robert stêwart berrêweberî skûllî skrîpse bo rojnamegerî le zanikoyi ohayo, şareza û taybetmendî çend bwarêkî giringî rojnamegerîye, wek hewallekanî telefziyon, perwerdeyi peywest be bwarî rojnamegerî, rojnamegerîyi elîktironî. pêşitirîş wanebêjî bwarî rojnamegerî buwe le zanikoyi waşnton û lîpzîg û le çendîn dezgayi rageyandin lewaneş her dû bwarî (bînraw û bîstiraw) karî krduwe. sebaret be pîşeyi rojnamegerî û ew dijwarî û gorranikarîyaneyi rûberruwî em pîşeye debinewe û, çend prsêkî dîkeyi peywendîdar bem bware, gullan dîmaneyekî legellda encamda.

* wek kesêkî şareza û taybetmend le bwarî rojnamegerîda, le êstada çon le doxî karî rojnamegerî derrwanît û çi hellsengandinêkt bo ew dijwarî û derfetaneyi hatûnete berdem em pîşeye heye?
- eger ême le teḧedidî û dijwarîyekanî birrwanîn, ewa be dîd û têrrwanînî min, dekrêt amaje be dû teḧedidîyi serekî bideyin, yekemiyan brîtîye le bîruboçûnî xellkî, yan eweyi pêyi dewtirêt rayi gşitî lebareyi rojnamegerîyewe, teḧedidî duwemiyan peyweste be asayşî abûrîyi dezga û damezirawekanî rageyandin û rojnamegerîyewe. eweyi peywest bêt be prsî mîsdaqîyetewe, ewa rexineyekî zor degîrêt le karî rojnamegerî, lenêwyanda ew rexinaneyi ke serokî emirîka le karî rageyandin û rojnamegerîyi degrêt, cge lewe kesanêkî dîkeş hen ke hawrran legell em rexinaneda. kewate le êstada doxêk hatotearawe ke be asanî bitwanrêt rexine le rojnamekan bigîrêt, betaybetî eger hewall û babetêk billaw bikenewe ke to xwaziyarî nebît. wate eger rojnamekan lebareyi ew siyasetmedaraneyi to pşitiywanîyan lê dekeyt, babetêkî rexineyiyan billawkrdewe, ewa be asanî detwanî rexineyan lê bigirît
* amajet bewe krd ke êsta rojnamegerî û rageyandin rûberruwî rexine û hêrşkrdin debinewe, betaybetî lelayen serokî emirîkawe, lêkdaneweyi êwe bo em core mamellekrdineyi serok tiremp legell rojnamenûsanda çîye?
- min pêmwaye tiremp deyewêt layengr û pşitiywanekanî serincî ew babete rexineyiyane neden ke rojname û rageyandinekan lebareyi ewewe billawî dekenewe, wate deyewêt pşitiywanekanî bawerr be babete rexineyiyekan neken, le derencamîşda debînîn zorêk le layengrekanî bawerr bewe deken, ke tiremp xoyi billawî dekatewe û ew babete rexineyiyaneş ke lebareyi seroke xwazirawekeyan (tiremp) billaw debinewe, be hewallî saxte û narrastiyan dezanin. bellam prsiyare gewreke eweye, eger berdewam babete rexineyiyekaniyan bixirêne beredest, aya wrde wrde bawerriyan pêdeken, yan berdewam pşitgwêyan dexen?
* pêtwaye em teḧedidî û dijwarîyane karîgerîyan leweda rengîdawetewe, ke çîtir rojnamegerîyi teqlîdî netwanêt rollî xoyi wek çawdêrêk beser kar û edayi layene ḧkumîyekanewe bibînêt?
- pêmwaye dezga rojnamegerîye gewrekan wek çawdêrêk detwanin berdewam bin le bînînî rollî xoyan, sererrayi eweyi rûberruwî rexineyi siyasetmedaranîş bûnetewe. mebestm eweye em dezga gewraneyi rojnamegerî jmareyek rojnamenûsiyan heye û mtmaneyi zorîşiyan be xoyan heye lew kareyi encamî deden. lem ruwewe pêmwaye dezga biçûkekan pêgeyekî ptir lawaziyan heye û egerî ewe heye, rûberruwî hêrş û rexine bibinewe.
* çon le karîgerîyi billawbûneweyi zaniyarîyekî zor leser torrekanî enterinêt derrwanît, aya em prse çi karîgerîyekî nerênî dekateser karî rojnamegerîyi teqlîdî?
- enterinêt çekêkî dûsereye, çunike lelayek derfet derrexisênêt bo eweyi hawullatîyan bitwanin boçûn û peyamî xoyan bigeyenin, ke eme le rojgarî pêş enterinêtda karêkî qurs bû. kewate le êstada hawullatîyan maykrofonêkî gewreyan heye, herweha ew dezgayaneş ke rexine le rageyandin degirin, ewanîş maykrofonêkî gewreyan heye, ke pêşitir teniya rageyandinekan heyanbû.
* le êstada bo billawkrdinewe û geyandinî bîruboçûnekan, wek torre komellayetîyekan (soşiyall mîdiya) amirazî dîke drust bûn, aya em torrane detwanin hawçeşnî rojnamegerî teqlîdî roll bibînin?
-eweyi bedî dekrêt eweye, ke torre komellayetîyekan bekar dehênrên bo gftugo û mşitumirr û hawarkrdin be dengêkî billind, wate êsta hemuwan wek yek derfetî yeksaniyan heye, eweta dezga gewrekanî rojnamegerî û rageyandin em torrane bekar dehênin, be heman şêwe neyar û rexinegrekanî rojnamegerîyş bekariyan dehênin.
* ḧalletêkî dîke ke bedî dekrêt brîtîye le çemkî «feyk niyuz», yan billawbûneweyi hewallî narrast û saxteye be amancî şêwandin û drustkrdinî doxêkî nadllinyayî û bê mtmaneyî, serinctan sebaret bem prse çîye?
- ewe raste ke êsta çemkî hewallî saxte û narrast billaw botewe, bellam pêwîste ême ewe bzanîn ke tenanet dezga rageyandine gewrekanîş helle deken, legell eweşda ewan hemîşe hellekanî xoyan rast dekenewe, lêreda demewêt ewe billêm ke eger dezgakanî rojnamegerî û rageyandin hellekanî xoyan rast bikenewe, ewa çîdî natwanîn bem hellane billêyin hewallî narrast û saxte, çunike helleyek krawe û rast krawetewe. bellam pêmwaye metirsîye gewreke lewedaye, ke kesanêk hen em torrane bekar dehênin bo billawkrdineweyi eweyi le hewall deçêt, yan hendê le xeslletekanî hewalliyan têdaye, ke serlêşwandin û narrûnîyek drust dekat. êmeş dezanîn ke yekêk le teḧedidîyekanî peywest be torre komellayetîyekan eweye ke xellkanêkî zor em hewallane layi xoyan billawdekenewe, eger hat û hawrra bûn legellîda, tenanet eger le binerretîşda hewallêkî rast nebêt, bellam legell eweşda deyanewêt bawerrî pê biken û billawî dekenewe û kesanî dîkeş ke hawrran legellîda, ewanîş billawî dekenewe.
* pêtwaye pêwîste lem bareyewe çî bikrêt?
- pêmwaye debêt ptir cext leser encamdanî ew rojnamegerîye bikeyinewe, ke be dwayi rastîyi hewallekaneweye, bewşêweye detwanîn mtmane be dest bihênînewe, bellam eger xellkî mtmaneyan be rojnamekan nekrd, teniya leber eweyi ke rexine lew siyasetmedarane degirin ke eman pşitiywanîyan lê deken, ewa xoyi le xoyda eme kêşeyekî gewreye.
* aya dekrêt billêyin le êstada rojnamegerîyi teqlîdî rûberruwî tengjeyekî wa botewe, ke xellkî be mtmaneyiyekî kemtirewe le karekaniyan birrwanin?
- eger ême basî komellgeyi emirîkî bikeyin, ewa em komellgeye beser sê layenda dabeş buwe, layenêkiyan zor dllsozn bo serok donalld tiremp, ke nzîkeyi le seta 35î xellkî wllateke debin, nzîkeyi heman rêjeş le ast tiremp dîdgayekî zor rexinegraneyan heye, layenî sêyemîş lew nêwendedan, ke her yekêk le dû layenekeyi pêşû hewll deden em layene belayi xoyanda rabikêşn. lem rwangeyewe ewaneyi ke pşitiywanî le karî rojnamegerî deken, le ast ew hellaneyi dekrên giyanî lêxoşbûniyan heye, çunike mtmaneyekî zoriyan be rageyandin heye, ewaneyi le nêwendîşdan pêyanwaye hendê car rageyandinekan be lûtiberizîyewe mamelle deken û şaysteyi ewen car be car rûberruwî tîrî rexine bibinewe, ewaneş ke pşitiywanîyi tiremp deken pêyanwaye rageyandin hîç şitêkî rast billaw nakatewe. kewate pêwîste rageyandin kar leser grûpî nêwend bikat û qena'etiyan pê bikat, ke karî ewan şaysteyi mtmanepêkrdine û ewan pabendin be billawkrdineweyi rastîyekanewe. dwatir min demewêt amaje bewe bikem ke xellkî ziyatir xwaziyarî ewen hewallî xoşiyan pê bidrêt, nek hewallî naxoş, ke êmeş dezanîn rojnamenûsan leber eweyi be zorî hewallî naxoş billaw dekenewe, cemawerêkî zoriyan nîye.
* eyi çon le karîgerîye nerênîyekanî doxî êstayi rojnamegerî û rageyandin, leser dîmukrasî derrwanît, betaybetî le wllatî emirîka?
- qseyek heye ke dellêt, eger heqîqetekan bixirêne berdestî xellk, ewa bawerriyan pê deken, lem rwangeyewe pêmwaye le êstada dezgakanî rageyandin serqallin be kokrdineweyi rastîyekanewe, raste hendê car helle deken, bellam be şêweyekî gşitî koşşî zor sext deken, be taybetî eweyi pêyi dewtirêt (rojnamegerî lêkollînewe), ême dezanîn em core rojnamegerîye serçawe û dahatêkî zorî pêwîste û prsiyarekeş eweye, aya ew dahate leberdestdaye, betaybetî katêk debînîn dahatî bangeşe bazirganîyekan deçêt bo feysbûk, yan twîter, yan torre komellayetîyekanî dîke.
* aya helumercî êsta çi core rojnamegerîyekî pêwîste?
- be têrrwanînî min helumercî êsta pêwîstî be rojname teqîldîyeke heye, ke rollî çawdêrîkrdin bibînêt û pabend bêt beweyi ke hewallî tewaw rast û drust billaw bikatewe, wate zor peroş û nîgeranî ewe nebin ke bepele hewalleke billaw bikenewe, bellku pêwîste dllinyabin le rast û drustîyi eweyi billawî dekenewe. çunike pêmwaye helle gewreke lem ruwewe eweye, ke em dezgayane zor xemî eweyan bêt ke pele le billawkrdineweyi hewalleke biken, yan biyanewêt yekem layen bin ke billawî dekenewe, lem ruwewe ew metirsîyeş drust debêt ke mîsdaqîyetî rojnamegerî le têrrwanînî rayi gşitîda dabezê, kewate debêt rojnamegerî zor wriya bêt. lelayekî dîkewe behoyi zorîyi dezgakanî rageyandin û rojnamegerîyewe, milmilanê ziyatir buwe û emeş debêtehoyi eweyi le encamî ew milmilanêyewe dezgakanî rageyandin helleyi ziyatir biken.
* kewate eger rojnamegerî bem arasteye kar bikat ke êwe amajeyi pê deken, aya detwanêt berdewam bêt û geşe bikat?
- dekrêt ême lem ruwewe amaje be herdu rojnameyi waşnton post û niyuyork taymz bikeyin, ke aşkraye em dû rojnameye serkewtûn û dahatêkî zor bedest dehênin, leber ewe min pêşbînî dekem ke ewan nûsîngeyi ziyatir le wllateke û le cîhanîşda bikenewe, eger em kareş biken, ewa waşnton post hawşêwe sî sall pêş êsta debêt. kewate serkewtinî em dû rojname gewreye le ruwî bedesthênanî dahatewe debêtehoyi eweyi ziyatir behêz bin. bellam min nîgeranm lebareyi dezgakanî dîkewe ke biçûktirin, ke nazanîn paşerrojiyan çî debêt.