د.حەسەن ئەحمەد مستەفا، پسپۆڕ و تایبەتمەندە لە كاروباری توركیا تێزی دكتۆراكەی لەسەر سیاسەتی دەرەوەی توركیایە و یەكێكە لەو توێژەر و شرۆڤەكارانەی كە بەردەوام لەسەر سیاسەتی توركیا و پرسی كورد بەگشتی و كوردانی باكوور بەتایبەتی قسەی جددی و ڕاشكاوانەی خۆی هەیە. لە گفتوگۆی ئەم جارەی «بازنەی گفتوگۆ»دا (هەمواركردنەوەی دەستوور و دەستپێكردنەوەی چارەسەری ئاشتییانەی كێشەی كورد لە توركیا) زۆر بە چڕی قسەی لەسەر سیاسەتی حكومەتی توركیا و هەمواركردنەوەی دەستووری توركیا كرد و بەمجۆرە دیدوبۆچوون و پێشنیارەكانی خۆی خستەڕوو:

 

ئاماددەبووانی بەڕێز سڵاو و سوپاس بۆ ئەم زەمینە نایابەی خوڵقاندووتانە. دەرفەتم بدەن من زیاتر سەبارەت بە دەستووری توركیا و ڕۆڵی لە شێوەپێدانی ژیانی سیاسی وكۆمەڵایەتی لە توركیا قسەبكەم.

لەگەڵ دەستپێكردنەوەی گفتوگۆكانی چارەسەری پرسی كورد، پڕۆسەی ئاشتی و بێدەنگكردنی چەك، یان هەر ناوێكی لێ دەنرێت، ڕۆڵی دەستووری توركیا گرینگە. دەمەوێت باس لە هەندێك بواری گرینگ بكەم كە چوارچێوەی ئێستای نەك هەر ئازادی و دیموكراسی سنووردار دەكات، بەڵكو بە شێوەیەكی بەرچاو كاریگەری لەسەر ددانپێدانان و مافەكانی هاووڵاتیانی كورد لە توركیا هەیە، ئەمەش پرسێكی گرینگە بۆ دەستەبەركردنی توركیایەكی گشتگیرتر، كە هەموو هاووڵاتیان هەست بكەن لە توركیا پلە یەكن، لانی كەم بەپێی یاسا ماف و ددانپێدانانێكیان هەبێت و ئاستی جیاوازییەكان دابەزێنرێن.

دەستووری توركیا هەر دەستوورە سەربازییەكەی ساڵی ١٩٨٢ـە كە چەندین جار هەندێك بڕگەی هەموار كراونەتەوە، هەمواركردنەوەكەش ڕەگ و ڕیشەی لەو بنەمایانەدا بووە كە شوناس و یەكگرتوویی توركیا لە پێشینەی كارەكانیان دادەنێت، مەبەستم لە بنەماكان ئەو ستراكچەرەیە كە ماددەی یەك تا چواری دەستوورەكە دروستی دەكات.

دەستوورەكە چەقبەستووییەكی دروست كردووە كە بە درێژایی ساڵان، بووەتە هۆی دروستبوونی گرژییەكی قووڵ لە نێوان سێ هیزە سەرەكییەكەی توركیا كە كورد و ئیسلامی و عەلمانییەكانن، بەتایبەتی سەبارەت بە ماف و ناسنامەی كورد دەستوورەكە زۆر وشك و پڕ لە كێشەیە. بڕگە سەرەكییەكان، بەتایبەتی ماددەكانی یەكەم تا چوارەم، بە شێوەیەكی كاریگەر كورد پەراوێز دەخەن وحیساب بۆ هەمەجۆریی نەتەوەیی و كەلتووری میللەتان ناكەن. سەرەڕای ئەوەش، هەندێك ماددەی دیكە بەربەست لەبەردەم دیموكراسیكردن و گشتگیریی سیاسیدا دروست دەكەن.

بەڕێزان، با بە كورتی ئاماژە بە چەند ماددەیەكی گرینگ بكەم و دوایی شرۆڤەی خۆم لەسەر پرسەكە دەكەم.

ماددەكانی یەكەم تا ماددەی چوارەمی دەستووری توركیا پێكهاتەیەكی نەگۆڕی ناسنامە و حوكمڕانیی یاسایی نەژادی پێكدەهێنن. ئەم ماددانە مەرجی ئەوەیان داناوە كە توركیا دەوڵەتێكی یەكگرتوو و عەلمانی و دابەشنەكراوە و لەسەر بنەماكانی “ناسیونالیزمی تورك” دامەزراوە. لە كاتێكدا ئەم پرەنسیپانە بە مەبەستی پاراستنی یەكگرتوویی دەوڵەتە، چوارچێوەیەكیش دروست دەكەن، كە شوناسە نەتەوەییە غەیرە توركەكان دەسڕێتەوە، دیارترینیان كورد و شوناسەكەیەتی كە بەشێكی بەرچاو لە دانیشتووانی توركیا پێكدەهێنن.

ماددەی یەكەم، باس لە فۆرمی دەوڵەت دەكات كە كۆمارێكە، لە ماددەی دووەمدا توركیا بە (دەوڵەتێكی دیموكراسی و عەلمانی و كۆمەڵایەتی كە یاسا تێدا سەروەرە) پێناسە دەكات. لە هەمان كاتدا جەخت لەسەر بنەماكانی ئەتاتورك بۆ ناسێۆنالیزم دەكاتەوە. دیموكراسی وەك لێرەدا لە ماددەی دوودا پێناسە كراوە، بە تەواوی دەربڕینی شوناسە كەلتوورییەكان جگە لە شوناسی (تورك) قەدەغە دەكات.

جەختكردنەوەی دەوڵەت لەسەر عەلمانیەت و ناسیۆنالیزم، كوردی پەراوێز خستووە، كە ناسنامەی نەتەوەیی و پراكتیزەكردنی كەلتوورە جیاوازەكانیان بە شێوەیەكی ناڕاستەوخۆ وەك تەحەددایەك بۆ یەكسانی دەوڵەت سەیر دەكرێن. عەلمانیەت لەم كۆنتێكستەدا بە چەشنێكە وەك كراسێك بە باڵای ناسێۆنالیزمی توركیا بڕاوە.

لە ماددەی سێی دەستووری توركیادا هاتووە، كە دەوڵەتی تورك خاكەكەی و نەتەوەكەی دابەش ناكرێت و (زمانی توركی) زمانی فەرمییە. لە كاتێكدا لەوانەیە یەكپارچەیی خاك پرسێكی گونجاو بێت و پەسند بكرێت، بەڵام سەپاندنی یەك زمان، شكست دەهێنێت لە دداننان بە واقیعی فرەنەتەوە و فرەكەلتووری لە توركیا بەتایبەت لە شارە كوردییەكاندا. ئەم بەرتەسككردنەوەی زمانە بووەتە هۆی دروستبوونی بەربەست لە توانای كورد بۆ وەرگرتنی خوێندن و خزمەتگوزارییە گشتییەكان بە زمانی كوردی و چالاكییە كەلتوورییەكان و تەنانەت جووڵەی ئابووری و كۆمەڵایەتی بۆ كۆمەڵگەی كوردی لە توركیای سنووردار كردووە.

ماددەی چوارەمی دەستووری توركیا قوفڵێك لە ماددەكانی یەك تا سێی دەستوورەكە دەدات، لە ماددەی چواردا هاتووە، ماددەكانی یەك تا سێ و بڕگەكانیان هەموار ناكرێن و پێشنیاری هەمواركردنیشیان ناكرێت.

ئەمانە بابەتێكن سەبارەت بە كورد كە مایەی بوون و نەبوونن، هەوڵەكانیش بۆ چارەسەركردنی داواكارییەكانی كورد لە چوارچێوەی دەستووری ئێستادا كە هەر ئەو دەستوورەیە، لە دوای كودەتای دوازدەی ئەیلوولی 1982 نووسراوەتەوە و دەستوورێكی سەربازییە. بێ گۆڕینی دەستوورەكە، باسكردن لە چارەسەری ئاشتی زۆر مایەی ئومێدی گەورە نییە.

بەڕێزان، تەماشا بكەن، سەركردەكانی تورك لە ناو گرووپی پارتەكانیان لە پەرلەمانی توركیا باسی ئاشتی دەكەن، ئەگەر ئەمە شەكری ئاشتی بێ، ئەمڕۆ بەیانی كە (چواری نۆڤەمبەری ٢٠٢٤)ـە، قامچی دەستوورمان بینی، هەر ئەمڕۆ بە گوێرەی ماددەی 127 و یاسای 5393 سێ سەرۆك شارەوانی كورد لادران و وەزارەتی ناوخۆ خەڵكێكی دیكەی لە جێگە داناون.

هەرچەندە باسی ئاشتی بكرێت، باشە، زۆریش لە شەڕ باشترە، بەڵام بە تەواوی جێگە ناگرێت، چونكە بە گوێرەی دەستوورەكە هەر ددانپێدانانێك بە ناسنامەی كورد وەك هەڕەشەیەك بۆ سەر یەكگرتوویی دەوڵەتی تاكە نەتەوە و یەكپارچەیی خاكی تورك سەیر دەكرێت.

لە دەرەوەی ماددەی 1 تا 4، بڕگە دەستوورییەكانی دیكەش ڕێگرن لە ئازادییە دیموكراسییەكان و بە شێوەیەكی ڕێژەیی كاریگەرییان لەسەر هاووڵاتیانی كورد و گەلانی دیكە هەیە. ئەو ماددانەی كە ئازادیی ڕادەربڕین و گردبوونەوە سنووردار دەكەن، لە مێژە مایەی نیگەرانی بوون، چ لە ناوخۆی توركیا و چ لە نێو چاودێرانی نێودەوڵەتیدا، لە نێویاندا یەكێتیی ئەورووپا.

بۆ نموونە ماددەی ٦٨ی دەستووری توركیا داوا لە لایەنە سیاسییەكان دەكات، پابەند بن بە پرەنسیپەكانی یەكێتیی نەتەوەیی و یەكپارچەیی خاكی توركیا و لە مێژووی توركیادا پارتە كوردییەكان بەم ماددەیە قەدەغە كراون، ئەوە جگە لە یاساكان كە زۆر توندن.

ماددەی 26ی دەستوور ڕێگەی داوە هەموو قسەیەك هەڵسەنگێندرێت، ئەگەر زیانی بۆ ئاسایشی نەتەوەیی هەبێت، ئیجرائات دەكرێت، بۆیەش لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكان تا لێدوانەكان مایەی سەرنجن و زۆربەی سیاسەتمەداران بەم ماددەیە دەگیرهێنراون.

ماددەی 24ی دەستووری توركیا، دیقەتی لەسەر كاری ئیسلامییەكان چڕ كردووەتەوە و هێزی بە یاسای پارتە سیاسییەكان دابوو، توركیا لە ساڵانی هەشتا و نەوەتەكانی سەدەی پێشوو بكاتە گۆڕستانی پارتە ئیسلامییەكان، ڕاستە ئێستا دۆخەكە جیاوازە و هێزی سەربازی دەسەڵاتی جووڵاندنی دادگاكانی نییە، بەڵام ئیسلامییەكان نەیانتوانیوە ڕۆحی ئەم ماددەیە بگۆڕن.

 ماددەی 174بوونی كەڵچەری ئایینی لە جلوبەرگەوە تا سرووتەكان لە شوێنی گشتی قەدەغە دەكات. ڕاستە ئێستا وەك پێشوو نییە، بەڵام ماددەكە وەك خۆی ماوەتەوە. ئەمەی كە كورد و خەڵكێكی دیكە لێی ناڕازین، ئەوەیە كە دەستوور ڕێگە بە سنوورداركردنی ئازادیی ڕادەربڕین دەدات، بەتایبەتی لەو حاڵەتانەی كە بە هەڕەشە لە ئاسایشی نەتەوەیی، یان یەكگرتوویی دەوڵەت دادەنرێت. ئەوە جگە لە ماددەی ٢٦ كە سنوورداركردنی بەرچاوی ئازادی تێدایە و بە پرسی ئاسایشی نەتەوەییەوە پەیوەست كراوە.

ماددەی ٢٧ بە هەمان شێوە سنوورداركردنی فراوانی تێدایە كە ڕێگە بە دەسەڵاتداران دەدات، كۆبوونەوەكان سنووردار بكەن، ئەگەر وەك هەڕەشەیەك بۆ سەر نەزمی گشتی، یان ئاسایشی نیشتمانی ببینرێن. لە پراكتیكدا ئەم ماددانە كاری زۆری لە كورد كردووە، كە زۆر جار كۆبوونەوەی زۆر ئاسایی و بێوەی بە پاساوی ئەوەی كە مەترسی لەسەر یەكپارچەیی نەتەوەیی دروست دەكەن، قەدەغە دەكرێن. یەكێتیی ئەورووپا و ڕێكخراوەكانی مافی مرۆڤ چەندین جار داوایان لە توركیا كردووە، ماددەی ٢٧ هەموار بكاتەوە، تا خۆی لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەكانی مافی مرۆڤدا بگونجێنێت.                          

لە ماددەی ٤٢دا كە هەماهەنگە لەگەڵ ماددەی سێی دەستووردا، تەنیا ڕێگە بە زمانی توركی دەدات لە دامەزراوە پەروەردەییەكان بخوێندرێت، ئەمەش مافی زمان بۆ كورد سنووردار دەكات. هەرچەندە ئێستا لە سایەی چاكسازی و گۆڕانكارییەكاندا دۆخەكە هەندێك جیاوازە و بەم دواییە ڕێگەیان بە پۆلەكانی زمانی كوردی داوە، وەك هەڵبژاردەیەك و بە سنوورداری بە كوردی بخوێنن، بەڵام ئەمە لە گۆڕانی دەستوور و جێكردنەوەی لە سیاسەتی پەروەردەیی دەوڵەت بەهرەمەند نییە.

بەڕێزان، گۆڕین، یان ڕیفۆرمی دەستوورەكە تەنیا خواستی كورد نییە، بەڵكو خواست و گرفتی ئیسلامییەكانیشە، تەماشا بكەن، ماددەی ٢٤ گەرەنتی ئازادی و ئایین و ویژدان دەكات، بەڵام ئیستغلالكردنی ئایین بۆ بەرژەوەندیی سیاسی، یان كەسی قەدەغە دەكات. ماددەی ٢٤ پەروەردەی ئایینی قەدەغە دەكات، مەگەر لە ژێر كۆنتڕۆڵی دەوڵەتدا ڕێك بخرێت، بۆ ئەم مەبەستە ماددەی 136 ئەركی ڕێكخستنی كاروباری ئایینی بە دەوڵەت دەسپێرێت، لەژێر ڕۆشنایی ئەم دوو ماددەیە دەكرێت، بە دەیان شێوە لێپێچینەوە بكرێت.

 لە ماددەی ٤٢شدا هاتووە كە پەروەردە دەبێت لەگەڵ بنەما عەلمانییەكان بگونجێت و تەنیا زمانی توركی دەتوانرێت وەك زمانی فێركردن لە قوتابخانە حكوومییەكان بەكار بهێنرێت.

 هەموار، یان گۆڕینی دەستوور

ئەمە چەند نموونەیەك بوون لە 177ماددەكەی دەستووری توركیای دراوسێمان، كە سێ بۆچوون لەسەر ئەم دەستوورە هەن. بۆچوونێك لەناویاندا، سەرۆك كۆمار ڕەجەب تەیب ئەردۆغان و نوخبەیەكی گرینگی توركیان كە پێیان وایە دەستووری ساڵی ١٩٨٢ كە دوای كودەتایەكی سەربازی هاتە ئاراوە، ڕەنگدانەوەی ڕۆحێكی دژە دیموكراسی و پاوانخوازانەیە و پێویستە بگۆڕدرێت، سەرنجی ئەو لەسەر دروستكردنی دەستوورێكی «مەدەنی، گشتگیر»ـە كە باشتر لەگەڵ پێداویستییە كۆمەڵایەتییە مۆدێرنەكاندا هاوتەریب بێت و شوێنەواری كاریگەری سەربازی نەهێڵێت، لانی كەم ئەمە بانگەشەكەیەتی.

ڕاكەی دیكە پێی وایە زەحمەتە لەسەر ئەم پرسە لایەنەكانی كورد، توركی عەلمانی وتوركی ئیسلامی بگەنە ڕێككەوتن، بۆیە پێویستە پێناسەكان بگۆڕدرێن، وەك پێناسەی عەلمانییەت وپرسی پەروەردە و ئەمانە.

ڕایەكی دیگە جەخت لەوە دەكاتەوە كە پێویستە یاساكان بگۆڕن، چونكە گۆڕین، یان هەمواری دەستوورەكە كۆدەنگی لەسەر نییە، بەتایبەتی كە CHP بەرگەی وەرینی میراتی كەمالیزم ناگرێت، میراتێك كە لە ماددەكانی ١-٤دا گرنتی كراوە.

هەندێك بە گومانەوە لە هەوڵەكان دەڕوانن و پێیان وایە ماددەی ١٠١ی دەستووری توركیا پەیوەندییەكی زۆری بە مشتومڕەكانی ئەم دواییەی دەستوورییەوە هەیە. ئەم ماددەیە بەتایبەتی دوای ڕیفراندۆمی دەستووری ساڵی ٢٠١٧ بوو كە توركیا لە سیستەمی حوكمڕانیی پەرلەمانییەوە بۆ سیستەمی حوكمڕانیی سەرۆكایەتی گواسترایەوە.

ئەو ماددەیە لە سەرەتادا ڕێگەی بە سەرۆك داوە تەنیا دوو خول سەرۆك بێت، قاوقیژێكی گەورەی لەسەرە، كە ئایا سەرۆك ئەردۆغان دەتوانێت بە شێوەیەكی یاسایی سێ بارە خۆی كاندید بكاتەوە؟

سیستمی سەرۆكایەتی كە لە هەموارەكانی ساڵی 2017 هاتە ئاراوە، سەرۆكی كردە سەرۆكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن، بەمەش ڕۆڵی سەرۆك وەزیرانی نەهێشت. ئەم گۆڕانكارییە دەسەڵاتی زیاتری لە سەرۆكایەتیی كۆماردا چڕ كردەوە و نیگەرانییەكانی سەبارەت بە هاوسەنگیی دەسەڵاتەكان دروست كرد. پارتەكانی ئۆپۆزسیۆن بەتایبەت (جەهەپە) و (دەم پارتی) ڕەخنە لە سیستەمی سەرۆكایەتی دەگرن و بە زیاد لە پێویست بە ناوەندگەرای دەزانن. ئەوان بانگەشە بۆ گەڕانەوە بۆ سیستەمی پەرلەمانی دەكەن و دەڵێن مۆدێلی سەرۆكایەتی بەپێی ماددەی ١٠١ دژی دیموكراسییە.

سەرۆك ئەردۆغان و لایەنگرانی، ماددەی ١٠١ بۆ دەستەبەركردنی كۆنتڕۆڵی سیاسی لە داهاتوودا زۆر بە گرینگی دەبینن، چونكە كاریگەری لەسەر توانای دووبارە كاندیدكردنەوەی ئەردۆغان بۆ پۆستەكەی دەبێت. تەماشا بكەن، ئەم مشتومڕە هیچ پەیوەندی بە كوردەوە نییە، تەنانەت پێناسەكردنەوەی عەلمانییەت و ئازادیی ئایینیش پەیوەندی بە كوردەوە نییە.

ئەمە پرسی كەرامەتە، زۆر ئەستەمە تۆ كورد بیت، بەڵام بە گوێرەی ماددەی ٦٦ هەموو هاووڵاتییەكی توركیا بە «تورك» پێناسە دەكرێت، ئەگەر پڕۆژەیەك هەبێت بۆ ئاشتی، دەبێت لە پرسی پێناسەوە دەست پێ بكات، واتە لە گۆڕینی ماددەی 66 ـەوە دەست پێ بكات.

كاتێك دەوڵەت باخچەلی سەرەتاكانی كردەوە، مایەی سەرنجە، چونكە ئەو نوێنەرایەتیی دەوڵەتی قووڵ دەكات، بۆیە بمانەوێت، یان نا، توركیا هاتووەتە ئەو قەناعەتەی بەم كێشە قووڵە كۆمەڵایەتی و مێژوییەوە، كە كێشەی كوردە، ناتوانێت بە ئاسانی لەم بوومەلەرزە سیاسییانە دەرچێت كە لە ناوچەكە ڕوو دەدات.

هاوكات ستراتیژیی ناوچەیی توركیا بەتایبەت لە سووریا كاریگەری لەسەر هەڵوێستی ناوخۆی توركیا هەیە، سەبارەت بە پرسی كورد. توركیا خواستەكانی كورد بۆ بوونی بە پێكهاتەیەكی سیاسی لە سووریادا كە ئەگەری هەیە لەلایەن ئەمریكا و ئیسرائیلەوە پشتیوانی بكرێت (لانیكەم توركیا وای دەبینێت)، وەك هەڕەشەیەكی ئەمنی دەزانێت.

دوایی دێمەوە سەر فاكتەری دەرەكی، با هەندێك باس لە ڕۆڵی فاكتەری ناوخۆش بكەین، كە لەوانەیە ڕۆڵی لە پاڵنانی تورك هەبێت بە ئاراستەی باسكردنی برایەتیی كورد و تورك.

لە هەڵبژاردنی شارەوانییەكاندا دیتمان ڕۆڵی دەنگدەرانی كورد لە دیمەنی سیاسیی توركیادا بە شێوەیەكی بەرچاو گەشەی كردووە، بەتایبەتی سەبارەت بە سەركەوتنی هەڵبژاردنی كاندیدەكانی ئۆپۆزسیۆن لە هەڵبژاردنی شارەوانییەكان. لە شارە گەورەكان بۆ نموونە ئیستانبووڵ ڕۆڵی دەنگدەرانی كورد لە دەستەبەركردنی سەركەوتن بۆ كاندیدی جەهەپە گرینگ بوو. دەنگدەری كورد ئەو كاریگەرییەیان پیشان دا، كە لە وەرچەرخانی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردندا هەیانە. ئەم ڕەوتە ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەگەر سەرۆك ئەردۆغان و هاوپەیمانەكەی، دەوڵەت باخچەلی، سەرۆكی مەهەپە، بەردەوام بن لە دووركەوتنەوە لە نیگەرانییەكانی كورد، ڕەنگە ڕووبەڕووی ئاستەنگ ببنەوە بۆ دەستەبەركردنی زۆرینە لە هەڵبژاردنەكانی داهاتووی پەرلەمانی، یان سەرۆكایەتیدا.

با بێمەوە سەر نیگەرانییە ئەمنییەكان و سیاسەتی دەرەوەی توركیا بەتایبەتی سەبارەت بە سووریا، ئەگەری بە ئامانجگرتنی سووریا لە لایەن ئیسڕائیلەوە دووڕێیانێكی ستراتیژی بۆ ئەردۆغان و باخچەلی دروست دەكات. دەیانەوێت لە هەر ئەگەرێكدا بەرپەرچی خواستەكانی كورد لە ناوچەكەدا بدەنەوە، بێ ئەوەی گرژییەكان لە ناوخۆدا توندتر بكەنەوە.

دوای دەوڵەت باخچەلی، سەرۆك كۆمار ئەردۆغانیش بانگەوازی ئاشتی كرد، چەندین جار جەختی لەسەر تەوەری برایەتی و یەكڕیزی كردەوە، بەڵام زۆرێك لە كوردەكان بە گومانەوە تەماشای دۆخەكە دەكەن و وەك ئاماژەیەكی ڕیتۆریكی دەیبینن، نەك هەوڵی ڕاستەقینە بۆ چارەسەركردنی دۆزی نەتەوەیی كورد. پڕۆسەی ئاشتی كە لە ساڵی ٢٠١٥ داڕووخا، بێمتمانەیی بەردەوامی بەجێهێشت و زۆرێك لە كورد بانگەوازەكانی ئەم دواییە بۆ یەكگرتوویی بە پاڵنەرێكی سیاسی دەزانن، نەك هەوڵێكی دڵسۆزانە بۆ چارەسەركردنی كێشە لەمێژینەكان.

پێدەچێت بۆ بەدەستهێنانی متمانەی كورد، ئەردۆغان و باخچەلی پێویستیان بە چاكسازیی مانادار هەبێت، كە باس لە مافە كەلتوورییەكان و حوكمڕانیی ناوخۆیی و یەكسانیی ئابووری بكات.

پێویستە كورد و تورك پێكەوە هەوڵی گۆڕینی دەستوور بدەن. ئەگەر لە پێشدا لەبەر CHP سڵیان لە پڕۆسەكە دەكردەوە، ئێستا CHP خۆی بە ئاماددە دەزانێت، MHP خۆی پێشەنگایەتی كردووە، AKPیش هاوپەیمانی MHPـەیە كە پێشنیارەكەی كردووە، سوپا دەستوەردان ناكات. ئیستخبارات لەژێر كۆنتڕۆڵی خۆیاندایە، كەواتە پێویستە سڵ نەكەنەوە و لە دەستوورەوە دەست پێ بكەن.

دەمەوێت سەرنجەكەم ئاوا كۆبكەمەوە، دیمەنی سیاسیی توركیا تادێت بە هۆی پرسی كوردەوە، چ لە ناوخۆ و چ لە سیاسەتی دەرەوەیدا تووشی ئالنگاریی گەورە دەبێتەوە. بۆ پاراستنی توانای هەڵبژاردن، هاوپەیمانی ئاكەپە-مەهەپە دەبێت هاوسەنگییەكی ووردبینانە دامەزرێنێتەوە، بەڵام پێدەچێت چارەسەركردنی پرسی كورد پێویستی بە چاكسازییەكی بنەڕەتی هەبێت، توركیش دەبێت لەوەی ئێستا هەیە پتر ئامادە بێت، چونكە ڕەنگە چیتر تەنیا قسەكردن بەس نەبێت بۆ دەستەبەركردنی ئاشتیی درێژخایەن.

چارەسەری پرسی كورد بەناو ڕۆحی دەستووردا تێدەپەڕێت.