رۆڵی رووسیا لە هێوركردنەوەی ئێران و دەستكەوتی سیاسیی خۆیدا

رۆڵی رووسیا لە هێوركردنەوەی ئێران و دەستكەوتی سیاسیی خۆیدا
دوای ئەوەی ئەمریكا چاوپۆشی لە دۆسێی كریما بۆ بەرژەوەندیی رووسیا كرد و، كێشەكە لەسەر سیاسەتی نێودەوڵەتی و هاوپەیمانیی ناتۆ و یەكێتیی ئەوروپا بووە شتێكی لاوەكی، هەروەها ئەمریكا لە شەڕی سووریاشدا لەگەڵ رووسیا رۆڵیان دابەش كرد، ئەوا رووسیاش لە چەندین پرسی دیكەدا رۆڵی میانگیری ژێربەژێر یان ئاشكرا لە بەرژەوەندیی راستەوخۆی ئەمریكا بەگشتی و ئیسڕائیل بەتایبەتی دەگێڕێت، تەنانەت ئامادەیە نێوەندگیریی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی سووریا لەگەڵ ئیسڕائیلیشدا بكات.
رۆڵی سەركەوتووی ئێران لە شەڕی سووریا و شەڕی دژی داعش لە عێراقدا، لەژێر چەتری هەژموونی رووسیادا بووە، بۆیە ئێرانیش لە پێگەیەكدایە كە ناتوانێت رێز لەو داواكارییانە نەگرێت كە رووسیا بە جددی جەختیان لەسەر دەكاتەوە.
بۆ ئێستای هاوكێشە سیاسییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و كۆی ئەوروپا، مانەوەی ترەمپ لە پۆستی سەرۆكایەتیی ئەمریكا بە پلەی یەكەم لە بەرژەوەندیی ئیسڕائیل و رووسیادایە، پوتین لە رێگەی ئیسڕائیلەوە ئەو كۆدانەی سیاسەتی ئیدارەی ترەمپی كردۆتەوە، بەوەی ئەم ئیدارەیە نایەوێت دەستێوەردان لە كاروباری ناوخۆی هیچ دەوڵەتێكدا بكات، بە مەرجێك ئەو دەوڵەتە ئامادە بێت بە دڵی ئیدارەكە سەفقەیەكی لەگەڵ ئیمزا بكات، ئەوجا ئەو دەوڵەتە سەرۆكەكەی (دیكتاتۆرە، یان خۆسەپێن و دەسەڵاتخواز)، ئەوە نابێتە كێشەیەكی ئەوتۆ بۆ پەیوەندیی ئەمریكا لەگەڵیدا، لەم چوارچێوەیەدا ڤلادیمێر پۆتین باش دەزانێت لە چاو ئیمكانیەتی ئێستای ئەمریكا لە هەموو بوارەكاندا، سۆپەرپاوەرەكەی یەكێتیی سۆڤیەتی پێشان نییە كە بەرامبەری رابوەستێت، بۆیە باشترین رێگە بۆ ئەوەی وەك سۆپەرپاوەر لەناو هاوكێشە نێودەوڵەتییەكاندا بمێنێتەوە و ئەمریكا جارێكی دیكە لە ناو ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی (ڤیتۆكەی ژێر پێ نەخا)، ئەوەیە كە ئامادە بێت وەك رووسیا راستەوخۆ لەگەڵ ئەمریكا سەفقەیەك ئیمزا بكات و، رۆڵی كاریگەریش لەگەڵ ئەو دەوڵەتانە بگێڕێت كە كێشەیان لەگەڵ ئەمریكادا هەیە، بۆ ئەوەی لە ناوچە جیاجیاكانی جیهاندا جێگە پێی خۆی بكاتەوە، هەروەك چۆن ئێستا لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوونێكی بەرچاوی هەیە و، بە رۆڵگێڕانیشی لە نێوان كیم ئۆن جۆنی سەرۆكی كۆریای باكوور و دۆناڵد ترەمپیش رۆڵێكی باشتری لە رۆژهەڵاتی ئاسیا دروست كردۆتەوە.
ئێستا كە ئامانجی كۆماری ئیسلامی ئێران ئەوەیە، كێشەكە ئەو ئاستە لەنێوان ئێران و ئەمریكا هەڵبكشێت كە پێویست بكات رووسیا رۆڵی تیا بگێڕێت، ئەوا رووسیا چۆن لە سووریا رێگەی نەدا هێزەكانی بەرپەرچی ئیسڕائیل بدەنەوە (ئەوجا بەهەر بەڵێنێك بێت)، ئەوا ئەمجارەش دەتوانێت مەترسیی دەرچوونەوەی ترەمپ لەسەر كۆماری ئیسلامیی ئێران كەم بكاتەوە، بەو مەرجەی ئێران نەیگەیەنێتە ئەوەی ئەمریكا ناچار بێت باڵیۆزخانەكەی دابخات. ئەم ئاراستەیە لە ئێستادا تا راددەیەكی زۆر هەستی پێ دەكرێت، بەتایبەتی كە سەركردەكانی لایەنە سیاسییەكانی شیعەی عێراق بە سەركردەكانی حەشدی شەعبیشەوە بە فەرمی ئیدانەی هەڵكوتانە سەر باڵیۆزخانە و نێردە دیپلۆماتییەكان دەكەن و، خۆیان لەو میلیشیایانە بێبەری دەكەن، كە بەردەوام مووشەكبارانی باڵیۆزخانە و بنكە سەربازییەكانی ئەمریكا دەكەن.
ئەمە ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە، ئەم شەڕەی ئێستای ئێران دەیكات لەگەڵ ئەمریكا، جۆرێكە لە سیاسەت بە ئامرازی دیكە و، هیچ دوور نییە دانوستاندنێكی نهێنی، یان بە رێگەی سێیەم لە نێوان ئێران و ئەمریكا هەبێت و، هەردوولا بۆیە گوشار لە یەكتری دەكەن، بۆ ئەوەی ماسوولكەكانیان بە بەهێزی لەسەر مێزی دانوستاندن پیشانی یەكتری بدەن.
لە مێژووی ململانێی سەربازیی و سیاسی لەگەڵ ئەمریكادا، تەنیا ژاپۆن لە پیرل هاربەر شكۆ و باڵادەستیی ئەمریكای ژێر پێ خست، بۆیە وێڕای ئەوەی ژاپۆن لە جەنگی دووەمی جیهانیدا دیكۆمێنتی تەسلیمبوونیشی ئیمزا كرد، ئەوجا ئەمریكا وەك تۆڵەسەندنەوە بە بۆمبی نیوكلیاری هەردوو شاری (هێرۆشیما و ناكازاكی) كاول كرد، كۆماری ئیسلامیی ئێران دوای كوشتنی قاسم سولەیمانی، ئەو لۆژیكەی پیشانی جیهان دا كە وەك ژاپۆنی پێش جەنگی جیهانیی دووەم سیاسەت ناكات و دەزانێت تاكوێ لەگەڵ ئەمریكادا دەیكێڵێت، بۆیە كێشەكەی هێور كردەوە، نەك ئاڵۆزتری بكات، ئەمجارەش لەوانەیە تەنیا هەڕەشەی دوور بە دوور بێت و نەیگەیەنێتە ئەوەی ئیدارەی ئێستای ئەمریكا بەو ئاستە بریندار بكات، كە كاردانەوەكانی پاكانەی بۆ نەبێت.
Top