rocer pîterson prrofîsorî zanistî siyasîye le enistîtiyutî tekinîkî masaşusêts, şareza û taybetmendî çendîn bwarî giringe, wek şerrî nawxoyî, tundutîjî, karubarî 'êraq, û destêwerdanî serbazî. gullan le miyaneyi dîmaneyekda, çend prsêkî legellda tawtwê krd ke ptir peywest bûn be siyasetî emirîka le rojhellatî nawerrast, betaybetî le ast êranda.

* çon le siyasetî dereweyi îdareyi serok donalld tiremp derrwanît, betaybetî le ast nawçeyi rojhellatî nawerrastda?
- min pêm waye emirîka meylî eweyi heye lem nawçeyeda corêk le tewacudî hebêt, herweha lem nawçeyeda dû ewlewîyetîşî heye, yekemiyan brîtîye le pşitiywanîkrdin le sercem xwastekanî îsirayl, duwemiyan brîtîye leweyi berdewam wek dujminêkî serekî le êran birrwanrêt, legell hêşitineweyi hêzî pêwîst le nawçeyi rojhellatî nawerrastda bo berdewamîdan be fşarekan dij be êran, cge lemane pêm wanîye bayex be meselekanî dîke bidat.
* êwe amajetan be êran krd, ke aşkraye le êstada îdareyi emirîka fşarekanî ziyatir krduwe leser ew wllate û hewlldedat henardeyi newtî ew wllate rabigirêt, pêt waye eme siyasetêkî kara û karîgere, yan bepêçewanewe derencamî xwazirawî bo emirîka lênakewêtewe?
- le rastîda kesanêkî diyarîkraw hen le nêw koşkî spîda ke maweyekî zore pşitiywanîyi siyasetî gorrînî desellat le êranda deken, bo nmûne: le serwextî dagîrkrdinî 'êraqda boçûnî koşkî spî ewe bû ke 'êraq keysêkî asan debêt û le pêgeyekda debin ke bitwanin fşar leser êran drust biken. bellam kêşeke ewe bû le dwayi şerrekeyi 'êraqewe, êran le pêgeyekî başitirda bû, nek emirîka. êstaş emirîka fşarekanî leser êran ziyatir krduwe û deyewêt le şwênekanî dîke berengarî bibêtewe, eme le katêkda wa derdekewêt ke ḧkumetî êran leser astî nawxo le barêkî lawazda bêt, wate boçûneke waye ke eger fşarî pêwîst bixirêteser êran, ewa egerî gorrînî desellat le naw êranewe drust debêt, nek le derewe. kewate kesanêk hen, pêyan waye dekrêt em fşare derekîye bigorrdrêt bo fşarêkî nawxoyî, çunike bawerriyan waye ḧkumetî êran le nawxoda lawaze û dekrêt dabeş bibêt, çunike hemîşe qsewbas heye lebareyi şeqamî êran, yan bûnî kesanêk le nêw êranda ke xwaziyarî gorranikarîn le desellatda û em kesaneş pêyan waye eger fşarî pêwîst bikrêt, ewa detwanin desellatî ew wllate bigorrin. bellam min xom pêm waye eme teniya xwast û xewnêke.
* aya egerî ewe heye ke êran be tewawetî be merc û dawkarîyekanî emirîka razî bêt?
- min pêm wanîye ew kesaneyi amajem pêkrdin biyanewêt sazşêkî drêjxayen bedest bihênin, bellku ew kesane le nêw koşkî spîda deyanewêt le êranda desellat bigorrdrêt, êstaş mşitumirrî ewe dekrêt ke aya desellat le êranda ta çi radideyek seqamgîre, ke lem ruwewe boçûnî ciyawaz learadaye. bellam be şêweyekî gşitî eger le siyasetî şî'e le nawçeyi rojhellatî nawerrastda birrwanîn, ewa şî'ekan balladest bûn beser suninekanda le zorêk le nawçekanda, bo nmûne le 'êraqda zor kes ew rastîye, yan ew waqî'eyan qbûll krdwe ke şî'ekan balladestin, herweha eger le lubinan birrwanît ewa ḧzbulla bote grûpî balladest, be heman şêwe le sûriya debînîn desellatî ew wllate ke şî'e pşitiywanî lê dekat le serubendî gerrandineweyi balladestî xoydaye beser wllatekewe. kewate eger to kêşet legell hawpeymanekanî êranda hebêt, ewa ew hawpeymanane le pêgeyekî başdan le 'êraq û sûriya û lubinan, kewate boçûneke eweye ke debêt hewllbidrêt le nawxowe kar leser şllejandinî êran bikrêt û emeş bewe dekrêt ke sza û fşare hawşêwekanî beserda bsepêndrêt.
* kewate sererrayi hemû ew fşaraneyi rûberruwî êran krawnetewe, aya ew wllate twaniyuyetî destirroyşituwîyi xoyi le nawçekeda perepêbidat?
- zor kes pêyi wabû ke dwayi dagîrkrdinî 'êraq desellatêkî dost be emirîka lew wllate dademezirêt û ew kate detwandrêt em doxe bekar bihêndrêt bo ruxandinî desellatî êran, bellam pêçewaneyi eme ruwîda, çunike boşayiyek drust bû, êranîyekan lew wllateda bûniyan heye û sinûrêkî dûrudrêjiyan legell 'êraqda heye û ewan ew wllate cênahêllin, hawkat emirîka deyewêt karekanî le dû sallda tewaw bikat û bikşêtewe, bem şêweye êranîş zor be başî sûd le doxeke werdegrêt. herweha min xom le beyrut bûm û ew rastîye aşkraye ke ḧzbulla tokmetirîn karaktere lew wllateda û esedîş le sûriyada brawe debêt, kewate raste êran brewî be destirroyşituwîyi xoyi dawe.
* sebaret be kşaneweyi emirîka le rêkkewtinî etomî legell êran û betaybetîş ke aşkraye eme le çwarçêweyi siyasetêkî gşitîdaye bo kşanewe le çendîn rêkkewtinî nêwdewlletî dîke, aya têrrwanîntan lew bareyewe çîye?
- zor bas le kşanewe le çendîn rêkkewtin dekrêt û qsewbasîş heye lebareyi eweyi emirîka le rojhellatî nawerrast bikşêtewe, bellam katêk îdareyi tiremp îsirayl be başitirîn dost û êranîş be xiraptirîn dujmin dadenêt, ewa le nawçeke nakşêtewe.
* amajetan be doxî sûriya krd, aya pêtan waye şerrî nawxoyî ew wllate kotayî hatuwe û gerrandineweyi desellatî ḧkumetî merkezî beser hemû beşekanî wllatekewe teniya meseleyi kate?
- le rastîda debêt çendîn prsiyar bikrêt lebareyi eweyi aya em doxe le sûriya çon kotayî pêdêt, çunike min nazanm doxeke le rojawa berew kwê deçêt, yan çon doxî îdlîb yekladebêtewe, bellam eweyi aşkraye eweye mu'areze le zorêk le nawçekanda têkşkênrawn, ew grûpe mu'arezaneyi mawnetewe ptir grûpî îslamîn, nek ew grûpaneyi emirîka pşitiywaniyan dekat, herçonêk bêt çend prsêkî siyasî û çend nakokîyek le mewdayekî biçûkda demêninewe. bellam derkewt mu'arezeyi 'elmanî dijî esed hênde behêz nîn.
* le êstada nadllinyayiyekî zor heye lebareyi rollî emirîka le sûriyada, betaybetî dwayi ew birriyare mşitumirramêzeyi îdareyi tiremp bo kşanewe lew wllateda, aya êwe roll û pêgeyi emirîka lew wllateda çon debînin?
- tiremp xwaziyarî eweye ke le sûriya bikşêtewe, bellam kesanêk hen le nêw îdareyi koşkî spî û le nêw supayi emirîka ke pêyan waye debêt emirîka be corêk le corekan bûnî hebêt lew wllateda bo eweyi karîgerî leser proseyi birriyardan hebêt. herweha zor kes nîgeranin leweyi eger emirîka be tewawetî bikşêtewe, ewa ḧkumetî sûriya rêkkewtinêkî baş legell kurdida nakat, yan dostane mamelleyan legellda nakat, eme le katêkda kurd le têkşkandinî da'şda rollêkî zorî bîniywe, leber ewe pêm waye le nêwan xwastî tiremp bo kşanewe û dawakarî kesanî dîke bo manewe corêk le sazş drust debêt, ke renge hêzêkî kemî emirîka le sûriya bmênêtewe, ke zorbeyan hêzî taybet bin ke erkî rahênan encam biden, kewate hêzêkî gewre nabêt, bellam kşaneweyi tewawîş nabêt. eme pêşbînîyi mine.
* aya ta çi radideyek emirîka amance rageyendrawekanî xoyi le sûriya, wek têkşkandinî da'ş û kotayîhênan be destirroyşituwîyi êran lew wllateda bedî hênawe?
- min pêm wanîye amancekeyan le peywendî be destirroyşituwîyi êranewe bedest hênabêt, bellam le peywendî be da'şewe ke amanceke brîtî bû le têkşkandinî ew rêkxirawe, be çeşnêk çîtir xakî le jêr destda nemênêt, ewa em amance bedî hatuwe. herçende zeḧmete êsta bitwanîn billêyin aya da'ş le formêkî dîkeda derdekewêtewe, yan na, bellam eger ême le sirîlanika birrwanîn, ewa dezanîn ke le sertaserî cîhanda bûnî demênêt. bellam eme babetêkî ciyawaze lew doxeyi le sûriya heye.
* eger emirîka stiratîjiyêkî waqî'bînane bigirêteber le ast em nawçeye û betaybetî beramber êran, aya debêt rwalletekanî ew stiratîjiyete çon bin?
- min be gumanm leweyi bitwanrêt desellat le êranda bigorrdrêt, ême dezanîn ewrupîyekan berdewamin le peywendîyekaniyan legell êranda, boye nazanm başitirîn siyaset çî debêt, legell eweşda debêt hendê rastîyi ser erizî waqî' leberçaw bigîrêt. herçonêk bêt nadllinyayiyekî zor heye û emirîkaş be zorî karî ziyanbexş dekat, nek karêkî erênî, boye min çareserêkî baş şk nabem.
* be rayi êwe êran çi kardaneweyekî debêt le ast em fşar û szayaneda? aya lew bawerredayt 'êraq bibête gorrepanî nakokîyi nêwan êran û emirîka?
- min pêm waye ḧallî ḧazir 'êraq bote corêk le gorrepanî milmilanêyi nêwan emirîka û êran û prsiyarekeş eweye aya gorrepanêkî aşitîyane debêt yan na, bellam bawerrm waye êran stiratîjiyetî zîrekaneyi piyade krduwe, wek drustkrdinî hêzekanî ḧeşdî şe'bî û kontirrollkrdinî hendê le grûpekan, bellam dwayi xopîşandanekanî besire û sûtandinî kunisullgerîyekeyan ewa ta radideyek kşanewe. herweha ewan dezanin ke 'erebî şî'eyi 'êraq be tewawetî hawhellwêst nîn legelliyanda. herçonêk bêt êran beşêkî zorî parêzgayi diyaleyi kontirroll krduwe, çunike lew rêyewe hêz rewaneyi sûriya dekat, ke pêm waye debêt emirîkaş em gemeye bikat, wate debêt hewllî drustkrdinî hawpeyman bidat le nêw proseyi siyasîyi 'êraqda û rêkkewtinyan legellda bikat, be boçûnî min başitirîn layen ke rêkkewtinyan legellda bikrêt le êstada le nêw parte şî'ekandaye, kewate debêt emirîka pallinerî ewe layi parte şî'ekan drust bikat ke xoyan bedûr bigirin le êran. bo nmûne: eger bitwanîn karêk bikeyin muqteda sedr bêlayen bêt, ewa eme karêkî başe bo siyasetî emirîka ke 'erebî şî'e le êran dabibirrêt.