سەروەر كەمال هاواری، بریكاری وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازیی حكومەتی هەرێمی كوردستانە و سەرۆكی سەندیكای ئابووریناسانی كوردستانە، هەڵگری بڕوانامەی ماستەرە لە زانستی ئابووریدا، چەندین توێژینەوەی ئابووری لەسەر سیاسەتی ئابووری و بازرگانیی هەرێمی كوردستان نووسیوە و، بڕوای بەوەیە كە تا هەموو هەوڵەكان نەخرێنە گەڕ بۆ ئەوەی سوود لە خاڵە بەهێزەكانی ئابووریی كوردستان وەربگیردرێت و وەبەرهێنان لە خاڵە بەهێزەكاندا بكرێت و، دووبارە بەرهەم بهێننەوە، ناتوانرێت لە پرۆسەی پەرەپێدان سەركەوتوو بین و بناغەیەكی ئابووریی بەهێزمان هەبێت. لەم گفتوگۆیەدا «هەرێمی كوردستان و شەڕی ئابووری» لە ڕوانگەی ئابووریناسییەوە هەڵوەستەی لەسەر پێناسە و چەمكی شەڕی ئابووری و سیاسەتی ڕووبەڕووبوونەوەی كرد و چەندین پێشنیاری گرنگی بەم جۆرە خستە ڕوو.

 

 

ئەگەر لە پێناسەی شەڕی ئابوورییەوە باس لەم مەسەلەیە بكەین، كە ناونیشانی گفتوگۆكەش (هەرێمی كوردستان و شەڕی ئابووری)یە، ئەوا دەبێت ئەو پرسیارەش بكەین، كێ شەڕی ئابووری لە بەرانبەر هەرێمی كوردستان بەرپا كردووە، تەنیا حكومەتی عێراقە، یان لەگەڵ زۆر لایەنی دیكەشە؟

شەڕی ئابووری وەك چەمێكی ئابووریی سەردەم، وەك بەهێزترین و كاریگەرترین چەك هەژمار دەكرێت، كە لایەنێك دژی لایەنێكی دیكە بەكاری دەهێنێت، ئامانجیش لە پەنابردن بۆ چەكی ئابووری بۆ لاوازكردن و كەمكردنەوەی هەموو توانا ئابووری و ژیاری و كۆمەڵایەتییەكانی لایەنی بەرانبەرە، كاریگەریی شەڕی ئابووری (گەمارۆی ئابووری) لە دوای شەڕی یەكەمی كەنداو ئێمە لە عێراقدا بینیومانە و هەستمان بە ئازارەكانی كردووە، ئامانجی هاوپەیمانان لەو گەمارۆیەی بەسەر عێراقدا سەپاندیان، بۆ ئەوە بوو هەموو ژێرخانەكانی عێراق وەك دەوڵەت هەڵتەكێنن و، لە ئاكامی ئەمەشدا خەڵك ناڕەزایی لێ بەرز ببێتەوە و متمانەی بە دەوڵەت و دامەزراوەكانی نەمێنێت.

لایەنێكی شەڕی ئابووری دەكەوێتە ناو ڕەهەندەكانی شەڕی دەروونی و چەندین ڕەهەندی كۆمەڵایەتی لەخۆ دەگرێت و ئاشتیی كۆمەڵایەتیی كۆمەڵگە دەخاتە مەترسییەوە.

ئەگەر لێرەوە بێینە سەر ئەو شەڕە ئابوورییەی ئێستا لەسەر هەرێمی كوردستان باسی دەكەین، من وای دەبینم، بەرپاكردنی شەڕی ئابووری لەسەر كوردستان ڕیشەیەكی قووڵتری هەیە و هەر لە دەستپێكی شۆڕشی مەزنی ئەیلوول لە شەستەكانی سەدەی ڕابردوو، ڕژێمەكانی عێراق دژی كوردستان پەنایان بۆ بردووە، وەك جەنابی سەرۆك بارزانی ئاماژەی پێ كردووە «لە عێراقی نوێدا ئەقڵییەت هەمان ئەقڵییەتی پێشانە و تەنیا دەموچاوەكان گۆڕانكاڕییان بەسەردا هاتووە»، بۆیە ئەم پەنابردنە بۆ شەڕی ئابووری هەتا ئێستاش دژی هەرێمی كوردستان بەردەوامە.

كەواتە درێژەپێدان بە شەڕی ئابووری لە دژی هەرێمی كوردستان تەنیا هەوڵێك نییە بۆ دروستكردنی گوشارێكی كاتی لەسەر ئەم هەرێمە، بەڵكو دەستەبژێرێكی سیاسی هەن، كە خواستی خۆسەپاندنیان بەسەر هەرێمی كوردستان هەیە و دەیانەوێت قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستان لە قاڵب بدەن، یان هەر نەیهێڵن. قسەی ئێمە لەسەر ئەو كەمینە سیاسییەی دەسەڵاتدارانی عێراقە كە سەردەمانێك وەك كەمینەیەكی سیاسیی عەرەبی عێراق و ئێستاش وەك كەمینەیەكی سیاسیی عەرەب لە بەغدا ئەم شەڕە ئابوورییە دژی هەرێمی كوردستان پیادە دەكەن.

لە دوای ڕاپەرینە شكۆدارەكەی گەلی كوردستان لە ساڵی 1991 و پاشانیش ئەنجامدانی هەڵبژاردنی گشتی لە كوردستان، توانرا قەوارەیەكی نیمچە دیفاكتۆی دەوڵەتی بە ناوی هەرێمی كوردستان دابمەرزێت، ئەم قەوارە نیمچە دیفاكتۆیە كەس مەزندەی نەدەكرد كە لە ژێر باری دوو گەمارۆی نێودەوڵەتی و عێراقیدا، بتوانێت لەسەر پێی خۆی ڕابوەستێت و بمێنێت، بەڵام بە لۆژیكی سەرۆك بارزانی ئەم قەوارەیە نەك هەر مایەوە، بەڵكو لە شەڕی ئازادكردنی عێراق لەساڵی 2003 بوو بە بەشێك لەو هاوپەیمانییە نێودەوڵەتییەی كە بە سەرۆكایەتیی ئەمریكا ڕژێمی عێراقی ڕووخاند، لە دوای ئازادبوونی عێراق لە دیكتاتۆرییەت و كرانەوەیەكی ڕێژەیی جیهان بەسەر كوردستاندا، هەرێمی كوردستان وەرچەرخانی گەورەی لە پەرەپێدان و وەبەرهێنانی بە خۆیەوە بینی، بەڵام لە ناوەڕاست و باشووری عێراق ئەمە ڕووی نەدا، بۆیە ئێستا بەشێكی زۆری ئەو كەمینە سیاسییە لە بەغدا لە دەسەڵاتدان، چاویان بەو پێشكەوتنەی كوردستان هەڵنایەت و دەیانەوێت پرۆسەی گەشەپێدان و پەرەپێدان لە كوردستان ڕابگرن. من وەك بریكاری وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی دەخوازم چەند داتایەك بخەمە ڕوو سەبارەت بە وەرچەرخانەی لە دوای ساڵی 2003 لەم بوارەدا لە كوردستان هاتوونەتە ئاراوە:

- لە دوای ساڵی 2003 هەتا ئەمڕۆ كە ساڵی 2023یە، نزیكەی 31 هەزار كۆمپانیا لە كوردستان تۆمار كراون، كە نزیكەی 3500یان لقی كۆمپانیا بیانییەكانن.

- هەر لەو ماوەیەدا لە وەزارەتی بازرگانی نزیكەی 10500 هێمای بازرگانی (Trade Mark) تۆمار كراون.

- لە كوردستان وێڕای ئەو ڕەخنانەی لێی دەگرین، بناغەیەكی پیشەسازیی زۆر باش بەراورد بە باشوور و ناوەڕاستی عێراق بونیاد نراوە.

- بەرهەمهێنانی ناوخۆیی هەنگاوی باشی بڕیوە، ئەو بەرهەمانەی لە كوردستان بەرهەم دەهێنرین، بە ڕێژەی نزیكەی 70% لە بازاڕەكانی ناوەڕاست و باشووری عێراقدا ساخ دەكڕینەوە، تەنانەت بەڕێز سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەنگاوی بۆ بەبازاڕكردنی بەرهەمی برا جووتیارەكانمان ناوە لە بازاڕەكانی كەنداو و وڵاتانی ئەوروپا.

بۆ ڕێگرتن لەم پێشكەوتنە، ئەو كەمینە سیاسییە لە هەوڵی ئەوەدا بوون، خاڵی گومرگی لە نێوان هەرێم و عێراق دابنێن، بۆ ئەوەی ئەم گەشەیە پەك بخەن، بەڵام بە هیممەتی جەنابی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەوڵە دوژمنكارییەكانیان ڕاگیران.

لایەنێكی دیكەی شەڕی ئابووری ئەوەیە كە ئەم شەڕە زۆر جاران لە كاتی ئاشتی و بوونی پەیوەندییەكی زۆر باشیش لەگەڵ لایەنەكەی دیكە، بۆ مەبەستی جیاواز پیادە دەكرێت، هەر بۆ نموونە ئێستا هەرێمی كوردستان پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ حكومەتی عێراق هەیە، بەڵام كەمینەیەكی سیاسی كە چاویان بە سەقامگیری و ئاشتی و پێكەوەژیانی نێوان ئایین و نەتەوە جیاوازەكان هەڵنایەت، دەیانەوێت ئەو ژینگەیە بشێوێنن، بە چەندین شێوازی دیكە ئەو شەڕەیان درێژە پێداوە، تەنانەت وڵاتانی دەوروبەریشمان بە شێوازێكی دیكە زیانیان بە هەرێمی كوردستان گەیاندووە لە ڕێگەی «خنكاندنی بازاڕەكانی هەرێمی كوردستان بە كاڵای بێ كواڵێتیی هاوردەكراو»، ئەوجا لەبەر ئەوەی ئێمە توانای خۆبژیویمان نییە و بە ڕێژەی 95% پشت بە كاڵای هاوردەكراوی توركی و ئێرانی دەبەستین، ئەوا لەم ڕێگەیەشەوە دەتوانن ئەو شەڕەمان لەگەڵ بكەن، بۆ ئەمەش ئێمە ئەزموونمان لەگەڵی هەیە، هەر بۆ نموونە: ئێمە زۆر جار كە لەگەڵ شاندە بارزگانییەكانی دەوڵەتانی دراوسێ و بیانی دادەنیشین و قسە لەسەر بووژانەوەی ئابووریی كوردستان دەكەین، زۆر داوایان لێ دەكەین، كە وەبەرهێنان لە بواری پیشەسازی و پیشەسازیی كشتوكاڵدا بكەن، تەنیا پەرەپێدانی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نەبێت، دەبینین بۆ وەبەرهێنانی پیشەسازی و پیشەسازیی كشتوكاڵی نایەنە پێشەوە، بۆ ئەوەی ئێمەش ببینە خاوەنی بەرهەمی خۆمان، واتە زیاتر ئامادەباشییان تێدایە بۆ ئاڵوگۆڕی بازرگانی و هەناردەكردنی بەرهەمەكانیان بۆ بازاڕەكانی كوردستان.

لایەنێكی دیكە كە دەمەوێت وەك بەشێكی دیكەی ئەم شەڕە ئابوورییە دژی هەرێمی كوردستان ئاماژەی پێ بكەم، ئەوەیە كە هەوڵێك لە بەغداوە هەیە بۆ ئەوەی هەموو كارتە بازرگانی و ئابوورییەكان سەنترالیزمی و بە مەركەزی بكەن و خۆیان لە فیدڕاڵییەت بدزنەوە، ڕاستە بەپێی دەستووری عێراق دەبێت لە هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی پرانسیپی (هاوسەنگی و هاوبەشی و پێكەوەسازان) ئەم پرانسیپانە جێبەجێ بكڕین، بەڵام لەبەر ئەوەی ئەو كەمینە سیاسییەی عێراق خواستی خۆسەپاندن و جێبەجێكردنی سەنترالیزمیان هەیە، نەك سیستمی فیدڕاڵی، ئەوا ئێستا دەیانەوێت هەموو دەسەڵاتەكان بگوازنەوە بۆ ناوەند و هەرێمی كوردستان لە مافە دەستوورییەكانی خۆی بێبەش بكەن.

لێرەوە ئەگەر باس لەوە بكەین، چی بكەین بۆ ئەوەی قەیرانەكە تێپەڕێنین؟ چۆن ئەم قەیرانە وەك خۆی پێناسە بكەین و خۆمان ئامادە بكەین مامەڵەی لەگەڵ بكەین؟ ئەوا بە حوكمی ئەوەی من سەرۆكی سەندیكای ئابووریناسانی كوردستانیشم، زیاتر لە ڕوانگەی ئابوورییەوە هەوڵ دەدەم وەڵامی ئەو پرسیارانە بدەمەوە و، تیشك دەخەمە سەر ئەوەی كە شەڕی ئابووری لق و پۆپی زۆرە و گەلێك بواری جیاواز دەگرێتەوە، لەوانە یاسایی، كارگێڕی، تەكنیكی، هەندێك جاریش سەربازی لە خۆی دەگرێت، بۆیە ئەم شەڕە خۆ ئامادەكردنێكی تەواوی دەوێت و لە شەو و ڕۆژێكدا ئەم ئامادەكارییە ناكرێت. دەبوو خاڵە بەهێزەكانی ئابووریی كوردستان زۆر بە جددی كاری لەسەر بكرایە، زۆر جار دەڵێن كوردستان وڵاتێكی دەوڵەمەندە بە سامان و كانزای سرووشتی، خاكێكی بەپیت و سەرچاوەی ئاوی باشی هەیە، بەڵام لە ڕوانگەی ئابووریناسییەوە، ڕاستە ئەمانە بۆ پەرەپێدانی ئابووری شوێنی خۆیان هەیە، بەڵام ئەگەر ئەمانە وەبەرهێنیان تێدا نەكرێت و نەبنە بەرهەمێك بۆ سەرچاوەی داهات، ناتوانرێت بڵێین وڵاتێكی دەوڵەمەندمان هەیە، وڵات كاتێك بە دەوڵەمەند لە قەڵەم دەدرێت، كە بتوانێت وەبەرهێنان لە خاڵە بەهێزەكانی ئابووریی خۆیدا بكات و بیكاتە بەرهەم و سەرچاوەی داهات بۆ وڵاتەكە، هەر بۆیە هەمەچەشنكردنی سەرچاوەكانی داهات خاڵێكی زۆر زۆر گرنگە بۆ بونیادنانی ژێرخانێكی پتەوی ئابووری، پێشكەوتنی ئابووری و بەپیشەسازیكردنی ئابووری، خاڵێكی زۆر گرنگە بۆ دابینكردنی ئاسایشی خۆراك.

لێرەدا دەتوانم ڕاشكاوانە ئەوە بڵێم، كە لە دەستپێكی كابینەی نۆیەمی حكومەتی كوردستان هەنگاو بۆ ئەوە نراوە كە وەبەرهێنان لە خاڵە بەهێزەكانی ئابووریی كوردستان و هەمەچەشنكردنی سەرچاوەی داهاتەكاندا بكرێت و هەنگاوی گرنگیش چووەتە پێشەوە، كە پێش هەموو شتێك بە پیادەكردنی سیاسەتی چاكسازی و ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی و پیادەكردنی سیاسەتی شەفافییەت دەستی پێكرد، ئەگەر ئەو بارودۆخە نالەبارانەی لەم چەند ساڵەدا هاتنە بەردەم كابینەی نۆیەم، وەك (درووستبوونی ناسەقامگیریی سیاسی لە ناو پرۆسەی سیاسیی عێراقدا، بڵاوبوونەوەی پەتای كۆرۆنا، ڕاگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم لە ئەمساڵدا، ئەو ئاستەنگانەی كە حكومەتی فیدڕاڵی دروستی دەكات)، ئەگەر ئەمانە نەبووایە، ئەوا حكومەتی هەرێمی كوردستان هەنگاوی زیاتری بۆ بونیادنانەوەی ژێرخانێكی پتەوی ئابووریی فرەچەشن هەڵدەگرت و هەنگاویشی هەڵگرتووە، لەوانە:

1- هەر لە كابینەی نۆیەمدا چەندین كۆمپانیا و هێمای بازرگانی تۆمار كراون.

2- بە دەیان پۆند و دەریاچە لە شارەكانی كوردستان دروست كراون بۆ ئەوەی چارەسەری كێشەی كەمئاوی بكەن و كەرتی كشتوكاڵ ببووژێتەوە.

3- چەندین بەنداوی گەورە و مامناوەندی و بچووك، دەستیان پێكراوە، هەندێكیان تەواو بوون و هەندێكی دیكەشیان لە قۆناغە جیاوازەكانی كاركردندان، ئەم بەنداوانە جیا لەوەی دەبنە سەرچاوەیەكی گرنگ بۆ گلدانەوەی ئاو و دروستكردنی تەزووی كارەبا، لە هەمان كاتدا ناوچەكانیش دەكاتە ناوچەی گەشتیاری.

4- بۆ ئەوەی بەروبوومی دانەوێڵەی جووتیاران كۆ بكرێتەوە و بكڕدرێتەوە و جووتیاران لە ساخكردنەوەی بەرهەمەكانیان نەترسن، لە هەر سێ پارێزگای هەولێر و سلێمانی و دهۆك سێ سایلۆ دروست كراون، كە بە هەر سێكیان توانای كۆگاكردنی 120 هەزار تەن دانەویڵەیان هەیە، ئەمە جگە لەو كۆگایانەی كە هەریەكەیان 8 كۆگای هەیە و لە كاتی پێویستدا دەتوانرێت گەنمی تێدا ئەمبار بكرێت، گوشارمان كرد بۆ ئەوەی دەبێت جووتیاران بە نرخێكی بەرز گەنمەكانیان بكڕدرێتەوە، كە ئەویش نزیكەی 600 دۆلار بوو بۆ هەر تەنێك، ئەم بڕە پارەیە بۆ تەنێك گەنم زۆر بەرزترە لە كڕینەوەی گەنمی (ئۆكرانی، ڕووسی، كەنەدی و ئوسترالی) كە هیچیان لە 300-350 دۆلار تێپەڕ ناكات، بەڵام گەنمی كوردستانمان بە نزیكەی 650 دۆلار كڕییەوە.

5- هەر لە پێناوی بووژانەوەی كشتوكاڵ و دڵنیاكردنەوەی جووتیاران لە ساخكردنەوەی بەرهەمەكانیان، بە هەوڵی شەخسی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، هەوڵێكی زۆر درا كە ساڵی پار هەناری هەڵەبجە هەناردەی بازاڕەكانی كەنداو بكرێت، لە ئێستادا بەرهەمی هەنگوین و پەتاتە و سێو و دۆشاوی تەماتەی كوردستان لە بازاڕەكانی كەنداو هەیە، هەوڵەكان بەردەوامن بۆ بەرهەمەكانی دیكەش كە ڕەوانەی بازاڕەكانی كەنداو و ئەوروپا بكرێت، لەمەش زیاتر ئێستا لە زۆر بواری بەرهەمهێنانی كشتوكاڵیدا بە هەردوو بواری چاندن و پەرەوەردەكردنی پەلەوەر و ئاژەڵ و ماسی و هێلكە، لە زۆر بواردا گەیشتووینەتە قۆناغی خۆبژێوی و بەشێكی باشیشی هەناردەی بازاڕەكانی پارێزگاكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراق دەكرێت.

6- لە بواری بەپیشەسازیكردنی كشتوكاڵ و دروستكردنی كۆگای ساردكەرەوە بۆ هەڵگرتنی بەرهەمە كشتوكاڵییەكان، چەندین كۆگای ساردكەرەوە دروست كراون، چەندین كارگەی گەورەی شیرنەمەنی بۆ سوودوەرگرتن لە بەرهەمەكانی شیر و قوتوبەندی بەرهەمەكان دروست كراون.

7- لە بواری بەپیشەسازیكردنی گەشتوگوزاردا، پێشكەوتنی بەرچاو هاتووەتە ئاراوە، بێجگە لە گەشتوگوزاری ئاسایی، ئێستا بوارەكانی دیكەی گەشتوگوزاری وەك گەشتوگوزاری (تەندروستی، ئایینی، سەردانی شوێنەوارەكان و.. هتد) لە كوردستان لە بەردەم بووژانەوەیەكی زۆر باشدایە، چەندین پڕۆژەی گەورەی گەشتیاری دەستی پێكردووە كە بەشێكیان تەواو بوون و بەشێكی دیكەشیان لە قۆناغی جیاوازی كاركردندان.

هەڵوەستەكردنمان لەسەر ئەم هەوڵانە بۆ ئەوە بوو كە ئاماژە بەوە بكەین، ئەگەر گوشار و ئاستەنگ بۆ بەرنامەكانی كابینەی نۆیەم دروست نەكرابان، ئەوا مەزندەكان بەو جۆرە بوون لە چەند ساڵێكی داهاتووی زۆر كورتدا لە زۆر سێكتەردا بگەینە قۆناغی خۆبژێوی، بەڵام ئێستاش ئەو قەیرانانە ساردمان ناكەنەوە و لە ئابووریی كلاسیكیدا پرانسیپێك هەیە كە دەڵێت «لە گەشەسەندنی ئابووری ژینگەیەكی زۆر سەقامگیر هەیە»، بەڵام لە ئابووریی نوێدا تا ڕاددەیەك ئەو پرانسیپە گۆڕاوە و قەناعەتێك دروست بووە، كە لە بارودۆخی ناسەقامگیری بەردەوامیشدا بە مەرجێك هەڵكشان و داكشانی زۆر گەورە بە خۆیەوە نەبینێت، ئابووری دیسان دەتوانێت گەشە بكات.

بۆ ئێستای هەرێمی كوردستان زۆر گرنگە هەوڵەكان بخرێنە گەڕ، بۆ ئەوەی چینێكی ناوەندی بەهێز دروست بكرێت، چینی ناوەند نەك تەنیا بۆ بونیادی ژێرخانێكی ئابووریی بەهێز كۆڵەگەیەكی گرنگە، بەڵكو لە هەمان كاتدا وەك زەمینەسازییەك بۆ سەروەریی یاساش لە وڵاتدا زۆر گرنگە، لەم چوارچێوەیەدا بەداخەوە دەبینین لە كوردستان چینی ناوەند زۆر لاوازە.

خاڵێكی دیكەی گرنگ كە ئەویش بۆ پەرەپێدانی ئابووری زۆر گرنگە «پاراستنی كێبڕكێ و قەدەغەكردنی قۆرخكاری»یە، كە بۆ ئابووریی بازاڕ زۆر گرنگە ململانێ هەبێت، هەروەها گرنگە مۆنۆپۆڵ نەبێت و دەرفەتەكان بۆ هەموو لایەك بە یەكسانی كراوە بێت، لە هەمان كاتدا زۆر گرنگیشە مافی بەكاربەر لە تاكێكەوە تا گەورەترین دەسەڵات فەراهەم كرابێت، ئەم دابینكردنی مافە هۆكارێكی گرنگە بۆ ئەوەی ناڕەزایی خەڵك كەم ببێتەوە.

بەشێوەیەكی گشتی وێڕای ئاستەنگەكانی پەتای كۆرۆنا و قەیرانی دارایی و بڕینی بودجە و پشكی هەرێمی كوردستان و ڕێگرتن لە هەناردەكردن و فرۆشتنی نەوتی هەرێمی كوردستان و مووشەكبارانكردنی فڕۆكەخانە و ژێرخانی كەرتی نەوتی و گازی و ئاستەنگەكانی نێوخۆی هەندێك لە حزبەكان بۆ تێكدانی دۆخەكە، یان هاوكار نەبوون لە چارەسەری كێشەكان و بگرە لە ڕێگەی میدیاكانیانەوە دۆخێكی نائارامی و پشێوییان دروست كردووە، بەڵام كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان و ئیرادەی بوێریی سەرۆك وەزیران بەسەر هەموو ئەو كۆسپ و گرفتانەدا زاڵ بووە. من لەبیرمە لە كاتی كۆرۆنادا لە ژێر سەرپەرشتیی ڕاستەوخۆی جەنابیان بۆردێكی خۆراكمان دامەزراند و ڕێگەمان نەدا قەیرانی خۆراك لەناو ئەو قەیرانە گەورەیەدا سەرهەڵبدات، قەیرانێك كە بازاڕەكان و سنوورەكانی لە بەردەم گواستنەوەی كاڵا و كەلوپەل زۆر تەسك كردبووەوە، لە كاتی داشكانی بەهای نەوت و بڕینی بودجەش كاری بازرگانی و پڕۆژەكان ڕانەوەستان، لە هەموو ئەم كێشە و گرفتە سرووشتی و نێودەوڵەتییانەشدا نەك هەر كەس هاوكارمان نەبوو، بەڵكو زۆر جار دۆخەكە دەقۆزرایەوە بۆ ئەوەی گرفت و كێشەكان لەسەرمان قووڵتر بكرێتەوە، پەیوەندیی بەهێزی خەڵك لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان و پاڵپشتی و پشتگیریی خەڵك بۆ هەوڵەكانی سەرۆكی حكومەت وای كرد، بەسەر هەموو ئەو تەنگوچەڵەمە و گرفتانەدا زاڵ بین و دۆخە نائارام و ناسەقامگیرەكە تێپەڕێنین و كار بۆ چارەسەركردنی كێشە و گرفتەكانی دیكەش بكەین و، ڕووبەڕووی گەمارۆ و دانانی لەمپەر و ئاستەنگەكانی بەردەم ئابووریی هەرێم و بژێویی خەڵك ببینەوە.