hoşeng şîhabî profîsorî peywendîye nêwdewlletîyekan û mêjuwe le zanikoyi boston, pêşitirîş le çend zanikoyekî giring wanebêj buwe, wek zanikoyi harvard, zanikoyi kalîforrinya( los encelus), sant endruz, şareza û taybetmendî çend bwarêkî giringe, wek siyaset û mêjuwî keltûrî rojhellatî nawerrast, û yasayi nêwdewlletî. gullan le miyaneyi dîmaneyekda çend prsiyarêkî arrastekrd ke peywest bûn be peresendinekan û hellkşanî bagrjîyekanî nêwan emerîka û êranewe. destirroyşituwîyi êran le nawçekeda formêkî dameziraweyî wergrtuwe

* ta dê fşar û szakanî emerîka bo ser êran tundtir û çirrtir debinewe, bargrjîyekanîş berew hellkşan deçn, xwêndineweyi êwe bo em peresendinane çîyin û aya pêtan waye em du wllate leser rêrrewî pêkdadanin?
- be boçûnî min zor rêyi têdeçêt em egere rûbidat, wate egerçî nakrêt pêşbînî hîç şitêk bikeyin, bellam legell eweşda pêm waye lem satewexteda eme egerêke û zor rêyi têdeçêt.
* êwe dellên em egere le aradaye, bellam aya eme tenha şêweyi çend pêkdadanêkî sinurdar werdegrêt, yaxud boyi heye serbikêşêt bo şerrêkî gewre û sertaserî?
- be têrrwanînî min renge êran dest be hêrş bo ser wllatî îmarat bikat, ke êsta ême nmûneyi em rûdawaneman bedîkrd, wek hêrşkrdineser çend amancêkî peywest be barkrdinî newt û krdeweyi dîkeyi hawşêwe.
* başe eger şerr û pêkdadan rûnedat û em fşar û szayaneş berdewam bin – ke aşkraye karîgerîyekî zorî krdote ser abûrîyi êran- aya pêt wanîye aburî ew wllate berew darruxanî ziyatir bibat?
- min pêm waye eweyi leêstada deguzerêt û rûdedat darrûxanî abûrîyi ew wllateye, çunike eweta ḧkumetî êran bîr le drustkrdinî kobûnî xorak dekatewe, herweha hellawsanêkî gewre heye lem wllateda û drawîş behayi xoyi ledestdawe, kewate şerre abûrîyiyeke le êstada destîpêkrduwe.
* başe be têrrwanînî êwe amancî binerretî û serekî em hellmeteyi emerîka – be sepandinî sza û fşarî abûrî- le beramber êran çîye?
- le rastîda debêt em prsiyare rûberruwî xudî îdareyi emerîka bikrêtewe, legell eweşda min pêm waye amancî pşit em hellmete brîtîye le drustkrdin û xullqandinî ewperrî naseqamgîrî lenêw êranda. be umêdî eweyi ke xellkî ew wllat le ḧkumetekeyan werrs bin û le dijî bwestinewe.
* başe ta çi radideyek egerî ewe heye em derencame rûbidat?
- be têrrwanînî min eme zor rêyi tênaçêt, çunike xellkî ptir nîşitmanperwertir debin katêk wllatekeyan rûberruwî hêrş û pelamar debêtewe û pşitiywanî ḧkumet deken.
* lewe bawerredanît êran lejêr barî em fşaraneda be tewawetî hellsukewtî xoyi le nawçekeda bigorrêt?
- min pêm wanîye êran hellsukewtekanî xoyi le nawçekeda bigorrêt, leber eweyi êran pêgeyi xoyi le nawçekeda be başî cêgîr krduwe.
* kewate em fşaraneyi emerîka nabinehoyi eweyi destiroyşitwîyi û karîgerîyi êran le nawçekeda sinurdar bin û kem bibinewe?
- bellê min pêm waye, çunike ême dezanîn ke destirroyşituwîyi êran le wllatanî wek lubinan û suriya û 'êraqda çwarçêwe û formêkî dameziraweyî wergrtuwe, be çeşnêk zor zeḧmete bitwanrêt paşekşe bew destiroyşitwîye bikrêt.
* başe pêt wanîye wek kardanewe û perçekrdarêk êran dûbare pena bibatewe ber destpêkrdinewe û berfrawanikrdinî programe etomîyekeyi bo eweyi bîkate kartî fşar bedestîyewe?
- eger eme rûbidat ewa bo min cêyi sersurrman nabêt, çunike ême bîstman serok ḧesen ruḧanî raygeyand ke deyanewêt dest le pabendbûniyan le hendê le beşekanî rêkkewtine etomîyeke hellgirin, herweha bêguman kesanêk hen lenêw êranda ke deyanewêt dûbare dest be programe etomîyeke bikrêtewe, kewate be dllinyayiyewe eme egerêke.
* eyi egerî ewe nîye ke dûbare êran amade bêt bo gerranewe bo ser mêzî gftugo bo wajokrdinî rêkkewtinêkî nwê ke cge le prsî programe etomîyeke meselekanî dîkeş le xobigirêt?
- min mezendeyi eme nakem, bellam eger fşarêkî zor û tundiyan leser bikrêt egerî ewe heye ḧalletêkî hawşêweyi koriyayi bakûr dûbare bêtewe, bellam eger be raşkawî bidwêm ewa min nazanm eme rûdedat yan na.
* dewtirêt yekêk le bijarekanî dîkeyi êran çalakkrdinî grupe wekîlekanêtî le wllatanî nawçeke bo eweyi barudoxeke berew hellkşanî ziyatir berêt eger hatû fşarekanî ser wllatekeyi berdewam bêt?
- bellê eme raste û êsta ême rûdanî eme debînîn.
* eyi akamekanî em ḧallete çî debêt?
- akamekeyi ewe debêt ke emerîka tolle dekatewe û ew kate şerrêkî gewre drust debêt.
* eyi pêt waye eger le derencamî em siyaset û szayaneyi emerîka le dijî êran nawçeke berew allozî û naseqamgîrî çû ewa eme karîgerî xirapî debêt leser xudî tiremp bo hellbijardine serokayetiyekeyi dahatwî emerîka?
- eme boyi heye rûbidat, herçende eme rudawêkî dûre, wate eger hellbijardineke le dû ta sê mangî dahatûda bikraye ewa demût karîgerî debû. bellam hellbijardinekan rûdawêkî dûrin.
* ême dezanîn sererrayi fşare abûrîyekan emerîka supayi pasdaranî êranîşî xiste lîstî tîrorewe, wate eme stiratîjiyetêkî frelayenî grtoteber le dijî êran, aya pêt waye em stiratîjiyete detwanêt amancekanî bedî bihênêt?
- be têrrwanînî min amancekanî bedî nahênêt, bellam herçonêk bêt eweyi le derencamda rûdedat eweye ke êran lawaz debêt bellam desellatî ew wllate le arada demênêt û berdewam debêt bellam ḧukmirranî wllatêkî lawaz dekat, be çeşnî eweyi legell 'êraqî serdemî sedidam ḧusênda ruwîda.
* kewate sererrayi eweyi em fşaraneyi ser êran bê pêşînen, desellatî ew wllateke detwanêt drêje be ḧukmirranî xoyi bidat?
- eme boçunî mine, be dllinyayiyewe pêm waye wa debêt.
* başe çarenusî rêkkewtine etomîyeke çî debêt le nêw cergeyi em peresendinaneda?
- min pêm waye ew rêkkewtine wek babetêkî peywendîdar namênêtewe, wate raste le ruwî fermîyewe demênêt, bellam wek meseleyekî peywendîdar bûnî namênêt.
* eyi bawerrt wanîye wllatanî yekêtî ewrupa bitwanin rollêkî gewre bibînin lem ruwewe?
- nexêr bawerrm wanîye, herçende êran umêdî leser rollî ewrupa hellçnîbû, bellam wllatanî ewrupa peywendîyekaniyan legell emerîka be bayexdartir dezanin wek le peywendîyekaniyan legell êranda.
* eyi rusiya û çîn detwanin çî biken lem ruwewe?
- eweyi peywendî be wllatî çînewe hebêt ewa hellwêstêkî kemtir dujminikaraneyi heye, bellam legell eweşda ewîş raygeyanduwe ke krrînî newtî êranî radegirin, herweha eme bende be çonîyetî peresendinî peywendîyekanî nêwan emerîka û çînewe, wate eger hatû peywendîyekanî çîn û emerîka bûnî peywendîyekî dujminikarane ewa egerî ewe heye çîn dûbare rubikatewe êran, bellam le êstada eme ewlewyet nîye bo ewan.
* eyi pêşbînî ewe deken 'êraq bibête gorrepanî milmilanêyi nêwan êran û emerîka?
- min mezendeyi eme nakem, çunike pêm waye ḧkumetî 'êraq zor wriyaye le parastinî bêlayenî xoyi lem ruwewe.
* êwe basî egerî rûberrubûnewetan krd lenêwan emerîka û êran, eyi çî dellên derbareyi egerî aşitibûneweyi em dû wllate û kotayî hênan be dujminikarîyi nêwaniyan?
- min bawerrm bewe nîye eme rûbidat.
* leberçî egerî ewe le aradanîye ke nakokîyekaniyan çareser biken, aya leber hellwêstî ḧkumetî êrane yan leber siyasetekanî îdareyi emerîkaye?
leber herdû hokareke, wate îdareyi serok donalld tiremp û ḧkumetî komarî îslamî zor dijî yektirin, leber ewe min hîç derfetêk nabînm bo rûdanî aşitewayî le nêwaniyanda.