratî kurdistan, lenaw şarî kerkûk baregayan heye, gundinşîne kurdekanîş dawayi behanaweçûnî cenabî serok barizanî deken taweku şallawî te'rîb ragîrêt, aya lem barudoxekeda bo friyakewtinî gundinşne kurdekanî kerkûk çi hewllêk heye?
- partî dîmukratî kurdistan le 16î oktober û dwayi 16î oktoberîş şerrî ew hêzaneyi krd ke hatibûn şarekeyan dagîrkrdu mall û ḧallî kurdiyan tallan û sutand, neberdî û serkewtinekanî dastanî prdê ke pêşmergekanî kurdistan tomariyan krd, twanî le prdê sinûrêk bo dagîrkarî û pelamardanî ew hêzane dabinêt ke wayan têgeyandbûn kurd parûyekî asane, dwayi ew bergrîyi û parêzgarîye le kurd û kurdistan pêgeyi partî le kurdistan û 'êraq beşêweyek berizbowe ke dujmin û opozsiyonî partî naçarkrd berew kurdistan bên û rêkkewtin legell partî û serkrdayetîyi siyasîyi partî biken, lew gftugow danustananeşda berdewam partî cextî leser ewe dekrdewe ke didan be doxî sepêndrawî dagîrkrawî kerkûkda nanêt, partî dîmukratî kurdistan dengekanî xoyi le kerkûk krde qurbanî lekatêkda eger ledwayi 16î oktober le parêzgayi kerkûk beşdarî hellbijardinî perlemanî 'êraqî bikrdaye û tûrreyî xellkî kerkûkî bqoztayetewe, ewa ziyatir le sê kursîyi perlemanî lew parêzgayeda dest dekewt, didan pêda nenanî partî be parêzgar û ew hêzaneyi kerkûkiyan dagîrkrduwe, cêgayi şanazîyi hemû kurdêke, partî le hemû gftugo û dîdarekanîda dawayi krduwe ew grûp û hêze çekdaraneyi naw şarî kerkûk biçne derewe, çunike ew hêzane şarekeyan dagîrkrduwe û le ruwî destûr û yasawe pêşêlkarîyan krduwew sepêndrawn beser xellkî kerkûk û pêkhatekanîda, tenanet qiyadeyi operasiyon lelayen hêz û çekdarî namo be şar û xellkî kerkûk drust krawe, emeş dij û pêçewaneyi binema destûrî û yasayiyekane, lebrî eweyi parêzgayi kerkûk le ruwî îdarewe lelayen desellatêkî îdarîyi û medenî berrêwebibrêt lelayen desellatêkî 'eskertarîyetewe berrêwe debrdrêt. lelayekî dîkewe layi hemuwan rûn û aşkraye eweyi twanî doxeke hêwr bikatewe serdanekeyi cenabî serok barizanî bû bo beẍda û gftugo û dîdarekanî legell pêkhateyi ḧkumetî tazeyi 'êraq û serkrde sunine û şî'ekan bû, her ew katîş cenabî serok barizanî doxî xirapî kerkûk û pêşhatekanî legell serkrde siyasîyekanî 'êraq baskrd. dosêyi xak û kerkûk û nawçe kurdistanîyekanî dîkeyi dereweyi îdareyi herêm giringtirîn dosêkanî danustandin bû legell 'êraq, cenabî serok dawayi krd doxî kerkûk û tewawî nawçekanî dîke be şêweyekî dîplomasî çareser bikrêt, çunike serok barizanî amade nebû mamelle legell doxî sepêndrawî dagîrkrawî kerkûk û nawçe kurdistanîyekanî dîke bikat, ewe bû le dwayi gerraneweyi cenabî serok barizanî le beẍda rastewxo lêjneyekî taybet bo asayîkrdineweyi doxî kerkûk drust bû.
* ew lêjne taybeteyi basî dekeyt ke bo asayîbûneweyi doxî kerkûk drust buwe, dekrêt bzanîn karekanî bekwê geyşitûn?
- ew lêjne taybeteyi ke be birriyarî cenabî serok barizanî damezirawe bo asayîkrdineweyi doxî kerkûk, lemangî 10î 2018 wata 7 mang be berdewamî lêjneyi taybet be asayîbûneweyi doxî kerkûk kardekat, êsta ke em çawpêkewtine legelltan encam dedem kobûneweyekî çirruprr û giringman lebeẍda encam da leser zewîye kşitukallîyekan û gerraneweyi pêşmerge bo nawçekan, herweha kobûnewekanî taybet be dwabarudoxî sepêndrawî nawçe kurdîyekan û şallawî te'rîb berdewam debêt, beşêweyekî gşitî xemî partî dîmukratî kurdistan hemîşe xemî asayîkrdineweyi doxî şarî kerkûk û seqamgîrîyi ew parêzgaye buwe, mêjû şahîde kewa partî be drêjayî temenî xoyi hewllî seqamgîrî û pêkewejiyan û aşitî dawe, partî xemxorî gerraneweyi şko bo hawullatiyanî kurd û pêkhatekanî dîkeyi kerkûk buwe, hemîşe xemî alla û rêzgirtin le kerametî neteweyî buwe. êstakeş pêwîst bewe dekat kodengîyekî siyasî leser nawçekanî kerkûk drust bêt. êsta doxeke wadexwazê ke ḧkumetî herêmî kurdistan bête ser xet û karî leser bikat, bo nmûne: le destûrî 'êraqda wşeyi -tinaz' – leser ew nawçane danrawe wata kêşe lenêwan ḧkumetî herêmî kurdistan û beẍda heye, herboye debêt emane bepêyi madideyi 140î destûrî çareser bikrên, pêwîste ḧkumetî herêmî kurdistan komîteyek drust bikat bo bedwadaçûnî madideyi 140î destûrî 'êraqî fîdrrall, herweha ew deste mirduweyi ke le rabrdûda benawî desteyi nawçe kurdistanîyekanî dereweyi herêmî kurdistan, dûbare xellkanî şarezaw xawen ezimûn û dllsoz û xemxor û nîşitmanperwerî kurdistan karî têda biken, herweha karakrdineweyi lêjneyi balla ke le rabrdûda cge le barqursî û teslîmbûn be waqî' hîçiyan bo kurd nekrduwe, debêt ewanîş bigorrdrên û xellkî dllsozu nîşitmanperwer bêne şwêniyan.
* lem kateda ke proseyi te'rîb destî pêkrduwe, hawkat cmucûll û çalakîyekanî da'şîş dijî kurd û le nawçe cênakokekan ziyadî krduwe, aya hîç peywendîyek lenêwan da'ş û 'erebî sunineda bo lêdanî kurd heye?
- hemû cmucûll û hêrşe çekdarîyekanî da'ş her le xaneqîn ta nawçekanî selaḧedîn û diyale û kerkûk û musll ewe deselmênin ke da'ş twanaw karîgerî û metirsîyi mawe, eger ew boşayiye eminîyeyi lew nawçaneda heye, çareser nekrên, dûbare dest beser zor şwênî nawçekeda degrêtewe, xoyi lexoyda êsta zor nawçe heye be şew be dest tîrorîstanî da'şe, emeş ziyanî gewreyi bo kurdekanî em nawçane debêt, lelayekî dîkewe fkrî da'ş ke çwar sall ḧukmî lew nawçaneda krduwe, lenaw zor le 'erebî sunine teşeneyi krduwe, genc hebuwe temenî 14 sall buwe, êsta 18 salle lew maweyeda le mzgewt û lehendêk qutabixaneyi taybet 'eqlliyan têkdawew nehcî da'şiyan fêr krduwe, herboye êsta letewawî ew nawçaneyi pêşitir lejêr destî da'şda buwe le ruwî madidî û me'newîyewe da'ş mawe, eweta lehewllî wergirtinî seranen le xellkî û niyaziyan heye dûbare bênewe ser qaçî xoyan û tawanî gewreyi tîrorîstî encam biden.
* rêgaçareser bo rawestanî te'rîb û derkrdinî kurd le kerkûk çîye, betaybetî dwayi eweyi parêzgarî kerkûk bewekalet berdewame leser derkrdinî ew birriyaraneyi xeslletêkî tayfî û şovênî dijî kurdî pêwe diyare û tenanet tometibarî kurd dekat beweyi xellkî sûriya û turkiyayi hênawete parêzgake?
- hemûman ew rastîye dezanin ledwayi 16î oktoberewe parêzgarî kerkûk bewekalet hemû birriyar û wtekanî ledijî kurde, ew natwanêt dagîrkrdinî mall û ḧallî kurd û rûxandinî mallî kurdekan û rûdawekanî em dwayiyeyi hênanî 'erebe hawrdekan be tometibarkrdinî kurd bşarêtewe, beweyi kurdî lenawçekanî dîkeyi dereweyi 'êraq û herêmewe hênawete kerkûk, lebeẍda pallepestoman drust krduwew parêzgarî bewekaletman tengaw krduwe, ewan dellên kurd hemû dunyayi prrkrduwe, bellê pêwîste hemû dinya bzanêt ke çîtir bawî dagîrkrdinî mall û ḧallî kurd nemawe, dinya debêt agadarî ew proseyi be 'erebikrdineyi kerkûk bêt, min be amadebûnî endamêkî serkrdayetî yekêtî lebeẍda ew peyamem xisterrû ke çîtir eme cêgayi qbûllkrdin nîye û hemû ew tometaneş ret dekeyinewe û be dîkomênt û bellge selmandûmane ke ew xellkane lew gundu nawçane xawenî rasteqîneyi zewîye kşitukallîyekaniyan hemûyan kurdin, boye em bware layi ême behîç şêweyek musawemeyi leser nakeyin, lehemûşî giringtir ewebû bwarman neda parêzgar yarî bekat bikat û lekarekanî berdewam bêt, taku mangî şeşî emsallman danawe bo eweyi wtwêje dîbilomasiyekan berdewam bêt û lew berware têperr nekat, emeş bo ewebû eger ta ew berware negeyine rêkewtin, ew kat layene siyasîyekan weku elterinatîvêkî dîkeyi wtwêj hewllî xoyan biden, le hemûşî giringtir kobûneweyi layene siyasîyekane beyekewe, taweku em hêze bêganane le kerkûk derbiçn û doxeke asayî bikrêtewe, herweha hêze 'êraqîyekan legell hêzî pêşmerge behemahengî lew nawçaneda ew boşayiye eminîye prrbikenewe ke ledwayi 16î oktober drust buwe.
Top