ڕۆژنامە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان، ئەو بابەت و ڕووداوانەی واقیعین، یان پڕوپاگەندە و ناڕاستی و بەشێك لە ڕۆشنفكریی سیاسیی سەردەمەكەیان پیشان دەدەن، لە هەمان كاتدا وێنەیەك بوون لە وێنەی پێنووس و تۆمارگەی مێژوونووسان، هەروەها بەڵگەی سەرچاوەی دیاری ڕووداو و كەسایەتییەكانن، سەرەڕای ئەمانە، ئاوێنەیەكی باڵانمای سەردەم و خاوەن قەڵەم و ئەقڵییەتی نووسەر و ڕۆژگار و خاوەندارەكانیان دەنوێنن.

یەكێك لەو ڕۆژنامە پڕشنگدار و خاوەن هەڵوێستی نیشتمانی و كۆمەڵایەتی و نەتەوەییانە، ڕۆژنامەی (ژین) بووە، كە لە ساڵانی نێوان 1939-1963 لە شاری سلێمانی چاپ دەكرا و دابەش دەكرا. ئەم ڕۆژنامەیە سەرەتا دوور بوو لە بڵاوكردنەوەی هەواڵ و چالاكییە سیاسییەكان، چونكە لەلایەن دەسەڵاتی ئەو سەردەمەوە ڕێگەی ئەمەی پێ نەدەدرا، بەڵام دوای كودەتاكەی 14ی تەممووزی ساڵی 1958 مۆڵەتی ئەمەی پێ درا، بە تایبەتیش دەستی كرد بە بڵاوكردنەوەی دەنگوباسی سیاسی و نەتەوەیی سەبارەت بە مێژوو و خەبات و ڕاپەڕینەكانی گەلی كورد، بۆیە توانی ببێتە ئاوێنەیەكی ڕاستەقینەی سەردەمەكەی خۆی، كە دەتوانرێت وەك بەڵگەیەكی متمانەپێكراوی ئەو سەردەمە بۆ نووسینەوەی مێژوو و ڕووداوەكان سوودی لێ وەربگیرێت و وەك سەرچاوە بەكار بهێنرێت.

پێشەكیی ئەم كتێبە بە وتەیەكی بە نرخی مستەفا بارزانی هاتووە، كە ڕۆژنامەی (ژین) بڵاوی كردووەتەوە و نووسیویەتی: ئیمزا، مەلا مستەفای بارزانی: «خزمەت لە لامان فەخرە و نەكردنی لەلامان شوورەییە». هاوكات لە وتەیەكی بارزانیی نەمردا بۆ ئەنجومەنی شارەوانیی سلێمانی كە فەرموویەتی: «سوپاسگوزاری و سڵاوی گەرمم بۆ دانیشتووانی بەڕێزی شاری سلێمانیی خۆشەویستمان، بە گەورە و بچووك و ژن و پیاویانەوە.»

دوای ئەم پێشەكییە دێینە سەر ناوەڕۆكی ئەم بابەتە، ئەویش بریتییە لە كتێبی «پارتی و بارزانی لە ئەرشیفی ڕۆژنامەی (ژین)ی سلێمانی» كە كتێبێكی تازە چاپكراوی دانسقەی نووسەری بەتوانا (زانیار سەردار قڕگەیی)یە بە بەرگێكی قەبارە گەورە و لە دووتوێی (720) لاپەڕەدا كتێبخانەی كوردیی ڕازاندەوە.

ئەم كارەی قڕگەیی لە پەیبردن بۆ سەرچاوەیەكی باوەڕپێكراودا ئەویش ڕۆژنامەی(ژین)ـە، ئەركێكی زۆر قورس بووە، كە شانی داوەتەبەر لە بەكارهێنانی وەك كەرەستەی سەرچاوەیەكی متمانەپێكراو، بۆ تۆماركردنی مێژووی گەڕانەوەی بارزانیی نەمر و هەڤاڵانی لە یەكێتیی سۆڤییەتی ئەوسا و، دواتر چالاكییەكانی (پارتی دیموكراتی كوردستان) لە دووتوێی كتێبێكی دانسقەدا بە ناوی «پارتی و بارزانی لە ئەرشیفی ڕۆژنامەی (ژین)ی سلێمانی» دا، لە راستیدا ئەم كتێبە وەك بەڵگەنامەیەكی مێژوویی نرخ و بایەخێكی زۆری هەیە، كە تا ئێستا بەو شێوە ورد و زانستییە توێژینەوەی لەسەر نەكراوە.

ئەم كتێبە شایستەی ئەوەیە بخوێندرێتەوە، تا وەك سەرچاوەیەكی گرنگی زانستی و ئەدەبی و سیاسی، تەنانەت لەلایەن مامۆستایان و قوتابیانی زانكۆ و كادیرانی حزب و سەرجەم ڕۆشنبیرانی كوردستان سوودی لێ وەربگیرێت.

ئەم كتێبە وەك بەڵگەنامەیەكی مێژوویی پڕ بەهاترین كتێبە، كە تا ئێستا بەو شێوە ورد و زانستی و بەڵگەییەوە توێژینەوەی لەسەر كراوە و بووەتە سەرچاوەیەكی بەنرخ و وەك ئاوێنەنمای خەسڵەتەكانی مستەفا بارزانی گوزارشت لە وەفاداری و خۆشەویستیی نووسەران و خەڵكی خۆڕاگری شاری هەڵمەت و قوربانی دەكات، بۆ ئەو سەركردە و ڕابەرە مەزن و مێژووییە.

پێش باسكردنی ناوەرۆكی كتێبەكە، پێویستە ئاماژە بە ڕۆژنامەی (ژین) بكرێت، كە لەلایەن شاعیری گەورەی كورد (پیرەمێرد) لە سەرەتای ساڵی 1939 دەرچووە، كە تا ساڵی 1963 بەردەوام بووە، بەڵام لەلایەن حكومەتی ئەوسای عێراق لەسەر هەڵوێستی كوردایەتی داخرا. لەپاڵ بڵاوكردنەوەی چالاكیی ئەدەبی و ڕۆشنبیری و كۆمەڵایەتیدا، ئەم ڕۆژنامەیە دەنگوباس و ڕووداوو و بەسەرهاتی كوردستانیشی بڵاو دەكردەوە.

كارێكی پیرۆز و پڕبەهای ئەم كتێبە، خستنەڕووی قۆناغێكی گرنگی ژیان و خەباتی نەمر (مستەفا بارزانی) و كار و چالاكییەكانی پارتی دیكموكراتی كوردستان و هەڵوێستی نەتەوەییانەی ئەو پارتەیە لەو قۆناغە سەختەی خەباتدا، كە ئامانجی سەرەكیی نووسەرە و توانیویەتی ئەو مێژووە گەشە بە زیندوویی بخاتە بەرچاوی توێژەر و لێكۆڵەر و خوێنەران و هاونیشتمانیان، كە چۆن گەلەكەمان ئەو پێشوازییە گەرمەی لەو سەركردە مەزنە كردووە، كە بە هەق مێژووی خەباتی ئەو نەمرە، بەشێكی گرنگی مێژووی گەلەكەمانە و، ڕۆژنامەی (ژین) چۆن ئەو ڕاستییەی پیشانی خوێنەرانی داوە، كە بارزانیی نەمر چەند گرنگیی پێ داوە و چەند خۆشحاڵ بووە بە بینینەوەی ئەو شارە قارەمانە (سلێمانی)، كە خودی بارزانی چەندین ساڵی ژیانی تێدا بەسەر بردووە و، چۆن شۆڕشگێڕان و خەباتكارانی ئەو شارە ڕۆڵی دەربازبوونی بازانییان لەو مەنفا زۆرەملێیە داوە، كە بوووەتە زەمینەسازییەك بۆ ئەو ڕۆڵە مەزنەی كە لە خەباتی گەلەكەماندا، بەتایبەتی بەشداریی كارای لە كۆماری مەهاباد و، لەوەودواش سەركردایەتیی خەباتی نەتەواویەتیی گەلەكەمان لە شۆڕشی ئەیلوولدا.

ئەو زانیارییانەی زانیار قڕگەیی كە لەم كتێبەدا ئاماژەیان پێ دەكات، زۆر پڕبایەخن، چونكە ئەستەمە زیاتر لە نیو سەدە ڕووداوەكان لە بیر و ئەندێشەی زۆر كەسدا مابن، تەنانەت ئەوانەی دوای (63) ساڵ و بگرە زیاتریش ژیاون، ئاگاداری ئەو ڕۆژانە و دیدار و سەردانەكان نەبوون و نین، هەر بۆیە گەڕانەوە بۆ ئەو ڕۆژنامەیە و ئەو گۆڤار و بڵاوكراوانەی ئەو سەردەمە، سەرباری ئەوەی زانیاریی وردیان لەسەر ڕووداوەكانی ئەو دەمە پێ دەدەن، دەروازەیەكی گەورەش بە ڕووماندا دەكەنەوە، بەتایبەتی ئەو زانیارییانەی باس لەوە دەكەن، كە لەو سەردەمەدا كوردی باشوور چۆن ژیاون و چۆن مامەڵەیان لەگەڵ سەردەمی كۆماری لە عێراقدا كردووە، هەروەها كەسایەتییەكی وەك مستەفا بارزانیی نەمر چۆن سەیر كراوە و چ پێگەیەكی هەبووە، بۆیە هەر كەسێك تەنیا ڕووپێوی (ڕۆژنامەی ژین)، یان هەر بڵاوكراوەیەكی ئەو دەمە و دواتریش بخوێنێتەوە، دەگاتە ئەوەی كە مستەفا بارزانیی نەمر كێ بووە و چی بووە؟ ئەوە لە كاتێكدا بووە كە بارزانیی نەمر تا ساڵی 1958 تەنیا سەركردایەتیی شۆڕشی بارزان و بەشداریی لە كۆماری كوردستان لە ڕۆژهەڵاتی كوردستان كردووە، هەر بۆیە تۆمارەكانی ڕۆژنامەی (ژین) بكەوتایەتە دوای شۆڕشی ئەیلوول، ئەو كات پێناسەیەكی زۆر گەورەتریان بۆ دەنووسی، هەر بۆیە ئەو كارەی ئامادەكار و نووسەری ئەم بەرهەمە (زانیار سەردار قڕگەیی) شایانی ئەو پەڕی دەستخۆشی و پێزانینە.

زانیار لەم كتێبەدا سەركەوتوو بووە، توانیویەتی بە ماندووبوونێكی زۆر و گەڕان بەدوای ژمارەكانی ئەم ڕۆژنامەیە و هەڵدانەوەی ئەم ئەرشیفە كۆنە، ئەو هەوڵە پڕ لە زەحمەتی و شەكەتییە ئەنجام بدات. لەم كارەدا قڕگەیی زۆر گەڕاوە بە دوای ئەرشیف و بەڵگەنامەكاندا، هەر لە كتێبخانەی گشتیی سلێمانی و كتێبخانەی ئەوقافی سلێمانی و بنكەی ژین و بەسەركردنەوەی چەندین نووسەر، كە هەندێك ئەرشیفیان لا بووە و پاراستوویانن. ئەو بابەتانەی كە لەم بەرهەمەدا چاپ كراون و بەرچاو خراون، پەیوەستن بە بارزانی و بارزانییەكان و پارتی دیموكراتی كوردستانەوە، كە لە دووتوێی ئەم كتێبەدا خراونەتە بەردەستی خوێنەران و توێژەر و مێژوونووسانەوە. ئەم هەوڵەی كاكە زانیار دەستپێشخەرییەكی نووسین و ڕۆژنامەوانییە، كە كەم كەس توانیویەتی خۆی لە قەرەی بدات و بەم شێوەیە پێشكەش بە كتێبخانە بكرێت، چونكە هەموو ئەو بابەتانەی نێو كتێبەكە بەڵگەی زیندوون و خۆیان نمایش دەكەن و، بوونەتە ئەرشیفگەلێكی مێژوویی و نەتەوەیی، هەر چەندە ئێستا كۆمەڵێك بابەتی سادە و ئاسایین، بەڵام لە ڕۆژگاری خۆیدا گەلێ گرنگ و سەنگین بوون، لەگەڵ ئەوەشدا ئێستا دەبینین كە كۆمەڵێك مانا و مەغزای گرنگی ئەو قۆناغە هەستیارە دەردەخەن، بەمەش دەیسەلمێنێت كە بارزانی و سلێمانی دووانەیەكی لێكدانەبڕاون و هیچ هێزێك نییە لێكیان جودا بكاتەوە.

قڕگەیی باس لەوە دەكات كە ئەو بابەتانەی پەیوەستن بە ئەوانەی ئاماژەی پێ كردوون و كۆی كردوونەتەوە و نووسیونییەتەوە، بێ دەستكاریی ناوەڕۆكی بابەتەكانی كتێبەكە بیخاتە بەردەستی خوێنەران و نووسەران و ڕووناكبیران و توێژەرانی بەئاگا، تاكو ئەم مێژووە گەشە بۆ ئێستا و داهاتوومان بە زیندوویی بمێنێتەوە و كۆمەڵێك ڕاستی بۆ نەوەی نوێ ئاشكرا بكەین، تاكو لەو ڕاستییانە تێبگەن و چیدی چەواشە نەكرێن و مێژوو ئاوەژوو نەكرێت.

خۆشەویستی و كوردپەروەریی خەڵكی شاری سلێمانی و هەموو سەرنووسەرەكان و ستافی ڕۆژنامەی (ژین) لەو كاتەدا بە ویژدانەوە ئەوە دەسەلمێنێت، كە بەرپرسیارێتییان بە ئەمانەتەوە بەجێ گەیاندووە، ئەوەی پەیوەست بووە بە بارزانی و بارزانییەكان و پارتی دیموكراتی كوردستان، ئەم ڕۆژنامەیە و ڕۆژنامەكانی دیكەی ئەهلی، بە شانازییەوە و بە ئەمانەتی مێژووییەوە بڵاویان كردووەتەوە و بە دیكیۆمێنت كراوە، بەبێ هەستكردنی جیاوازیی ناوچەگەرێتی و دوور لە هەموو جۆرە دەمارگیرییەك. ئەو كارانە لە ژینگەیەكی بێگەرد و بە دڵفراوانی و كوردایەتییەكی ڕاستەقینەی پاك و ئەمانەتپارێزی، وەك ئەركێكی نەتەوەیی بەڕێ كراون، بۆ زیاتر پتەوكردنی هەستی نەتەوەیی و گەیاندنی دەنگی نەتەوەی كوردی ستەملێكراو بە ناوچەكە و بە جیهان.

لایەنێكی دیكەی ئەم كتێبە خۆی لەوەدا دەبینێتەوە، كە پەیوەستە بە دەرخستنی ئەو زمانەی كە لەو كاتەدا ڕۆژنامەی پێ نووسراوە، یان زمانی ڕێككەوتننامەكان و كۆبوونەوەكان و بڕیارەكان و وتارەكان بووە، ئەمەش لە ڕووی بایەخی توێژەران بۆ زمانی بەكارهاتووی ئەو كاتەی سلێمانی و كوردستان گرنگە، ئەوەی مایەی تێڕامانە، ئەو كتێبە بە هێنانەوەی هەندێك لە بابەتەكان جارێكی دیكە ڕۆح بە بەری ڕۆژنامەی (ژین)دا دەكاتەوە.