Danyal Serwer: êraq leserdemî nurî malîkî buwe dewletêkî faşîl
danyal serwer، twêjere leamojgay rojhelatî nawerast û profîsore leskûlî dîrasatî nêwdewletî pêşkewtû le zankoy conz hopkînz. letwêjînewekanîda bayex be çend prsêkî grng dedat، wek asayşî neteweyî emerîka û bnyadnanî dewlet le rojhelatî nawerast û efrîqya û nawçey belqanda. bo şrovekrdnî rewşî êstay rojhelatî nawerast û tawtwêkrdnî doxî sûrya û pêşbînîyekanî peywest besyasetî îdarey dahatuuy emerîka least êranda، gulan dîmaneyekî legelda encamdaw euyş bem şêweye welamî prsyarekanî daynewe.
danyal serwer، twêjere leamojgay rojhelatî nawerast û profîsore leskûlî dîrasatî nêwdewletî pêşkewtû le zankoy conz hopkînz. letwêjînewekanîda bayex be çend prsêkî grng dedat، wek asayşî neteweyî emerîka û bnyadnanî dewlet le rojhelatî nawerast û efrîqya û nawçey belqanda. bo şrovekrdnî rewşî êstay rojhelatî nawerast û tawtwêkrdnî doxî sûrya û pêşbînîyekanî peywest besyasetî îdarey dahatuuy emerîka least êranda، gulan dîmaneyekî legelda encamdaw euyş bem şêweye welamî prsyarekanî daynewe.
* aya detwanrêt leçwarçêwey snûre teqlîdîyekanî dewletanî em nawçeye carêkî dîke seqamgîrî bgerêtewe؟
- min seqamgîrî û dîmukrasî be dû ştî lêkdj nabînm. rjême takrewekan le rojhelatî nawerastda naseqamgîrî drust deken. prsyare qurseke eweye çon btwanîn qonaxî raguzerî letakrewîyewe berew dîmukrasî bbrîn، bebê euey derga bo tundrewekan wala bkeyn. pêdeçêt hêşta tuns xerîkî îdaredanî em proseye bêt. mîsru lîbya şkstyan hêna. herweha êraqîş leser sayeu serdemî malîkîda، egerçî ebadî euey xstoterû ke kesêkî jîrtre. sûrya seqamgîr nîye lekatêkda ke esed ledeselatdaye. ke heldestêt be kuştnî kese myanrewekan، eu kesaney detwann alugorêkî ta raddeyek aştîyane drust bken lepênawî drustkrdnî sîstmêkî hukmranî ke derfet bo hemuwan brexsênêt.
* zor kes em paşagerdanîyeî êstay rojhelatî nawerast wek şerî 30 saley eayîn le sedey hevdeyemî eurupa seyrdeken، emeş bew manayeî çon kotayî hênanî şerî 30 saley eayînî leeurupa pêwîstî be rêkkewtnêkî aştî wek wîstfalya hebû، ewa rojhelatî nawerastîş pêwîstî be rêkkewtnêkî hawşêwey wêstfalya heye، aya mezende dekrêt sîstmêkî îqlîmî taze bo dewletanî rojhelatî nawerast bêtearawe bo euey lenaw eu sîstme tazeye dûbare seqamgîrî bo nawçeke bgerêtewe؟
- min bawerm behênanearay sîstmêkî îqlîmî nwê heye، sîstmêk ke têyda sercem wlatanî nawçeke beşdarî bken û hem zemanet be grupe kemînekan û hem zemanet be dewletanî dîke bden. belam ême rêgeyekî dûrudrêjman lepêşe bo hênanedî eu amance.
* êsta leêraqda xerîke şerî da'ş kotayî dêt، belam metrsîî serheldanewey da'şêkî dîke her heye. prsyar eweye bo euey rêge le drustbûnewey da'şêkî dîke bgîrêt، debêt hukmranîî êraq gorankarî besedar bêt، aya çon detwanrêt leêraqî duay da'ş rêge le serheldanewey da'şêkî dîke، yan şerêkî xwênawî lenêwan sunnew şîe bgîrêt؟
- ewe bo xudî êraqîyekan xoyan degerêtewe، belam raspardey min boyan eweye ke kar bo şorkrdnewey deselat bo parêzgakan bken، ke emeş karêkî krdenîye lesayeî destûrî wlatekeda. pêwîste xelkî êraq mtmaneyan bewe hebêt ke hkumetekeyan parêzgarîyan lêdekat، ke karêkî zor asantr debêt eger bêtû deselatekan leser astî parêzgakanda bew kare helbstn.
* aya îdarey dahatuuy emrîka szakan dexatewe ser êran û rêkkewtneke gorankarî beserda dêt؟
- min dlnyanîm lewey ke gerandnewey seqamgîrî eulewîyetî îdarey nuêy emerîka bêt. emerîkyekan hewlekanyan lekuştnî tundrewekan û çûne dereweda çrkrdotewe، îdî be bê euey gwê bewe bden، derencameke çî debêt. min hîç egerêkî rasteqîne bedî nakem bo dûbare gftugokrdnewe lebarey rêkkewtne nawkîyekewe، herweha pêşm wanîye eme ştêkî xwazraw bêt، leber euey emerîka deyewêt ştêk be êran bbexşêt le pêwendî be prsî bername etomîyekewe bo euey le beramberda sazş leêranewe bedest bênêt lebarey prse îqlîmîyekanewe. kewate ne waşnton û ne nawçekeş xwazyarî eme nîn. belam egerî ewe heye ke emerîka szakan sexttr bkat leser êran wek kardaneweyek leberamber reftarî êran le nawçekeda. legel eweşda، min gumanm heye ke eurupîyekan heman rêçke bgrneber، emeş karîgerî sza taklayenekanî emerîka snûrdar dekat.
* behoy hatne naweuey rûsya bo naw sûrya، êsta rjêmî esed nek her metrsîî rûxanî leser nemawe، belku esed drndanetr deyewêt hemû sûrya kontrol bkatewe، aya manewey rjêmî esed ta çend metrsî leser nawçeke û asayşî yekêtî eurupa û rojawa drust krduwe؟
- pêmwaye manewey esed ledeselatda bbête hoy euey tundrewekan baştr btwann xelk belay xoyanda rabkêşn û hêrş bkeneser amance rojeawayyekan. eme têrwanînî îdarey êsta buwe. min dlnyanîm lebarey îdarey nwêyewe، ke deyewêt hawkarî legel rûsyada bkat، nek êran. eme karêkî djwar debêt le sûrya.
* êsta pêşnyarî ewe dekrêt le dû şwênî naw sûrya nawçey aram drust bkrêt û herweha asmanî sûrya bkrête nawçey djefrîn، aya eger em hengawane helbgîrên، detwanrêt rêge lefrokekanî rûsyaş bgîrêt bo euey leasmanewe nawçekanî sûrya bombaran nekat؟
- leêstada egerî damezrandnî neway aram zor kem botewe be berawrd be rabrdû. ke debêt em nawçeyeş berdewam parêzgarî lêbkrêt – le haletî damezrandnîda-. sîstmekanî bergrîî asmanîî rûsî encamdanî em karey krdote karêkî metrsîdar le zorbey nawçekanî sûryada. pêdeçêt corêk leneway aram lebakûrî wlatekeda û leser snûrî turkya serhelbdat، belam eweş ptr be rêkkewtn legel rûsyada krawe، nek dj be xwastî rûsya. beledestdanî heleb û be baladest bûnî berey nusre leîdlb، ewa damezrandnî neway aram ne karêkî xwazraweu ne karêkî krdenîye. belam hêşta egerî ewe heye ke emerîka btwanêt çek bekar bhênêt bo têkşkandnî eu frokaney hêrş dekeneser xelke medenîyeke. belam eweş pêwîst bewe dekat ke qenaet be serokî emerîka bkrêt bo euey şer ledjî sûrya berpa bkat، ke obama pêywaye kongrês rêy be karêkî wa nedawe. naşzanm tremp lew bareyewe çî dekat.ş