پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی و دابەشكردنی بەنزینی 750 دیناری و كۆنتڕۆڵكردنی كوالێتی لەسەر كۆمپانیا و بەنزینخانەكان و دابەشكردنی غازی شلی ماڵان، بە یەكێك لەو خزمەتگوزارییانە دادەنرێت كە لەكابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا توانراوە بە شێوەیەكی ڕێكوپێك بەسەر هاووڵاتیان و خێزانەكاندا دابەش بكرێت، بۆ ئەمساڵیش پێش هاتنی وەرزی سەرما و زستان وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان دەستی بە پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی كردووە و كۆمەڵێك بڕیار و ڕێنمایی گرنگیشی دەركردووە، لەپێناو دابەزینی نرخەكان. بۆ زانیاریی زیاتر لەم بوارانەدا، گۆڤاری گوڵان دیدارێكی لەگەڵ فەلاح مەولوود ئیسماعیل بەڕێوەبەری گشتیی وەبەرهێنانی كانزایی لە وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان ساز دا.

 

 

* سەرەتا با لەو پرسیارەوە دەست پێبكەین، ئەمساڵ جیاواز لەساڵانی پێشوو پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی زووتر دەستی پێكرد. ئایا ئەم پرۆسەیە تاچەند ڕۆڵی هەبوو لە ڕێگرتن لە بەرزبوونەوەی نرخەكان لەناو بازاڕدا؟

- دوای ئەوەی لەسەر فەرمانی جەنابی سەرۆك وەزیران مەسرور بارزانی وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان دەستی بە دابەشكردنی نەوتی سپی بە نرخی پاڵپشتیكراو كرد و بۆ هەر خێزانێك 200 لیتر نەوتی سپی بە نرخی 104 هەزار دینار بوو، بڕی 68 ملیۆن380 هەزار و 700 لیتر نەوتی سپی بە كوالێتی باش دابین كراوە و بەسەر نزیكەی 300 هەزار خێزاندا دابەش كراوە، كە دەگاتە سەرووی 30%ی كۆی نەوتی دابەشكراو. سەرەتاش لە 12ی ئەیلوولی ئەمساڵ پرۆسەكە لە ناوچە شاخاوییەكان دەستی پێكرد، پرۆسەكەش زۆر خێرا بوو، بە ڕاددەیەك لە ئێستادا دابەشكردنی نەوت لە ناوچە شاخاوییەكان كۆتایی هاتووە و لە دەوربەر و ناو سەنتەری پارێزگاكانیش دەستی پێكردووە، لەگەڵ تەواوبوونی دابەشكردنی نەوتە سپییەكە دابەشكردنی بەرمیلی دووەم بەسەر هاووڵاتیانی ناوچە شاخاوییەكان دەست پێدەكات. ئەم پرۆسەیە دوو كاریگەریی زۆر باشی هەبووە، لەلایەك ڕێگای گرت لەوەی نرخی بەرمیلێك نەوت لە بازاڕە ناوخۆییەكانی هەرێمدا بەرز ببێتەوە، لەلایەكی دیكەوە جوانیی ژینگەی كوردستان دەپارێزرێت، بەوەی هاووڵاتیانی ناوچە شاخاوییەكان چیتر پێویست بەوە ناكات دارەكان ببڕنەوە و زیان بە ژینگە و تەندروستیی خۆیان و ماڵ و منداڵیان بگەیەنن. بێگومان لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی زۆر باش بە پاڵپشتیی ڕێزدار سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، توانیومانە لە دروستبوونی قەیرانی نەوت و بەنزین و غازی شل و گازوایل ڕێگری بكەین. خۆشبەختانە چەند ساڵێكە پرۆسەی دابەشكردنی نەوتی سپی بە شێوەیەكی خێراتر و ڕێكوپێكتر بەڕێوە دەچێت.

* زۆر باس لە هاتنی نەوتی سپی لەلایەن حكومەتی عێراقەوە دەكرێت. ئایا تاچەند وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان و وەزارەتی نەوتی عێراق لەسەر هێڵن بۆ دابینكردنی پشكی هەرێم لە نەوتی سپی؟

- دابینكردنی نەوتی سپی بۆ پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان مافێكی یاسایی خەڵكی كوردستانە كە بە هاوشێوەی هاووڵاتیانی دیكەی عێراق، بەشە نەوتی سپیی خۆیان بە نرخی پاڵپشتیكراو وەربگرن. بۆ ئەم مەبەستەش وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان پێش هاتنی وەرزی زستان نووسراو بۆ وەزارەتی نەوتی عێراق دەكات بۆ دابینكردنی بڕە نەوتی سپی بۆ هەرێمی كوردستان كە بە پێی ئەو داتا و زانیارییانەی لە بەڕێوەبەرایەتییەكانی نەوت و كانزاكانەوە دەگاتە دەستمان، ساڵانە پێویستمان بە 268،710،550 لیتر نەوتی سپی هەیە، بەڵام بەغدا تەنیا لە 19%ی ئەو بڕە نەوتە دەنێرێت و بە هاوشێوەی نرخی پاڵپشتیكراوی پارێزگاكانی دیكەی عێراقیش نییە و جیاوازە ئەو بڕە كەمەی نەوت دەنێرێت.

* بەنزین بووەتە كێشەیەكی ئاڵۆز و یەكێكیشە لە پێداویستییە سەرەكییەكانی ڕۆژانە. وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان كۆمەڵێك بڕیار و ڕێكاری گرتەبەر، ئایا ئەوە كاریگەریی لەسەر بڕی پێویستی بەنزین و كۆنتڕۆڵكردنی كوالێتییەكەی هەبووە؟

- بە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لەبازاڕە جیهانییەكاندا، نرخی بەنزینیش ڕووی لەزیادبوون كردووە، هەرێمی كوردستانیش بەپێی ژمارەی ئۆتۆمبێلەكان ڕۆژانە پێویستی بە 3،500،000 لیتر بەنزین هەیە، ئەمەش بڕە بەنزینێكی زۆرە، حكومەتی عێراقیش تا ئێستا پابەندی ناردنی بەشە بەنزین نەبووە و ئەو بڕە كەمەشی كە دەینارد لە سەرەتای مانگی ئاداری ئەمساڵەوە بڕدراوە. ئێستا بۆ دابینكردنی بەنزین پشتمان بە هەردوو پاڵاوتگەی كار و لاناز بەستووە. لەپێناو دابەزینی نرخی بەنزینیش مۆڵەتمان داوە بە كۆمپانیاكان تاوەكو بەنزین بە كوالێتیی باش بهێنن، پێدانی ئەم مۆڵەتەش لەسەر ڕاسپاردەی سەرۆكی حكومەتی هەرێم بووە بۆ زیادكردنی خستنەڕووی بەنزینەكە لە بازاڕدا و كەمكردنەوەی نرخەكەی. هەر سەبارەت بە كوالێتیی بەنزینخانەكان لێژنەی ئامادەكردن و پێداچوونەوە بە ڕێنمایی و سزای سەرپێچیكاران كۆمەڵێك بڕیاری و ڕێنمایی نەوێی دەركردووە. تیمەكانی چاودێری و بەدواداچوونی بەڕێوەبەرایەتی نەوت و كانزاكان لە سەرجەم پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان، سەركەوتوو بوون لەوەی ڕێگا بە فرۆشتنی بەنزینی خراپ نەدەن. بەخۆشحاڵییەوە لەمەدا هاووڵاتیان هوشیارن و زیاتر ڕوو لەو بەنزینخانەیە دەكەن كە بەنزینێكی بە كوالێتی بەرز دەفرۆشن و هاوكاری تیمەكانیشمانن. لەم پێناوەشدا سزای توند ئاراستەی ئەو بەنزینخانە كراون، كە گەمە بە كوالێتیی بەنزین دەكەن. تەنانەت ئەو نەوتە سپییەی كە لە ڕێگای دوو كۆمپانیاوە دابین دەكرێت، بە وردی كۆنتڕۆڵی ئەو بڕە نەوتە سپییە كراوە.

* كردنەوەی بەڕێوەبەرایەتییەكانی نەوت و كانزاكان لە ئیدارە سەربەخۆی ڕاپەرین و زاخۆ و سۆران تا چەند ڕۆڵی لە شۆڕكردنەوەی دەسەڵات و ڕێكخستنەوەی كارەكانی هەبووە؟

- كردنەوەی بەڕێوەبەرایەتییەكانی نەوت و كانزاكان لە ئیدارە سەربەخۆكان پێویستییەكی ئیداریی بووە و بۆ خزمەتكردنی هاووڵاتییانیشە، بەتایبەتی لە ڕووی دابەشكردنی بەنزین و نەوت و غازی ماڵان و كۆنتڕۆڵكردنی كوالێتی، ئەمەش دەستكەوتێكی باشە لەلایەن كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە پێشكەش بە خەڵكی ئەو ناوچانەی كردووە.

* سەبارەت بە غازی ماڵان كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان تا چەند سەركەوتوو بووە لە ڕێگریكردن لە گرفتی هەڵكشانی نرخ لە بازاڕەكاندا؟

- وێڕای ئاستەنگ و هێرشی درۆنی بۆ سەر كێڵگەی كۆرمۆر و ئەگەری دروستبوونی قەیرانی غاز، بەڵام وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان لەسەر ڕاسپاردە و ڕێنماییەكانی بەڕێز كەمال محەمەد ساڵح وەزیری سامانە سرووشتییەكان توانیویەتی ڕێگری لەبەرزبوونەوەی نرخەكان بكات و بەپێی پێداویستیی پارێزگاكان بڕە غازی پێویستیان بۆ دەنێرین. ڕەنگە لەگەڵ هاتنی وەرزی زستان خواست لەسەر غازی شل زیاتر بێت، بەڵام ئێمە هەروەكو چۆن توانیومانە كۆنتڕۆڵی بڕەكەی و نرخەكەی بكەین، هەرئاواش بۆ وەرزی زستان پلانی زیادكردنی بڕەكەی جێبەجێ دەكەین.

* ماوەیەك لەمەوبەر ناڕەزایەتییەكی گەورە بڵاو بووەوە لەسەر كاركردنی هەموو ئەو پاڵاوتگانەی كە بەپێی ڕێنمایی و مەرجەكانی ژینگەپارێزی كار ناكەن. ئایا ئەم پرۆسەیە بە كوێ گەیشتووە؟

- زۆر لەو پاڵاوتگانە بەپێی ڕێنمایی و مەرجەكانی وەزارتی سامانە سرووشتییەكان كار ناكەن، هەر بۆیە ماوەیەك لەمەوبەر بە هاوكاریی پارێزگار و ئیدارە سەربەخۆكان توانیمان لە پارێزگای هەولێر بە دەیان پاڵاوتگە ڕابگرین كە مەرجی ژینگە پارێزییان تێدا نەبووە، بەمەش تا ڕاددەیەكی باش توانیومانە ئەم پاڵاوتگانە ڕابگرین كە هۆكارێكی پیسبوونی ژینگەن.