pawl salm cêgrî serokî beşî syaset û twêjîneweye le amojgay rojhelatî nawerast. le karekanîda terkîz leser prsekanî peywest be gorankarîî syasî، qonaxî înîtqalî û nakokî dedat، herweha be peywendîye îqlîmî û nêwdewletîyekanî rojhelatî nawerastda. şrovekrdnî doxî êsta û egerekanî peywest be eayndey rojhelatî nawerast û pêşbînîyekanî derbarey syasyetî îdarey dahatuuy emerîka le ast em nawçeyeda gulan، dîmaneyekî legelda encamda û euyş bem şêweye hate axaftn.

pêşmerge hêzêkî destûrîye û wek karakterêkî dewletî rêkxraw mameley legelda dekrêt



* herwek dezann le 20î kanunî yekemî em salda donald tremp wek 45î serokî emerîka swênd dexwat، belam ta êsta syasetî îdarey dahatuuy emerîka le ast em nawçeyeda narûne، pêşbînîyekanî êwe çîye lem bareyewe û helsengandnî êwe çîye bo îdarey dahatuuy emerîka؟
- îdarey dahatû le 20î mangda dest bekar debêt ke legel xoyda komelêk djbeyekî çaresernekrawî helgrtuwe، bo nmûne، aşkraye ke tremp wek kandîd û wek serokêkî helbjêrdraw lêdwanî îcabî dawe leberamber rusya û putînda، belam kesanêk hen le nêw tîmekeyda، wek wezîrî bergrî û rawêjkarî asayşî neteweyî û kesanî dîkey nêw partî komarîî ke zor djî rusyan، kewate lem ruwewe djyekî heye. herweha euey peywendî be êranewe hebêt، ewa çendîn lêdwanî îcabî dawe lebarey hawpeymanekanî êranewe le surya û karkrdn legel esed û rûsya le djî da'ş، le heman katda xoy û kesanî nêw tîmekey qsey zor tundyan krduwe lebarey êranewe، emeş djyekîye، ke legel êranda bêt le surya û le djî êran bît le şwênekanî dîke. nadlnyaîyekî dîke peyweste be rêkkewtnî etomîyewe legel êran، çunke hendê car raydegeyenêt ke rêkkewtneke heldewşênêtewe û hendê carî bas lewe dekat ke kar leser helweşandnewey nakat، belku kar leser cêbecêkrdnî dekat. kewate çendîn prsyar hen lem ruwewe û rûn nîye ke aya kodengîyek heye tenanet le nêw tîmekey xoşîda lebarey euey çon mamele legel rojhelatî nawerastda deken. ême le waşnton le nzîkewe çawdêrî ewe dekeyn ke ç stratîjyet û têrwanînêk gelale debn، belam pêmwaye detwanîn sê eger bxeynerû. yekemyan eweye ke tremp zor basî lebarewe krduwe، ke euyş karkrdne legel rûsya bo têkşkandnî da'ş û bo seqamgîrkrdnî surya û êraq، bo cêbecêkrdnî rêkkewtne etomîyeke û bo berewpêşbrdnî prosey aştî û bo îdaredan yan mamelekrdn legel kêşey kurdda be gştî- herçende wurdekarîyekan rûn nîîn-. belam dekrêt eme nawbnyên hawkarî nêwan hêze gewrekan، eme yekêk debêt le şêwazekanî –karkrdn-. egerêkî dîke eweye – ke herwek le îdarey corc buş û obamaşda bedîman krd- eweye ke le seretada hawkarî legel rûsya bkrêt، belam dwatr serok boy derdekewêt ke çendeha nakokî hen legel rûsya wle encamda hawkarîkrdneke lebardeçêt، eger bêtu em hawkarîyeş le arada nemênêt، ewa şêwazêkî dîkey karkrdn cêy degrêtewe ke brîtîye le bûnî emerîka û rusya be rkaber û mlmlanê legel yekda bken. rusyaş hawpeymanêtî behêzî heye legel êran û suryada، herweha hewlî drûstkrdnî hawpeymanêtî yaxud peywendî baş legel turkyada dedat، be heman şêwe mîsr û îsraîlîş، leber ewe debêt emerîka be pele bkewête xoy bo bedesthênanewey hawpeymanekanî le nawçekeda، wek turkya û mîsr û îsraîl û wlatanî encumenî harîkarî kendaw، ke emeş hawşêwey rojgarî şerî sard debêt û emeş derencamî başî nabêt bo nawçeke. kesanêkîş hen le nêw tîmekey trempda bem arasteye bîr dekenewe، wek ceneral matîs ke bawerî waye natwanrêt hawkarî legel rusya bkrêt û debêt kar bo berhelstîkrdnî bkrêt. bjarey sêyem ke be zorî tremp yan pştîwanekanî guzarştî lêdeken yan nwênerayetî deken brîtîye le rêgeçarey kenargîrî، ke delên ba dîwarêk be dewrî emerîkada drust bkeyn û emerîka lew şwêne pr le kêşaney cîhan bkşêtewe û emerîkaş le pşt dîware meznekan û le pşt qelxanî asayşî nawxoyyewe bparêzîn xoman le karubarekanî cîhan û rojhelatî nawerastewe têweneglênîn. detwanm ewe bedî bkem ke kesêkî wek tremp em kare bkat، serok obama nzîk bû lewey em kare bkat، çunke xwazyarî kşanewe bû le rojhelatî nawerast. kewate debêt bbînîn aya berêz tremp kardanewey çî debêt katêk rûdawekan rûdeden، kewate nadlnyaîyekî zor heye lebarey euey rewtî rûdawekan çon debêt. lem hefteyeda danîştnî kongrês encam dedrêt bo gwêgrtn le palêwrawî wezîrî derewe û wezîrî bergrî û kesanî dîke û lem hefteyeda lêdwanî zyatrman gwê lê debêt be berawrd bewey le mangekanî rabrduda gwêman lê bû. betaybetî le peywendîda be wurdekarîyekanî peywest be surya û yemen û êraq û da'ş û prsî kurd û nakokî nêwan felestîn û îsraîlewe û ...htd

* aya pêt wanîye çîtr îdarey emerîka le dahatûda kar leser prosey bnyatnanî netewe û perepêdanî dîmukrasî nekat؟
- pêmwaye serok tremp hewlekanî le şerkrdn le djî da'ş û prsî êran û rêkkewtne etomyeke kurt dekatewe، emane bayexpêdanî serekî eu debn. be dlnyaîyewe eu grngî be prsî perepêdanî dîmukrasî û mafekanî mrov nadat، herweha be raddeyekî gewre bayex be prsî bnyatnanî netewe nadat. kewate eu têrwanînêkî snûrdarî debêt lebarey euey ke pêwîste emerîka encamî bdat. belam debêt eu rastyeman lebîrbêt ke ewe rûdawe nebînrawekan bûn ke syasetî serokyan darştuwe، çunke corc buş le 20î kanunî duwemda buwe serok، belam dwatr rûdawekanî 11î sêptember rûyanda û ewe bû syasetekanî gorî، serok obamaş le 20î kanunî duwemda buwe serok، belam duay çend salêkî kem beharî erebî ruuyda û tewauy rojhelatî nawerastî gorî û dwatr da'ş serîhelda. leber ewe katêk hewl dedeyn pêşbînî ewe bkeyn ke aya serok çî dekat، ewa le rastîda euey pêy dewtrêt tuxmî pêşbînînekraw karîgerî zorî debêt leser serok، raste ême nazanîn eme çon dekewêtewe، renge rûdawêkî tîrorîstî bêt le naw xudî emerîkada، yan rûdawêkî tîrorîstî bêt le djî berjewendîyekanî emerîka. trempîş kesêkî tunde û zor kardanewe denwênêt، çunke eger to karêkî le beramberda bkeyt، ewa rastewxo kardanewey debêt، leber ewe debêt çawerî bkeyn ke aya yekem kardanewey çî debêt le ast yekem rûdawda ke le serdemî serokayetyekeyda rûbdat.


* aya pêt waye serokî dahatû pşt be stratîjîyetî ragrtnî balans le dûrew ”offshore balancing” bbestêt، herwek xoştan bem duayye lewutarêkda bastan krduwe؟
- min ewem nûsîwe serok obama û berêz tremp xwazyarî pyadekrdnî stratîjyetî ragrtnî balansn le dûrewe ”offshore balancing” herweha min lew wutaremeda basm krduwe، stratîjîyetî ragrtnî hawsengî le dûrewe ”offshore balancing” grîmaney ewe dekat ke hawsengîyek heye û debêt rabgîrêt، herweha grîmaney ewe dekat ke to mamele legel dewletda dekeyt، wate dewletêk balansî dewletêkî dîke rabgrêt û barudoxeke be seqamgîr bmênêtewe. belam kêşeke le rojhelatî nawerastda eweye zorêk le dewletan darûxawn û çendîn dewletî şkstxwardûman heye û çendîn karakterî çekdarî xeyre dewletî hen، legel çendîn grûpî tîrorîstîda، ke nakrêt balans legel emaneda rabgrît، çunke natwanîn balans legel da'ş yan elqaîdeda rabgrît. dewletanî nawçeke، betaybetî sodye û êran le waqî'da le şerdan، ke bo euey btwanît balansyan rabgrît ewa debêt le şerewe bgwaznewe bo aştewayî û dwatr detwanîn balansyan bkeyt. kewate serkewtnî em stratîjyete ”offshore balancing” karî zorî dewêt. belam le êstada serkewtû nabêt.
* êwe bastan le karakterî xeyre dewletî krd، aya kurd deçête çwarçêwey em xaneyewe، ke ême dezanîn kurd twana û îrdae û pabendbûnêkî berçawî pîşanda bo şerkrdn le djî da'ş؟
- le rastîda min hêzî pêşmerge be karakterêkî xeyre dewletî dananêm، leber euey beşêkh le desturî êraq û sîstmî dewlet، aşkraye ke ême dezanîn hendê cyawazî û kêşe hen، belam pêşmerge beşêke le sîstmêkî be namerkezîkraw û berprsyare leberdem hkumetî herêm – ke baregakey le hewlêre-، hkumetî hewlêrîş، yekeyekî fîdralîye le çwarçêwey dewletî êraqda. leber ewe be pêwerî pênasekey min pêşmerge karakterêkî xeyre dewletî nîye، herweha zor kesîş le waşnton be karakterêkî xeyre dewletîî nabînn. mebestîşm le karakterî xeyre dewletî her hêzêke ke beşêk nebêt le sîstmêkî desturî، aşkraye zorêk lew grupaney êran pştîwanyan dekat، wek hzbula û zorêk lew grupaney le surya şan be şanî esed şer deken، bzutnewey husîyekan، em pênaseyeyan beserda cêbecê debêt، be heman şêwe heşdî şe'bî le êraqda-egerçî xîtaêkî yasayîş pêdrawe، ، belam le rastîda berprs nîn leberdem hkumetî bexda، be çeşnî euey pêşmerge leberdem hkumetî hewlêrda berprsyare، herweha karakterî tîrorîstî radîkalîş hen، wek elqaîde، be heman şêwe mîlîşyakanî lîbya û surya û yemen eu şwênaney ke xelkî çekyan helgrtuwe. kewate eme kêşeyekî îqlîmî gewreye û lebeşêkîda hokareke bo darûxanî dewlet degerêtewe û le beşêkîda bo syasetî êran degerêtewe bo ewe be şêweyekî resmî helbstêt be damezrandn û pştîwanîkîrdnî karaktere çekdarîye xeyre dewletîyekan le wlatanî dîke، wek hêzî quds û gardî şorşgêrî، belam pêşmerge naçête eu xaneyewe، pêm waye herêmî kurdstan nawbang û dostî zor başî heye lêre le waşnton û le nêw herdû partekeda. kewate lem ruwewe prsêk le aradanîye، le rastîda prseke peyweste be kurdî suryawe، be yepege û hêze şerkerekanî ewê، ke renge bryarî cyawaz lelayen turkya û rusya û emerîka bdrêt lewêda û le peywendîda be kurdî ewêwe، wate detwann çend xak kontrol bken û aya rjêmî esed djyan dewestêtewe yaxud degate tertîbatêk legelyanda، hemû emane nadyar û nezanrawn û debêt bbînîn ke îdarey tremp çon mameleyan legelda dekat.


* le êstada operasyonî rzgakrdnî musl berêwedeçêt، aya egerî ewe heye duay eu operasyone êraq btwanêt proseyekî syasî tebenî bkat ke derfet bo hemuwan brexsênêt. êwe bastan le heşdî şe'bî û eu grûpaney dîke krd ke lelayen êranewe pştîwanî dekrên، aya pêt waye emane debne hêzêkî naseqamgîrker le eayndeda؟
- eme bende be êraqîyekan û layene êraqîye cyawazekanewe. pêm waye euey peywest bêt be îdarey trempewe، ewa ceneral matîs û renge ceneralî flîînîş drêje be heman syasetî êstay obama bden، ke euyş brîtîye le berdewamîdan be hawkarîyekan bo azadkrdnewey musl، bo barudoxî duay operasyonekeş، ewa emerîka hawkarîyekî gewre desteber nakat، belam hewl dedat layenekanî dîkey wek çîn û yekêtî eurupa hawkarî dabîn bken. belam lew baweredanîm emerîka be raddeyekî gewre têwebglêt le akame syasîyekanî rzgarkrdnî muslewe، çunke pêm wanîye le koşkî spî gemekarêkî serekî hebêt û bayex bem prse bdat، le sayeî îdarey obama belay kemewe kesêkî wek co baydn hebû، ke zor baş şarezay êraq bû û bayex bem prse dedat، belam kesêk nabêt be çeşnî eu bayex bem prs bdat، take kesêk ke renge grngî bem babete bdat ke baş şarezay êraqe، wezîrî derewe tîlêrsone، egerçî pêm waye destroyştuuyî euyş snûrdare. kewate hêşta çendîn prsyarî qûl le barey êsta û eayndey êraqewe demênnewe، ke peywestn bewey hkumetî bexda çon mamele legel hêze fîdralîyekan û heşdî şe'bî dekat û aya heşdî şe'bî ç rolêkî debêt û çon layenî şîegerayî le syasetî duay muslda îdare dekrêt، herweha prsekanî peywest be serkrdayetî sunne û hewlî sunne bo xorêkxstnewey xoyan û prsî euey sunnekan ç bryarêk deden û ta ç raddeyek hkumetî merkezî şîe dawakarîyekan le xodegrêt، herweha eu kêşe alozaney le nêwan hewlêr û bexda hen، ke tenha peywest nîn be budcewe، belku be nawçey cugrafî û be deştî neynewa û musl û htd، belam pêm wanîye emerîka zor têwebglêt lem prsane.
* têrwanînt çîye lebarey hewlî kurd bo bedesthênanî serbexoyî؟


- le rastîda têrwanîneke le derewe û xwêndneweke lêre eweye ke xelkanêkî zor hawsozn û be tewawetî le xwastî kurd bo serbexoyî têdegen، belam pêm waye kesanêkî zorîş lêre lew baweredan ke barudoxeke djware û taweku turkya û surya û êran، herweha bexdaş – yaxud belay kemewe hendê lew gemekare gewrane- razî nebn û pştîwanî le serbexoyî neken ewa zehmet debêt bo kurd ke serbexoyî rabgeyenêt û bkewête snurêkî daxraw be hêzî dujminkar، eme serkewtu nabêt. çunke xelkî eme bo kurd naxwazêt، duay euey emerîka rolî bînî le desteberkrdnî neway aram û êstaş xoşhale ke kurd bote beşêk lem sîstme fîdralye، herweha raste êsta hendê kêşey abûrî û eminyan heye، belam ewan xawen xakî xoyan û hkumet û hêzî çekdar xoyann، zor kes lêre xwazyarî ewe nîn herêmî kurdstan dûçarî qeyranêkî dîke bbêtewe û hîway doxêkî baş bo kurd dexwazn، belam pêyan waye ke barudoxeke lebar nîye bo serbexoyyekî rasteqîne behoy doxî îqlîmîyewe.
* pêşbîînekant bo eayndey em nawçeye çîn؟


min nhênîyek aşkra nakam eger blêm em nawçeye be naseqamgîrîyekî zor qulda têdeperêt ke peyweste be nasnamey dewlet û darûxanî netewe û şerî nêw xudî eayîn xoy، le nêwan şîe û sunne، herweha le nêwan sunne û sunne، wate naseqamgîrîyekî qûl le aradaye ke renge hawşêwey eurupay seretay bîst bêt، yaxud eurupay nawerastî sedey nozdeda، ke naseqamgîrîyekî qûl le arada bû. leber ewe pêşbînîyeke eweye em naseqamgîrîye –behoy euey ewende aloz û ewende qûle- berdewam bêt le eayndey nzîkda. euey dekrêt umêdî bo bxwazrêt eweye ke belay kemewe hendê le şere nawxoyye gewrekan kotayyan pêbhênrêt، aşkraye ke gewretrîn û serekîtrînyan suryaye، renge rusya û emerîka hawkarî bken bo euey kotayî pêbênn û emeş cyawazîyekî gewre drust dekat، herweha şerî nawxoyî le lîbya û yemenîş hen ke debêt çareser bkrên. leber ewe belay kemewe eger le mawey 4 salî dahatûda btwanîn şere nawxoyyekan xaw bkeynewe ke bbêtehoy xawkrdnewey grjîyekan û lawazkrdnî grupe tîrorîstîyekan û snurdarkrdnî şepolî penaberan، ewa lew kateda egerçî rojhelatî nawerast naseqamgîr debêt، belam be çeşnî êsta naseqamgîr û metrsîdar nabêt. egerna ewa rojhelatî nawerast çendîn salî dîkeş be dest naseqamgîrîyewe denalênêt.