كێشەی دەوڵەتی شكسخواردوو (فاشیل) بە پلەی یەكەم ئەوەیە، لە بری ئەوەی ئەو كێشانە چارەسەر بكات كە رووبەڕووی دەبنەوە، كەچی كێشەی دیكە دروست دەكات، بۆ ئەوەی ئەو كێشانەی پێشتری پێ دابپۆشێت و خەڵكی وڵاتەكەی پێ چەواشە بكات.
دیارە لە دوای رووخانی رژێمی پێشووی عێراقەوە لە 2003ـەوە تا ئێستا، كێشەی تەواوی حكومەتەكانی عێراق ئەوە بووە كە هیچ كات نەخشەرێگایەكی نەبووە بۆ ئەوەی بزانێت چۆن كێشەكانی چارەسەر بكات، یان چۆن مامەڵەیەكی دروست لە چوارچێوەی دەستووردا لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات و پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ هەرێمی كوردستان رێكبخاتەوە.
ئاشكرایە هەرێمی كوردستان لەمیانەی ئەو ماوەیەی لە حكومەتەكەی د.عادل عەبدولمەهدی بەشدار بووە، لە چوارچێوەی نەخشەیەكی رێگای لێگتێگەیشتن لە نێوان هەولێر و بەغدا، كۆمەڵێك هەنگاوی باش و دەروازەی دروست بۆ چۆنێتیی چارەسەركردنی كێشەكانی نێوانیان دۆزرابۆوە، لەسەر ئەم بنەمایە ئومێدی ئەوە دروست ببوو كە هەرێمی كوردستان و عێراق تەواوكاری یەكتری بن لە هەموو بوارەكان و بە هەماهەنگی و هاوكایكردنی یەكتری عێراق لە حاڵەتی شكستخواردییەوە بگوازنەوە بۆ قۆناخێكی سەركەوتوو لە پڕۆسەی حوكمڕانیدا.
لەدوای خۆپیشاندانەكانی مانگی تشرینی یەكەمی ساڵی 2019 ـەوە عێراق كەوتۆتە حاڵەتی ناسەقامگیریی حوكمڕانییەوە، ئەم ناسەقامگیرییەش لەوەوە سەرچاوەی گرتووە كە دەستێوەردانێكی لابەلای فرەجەمسەری لە ناو پڕۆسە سیاسییەكە وەك دەستێوەردانی مەرجەعییەت، هێزەكانی حەشدی شەعبی و تەنانەت دەستێوەردانی دەرەكییش هەیە، بەمەش كەس نازانێت پرۆسەی سیاسی و حوكمڕانی چۆن ئاراستە دەكرێت، لەناو ئەم گێژاو و پاشاگەردانییەدا سەرۆك كۆماری عێراق كەسایەتییەكی بە ناوی (محەمەد تۆفیق عەلاوی) بۆ پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران كاندید كردووە، ئەم كاندیدەش كە وەك ئەیاد عەلاوی دەڵێت هەر كاندیدی حەشدی شەعبییە، بەحیساب لە پێكهێنانی كابینەكەیدا خواستی خۆپیشاندەرانی شیعە جێبەجێ دەكات، هەوڵیداوە كە لە پێكهێنانی كابینەكەیدا پرس بە هیچ لایەنێكی سیاسی نەكات و خۆی وەزیری سەربەخۆ دەستنیشان بكات، لەم چوارچێوەیەدا هەرێمی كوردستانی وەك لایەنێكی سیاسی حیساب كردووە و لە پێكهێنانی كابینەكەیدا راوێژی لەگەڵ ئەم قەوارە سیاسییە نەكردووە، كە تەنیا هەرێمە لە چوارچێوەی بە حیساب دەوڵەتی فیدراڵیی عێراقدا.
سەرۆك بارزانی سەبارەت بە پشتگیریی هەرێمی كوردستان بۆ حكومەتەكەی محەمەد تۆفیق عەلاوی لە میانەی دیدارە رۆژنامەواییەكانیدا تەنیا ئەوەی گوتووە، كە ئێمە وەك هەرێمی كوردستان چاوەڕێی ئەوە دەكەین تا بزانین تێڕوانینی ئەم حكومەتە بۆ هەرێمی كوردستان و پەیوەندییەكانی بەغدا لەگەڵ هەرێم چۆنن، ئەم پەیامە كورتەی سەرۆك بارزانی مەغزا و رەهەندێكی هەمەلایەنەی هەیە و ئەوەی لێ دەخوێندرێتەوە، كە ئەگەر ئەم كابینە تازەیەی حكومەتی عێراق بیەوێت هەرێمی كوردستان فەرامۆش بكات، یان پابەند نەبێت بە رەشنووسی ئەو رێككەوتنانەی كە لە ماوەی رابردوو لەگەڵ حكومەتەكەی د.عادل عەبدولمەهدی ئیمزا كراون، ئەوا هەرێمی كوردستان قسەیەكی دیكەی دەبێت، بۆ زەمینەسازییش بۆ ئەم هەڵوێستە كوردستانییە، لە لایەن سەرۆكایەتیی هەرێمی كوردستانەوە هەوڵێكی زۆر دراوە كە یەكڕیزی و هاودەنگی لە نێوان تەواوی هێزە سیاسییە كوردستانییەكان و پێكهاتە جیاوازەكانی هەرێمدا دروست بكرێت و، هەموو پێكەوە لە چوارچێوەی ئەجێندایەكی كوردستانیدا وتووێژ لەگەڵ حكومەتی عێراقدا بكەن.
هەموو ئەوانەی چاودێریی بارودۆخی سیاسیی ئێستای عێراق دەكەن و، هەڵوەستە لەگەڵ ئەو شكستە گەورانە دەكەن كە تەواوی پڕۆسەی سیاسی و حوكمڕانیی لە دابینكردنی خزمەتگوزارییەكان بۆ هاووڵاتیان و رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی گرتۆتەوە، جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە ئەو شكستەی ئێستا حكومەتی عێراقی تووشی بووە، بە گۆڕینی كابینەیەك بە كابینەیەكی دیكە مەحاڵە راست بكرێتەوە، هۆكاری ئەم رەشبینییەش بە ئایندەی پڕۆسەی سیاسی لە عێراقدا لەوەوە سەرچاوەی گرتووە كە ئەو ئەقڵییەتە گۆڕانكاریی بەسەردا نەهاتووە، كە خۆی لە وەهمی تایفەگەری و دیكتاتۆری رزگار بكات و، بە دیدێكی واقیعییانەی دەوڵەمەتدارانە مامەڵە لەگەڵ ئەجێندا جیاوازەكانی ئەم دەوڵەتە شكستخواردووە بكات و هەموو هەوڵەكان یەكبخات، بۆ ئەوەی عێراق لەم تەنگژەیە رزگار بكات و بەرەو دەوڵەتێكی فیدڕاڵی و فرەیی و پەرلەمانی هەنگاو هەڵبگرێت.
سەرۆك بارزانی هەر لەسەرەتای ساڵی 2012ـەوە ئەو راستییەی نەشاردۆتەوە، كە هەرێمی كوردستان نابێتە بەشێك لە سیستمێكی سیاسیی تاكڕەو و دیكتاتۆری، هەر بۆیە ئەگەر حكومەتی داهاتووی عێراق تێڕوانی ئەرێنیی خۆی بۆ هەرێمی كوردستان راشكاوانە ئاشكرا نەكات، ئەوا جیا لەوەی كوردستان خۆی ناكاتە بەشێك لەو پرۆسە سیاسییە شكستخواردووە، ئەوا لەگەڵ كۆی پرۆسە سیاسییەكە و حكومەتی داهاتووی عێراقیش قسەی خۆی دەبێت.