لە ئەمڕۆی جیهاندا، حوكمڕانی تەنیا كێشەی وڵاتانی تازە پێگەیشتوو، یان دەوڵەتانی باشووری جیهان نییە، بەڵكو كێشەیەكی گەورەی دەوڵەتانی پێشكەوتوو و دەوڵەتانی باكووری جیهانیشە.
هۆكاری سەرەكی كە خودی حوكمڕانی كردۆتە كێشە لە وڵاتانی تازە پێگەیشتوو و وڵاتانی پێشكەوتووش، پرسی بوون و نەبوونی دیموكراتی نییە، بەڵكو نەبوونی سەقامگیری سیاسی و ناوبەناویش بە هۆی كارە تیرۆریستیەكانی رێكخراوەكانی داعش و هاوشێوەی داعشە، یانیش بە هۆی كارە تیرۆریستییەكانی (گورگە تەنیاكان) و نەبوونی سەقامگیریی ئاسایشە.
لە ساڵانی دوای رووخانی دیواری بەرلین هەتا ساڵی 2008 كە تەنگژەیەكی گەورەی ئابووری، ئەمریكا و وڵاتانی یەكێتی ئەوروپای گرتەوە، پسپۆرانی زانستی حكومەت و سیاسەتی حوكمڕانی، جەختیان لەسەر ئەوە دەكردەوە كە بوونی حكومەتێكی بەهێز و خزمەتگوزار، پەیوەستە بە دامەزراوەی بەهێز و پابەندبوون بە بنەماكانی دیموكراسی و كۆمەڵێك مەرجی دیكەوە، بەڵام دوای ساڵی 2008 ئەم بۆچوونە وەك ئەمری واقیع پێچەوانە بووە و دەركەوت كە دامەزراوەی بەهێز لە ژینگەیەكدا دەتوانێت بە باشی هەڵبسووڕێت كە هەردوو فاكتەری (سەقامگیری سیاسی و سەقامگیری ئاسایش) دابین كرابن و، ئەگەر هەریەكێك لەم دوو فاكتەرە، یان هەردوو كیان پێكەوە بوونیان نەبوو، ئەوا دامەزراوەكان چەند بەهێزیش بن، دەوڵەت دوچاری لەبەریەك هەڵوەشانی سیاسیی (Political Decay) دەكاتەوە.
كەواتە ئەم ئاراستەیە ئەوەمان پێ دەڵێت: پێوەرەكان بۆ كارایی حوكمڕانی و هەڵسووڕانی دامەزراوەكان بۆ بەرهەمهێنانی حوكمڕانیی باش، لە دوای دابینكردنی (سەقامگیری سیاسی و ئاسایش)ـەوە دەست پێدەكەن، ئەگەر لە وڵاتیكدا نەتوانرا ئەو دووفاكتەرە دابین بكرێت، ئەوجا ئەو وڵاتە با ئەمریكا بێت، كە خۆی بە سۆپەرپاوەری جیهانی دەزانێت، یان دەوڵەتە پێشكەوتووەكانی یەكێتی ئەوروپا بێت، كە خۆیان بە خاوەنی پێوەرەكانی كۆپنهاگن بۆ حوكمڕانیی باش دادەنێن، ئەوا وەك ئێستا دەیبینین، یەكێتی ئەوروپا كەوتۆتە دووڕیانی لەبەریەك هەڵوەشان، یان وەك بەریتانیا لە هەوڵی ئەوەدان لەو یەكێتییە بچنە دەرەوە، لەسەر ئاستی ئەمریكاش، ئەمەشیان دیارە لەو كاتەوەی ترەمپ چۆتە كۆشكی سپی، ئەمریكا لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی نەك هەر وازی لە سەركردایەتیی سیستمی لیبڕاڵی، یان ئەوەی پێی دەگوترێت (سیستمی نوێی جیهان) هێناوە، بەڵكو بە كردەیی هەوڵ بۆ هەڵوەشاندنەوەیان دەدات و لەسەر ئاستی ناوخۆی وڵاتیش، دامەزراوە بەهێزەكانی ئیدارەی ئەمریكای پەك خستووە و ئەوەی خۆی دەیەوێت، بە تویتێك یەكلایی دەكاتەوە.
ئەم حاڵەتی پەرتەوازەیی و پاشاگەردانییە بە هۆی ناسەقامگیری (سیاسی و ئاسایشەوە) رووی لە وڵاتانی تازەپێگەیشتوو و دەوڵەتانی جیهانی عەرەبی و ئیسلامییش كردووە، بەڵام جیاوازی لە وڵاتێكەوە بۆ وڵاتێكی دیكە ئەوەیە كە هەندێ لە دەوڵەتانی تازەپێگەیشتوو بەتایبەتی ئەو دەوڵەتانەی كە سەرۆكەكانیان باشتر لە مەترسی نەبوونی ئەم دوو فاكتەرە لەسەر بەردەوامی پاشاگەردانی و پەرتەوازەیی وڵات تێدەگەن، بڕیاری قورس و یەكلاكەرەوە دەدەن و خۆیان لەو پێوەرانە دەرباز دەكەن كە هەتا ساڵی 2008 پێناسەی (دەوڵەتی ئازاد، یان حوكمڕانیی باش)ی پێ كراوە، لەوانە (بەڕازیل، توركیا، پۆلەندا، رۆمانیا، تا رادەیەكی زۆر میسر و ...هتد) كە راشكاوانە بڕیاری خۆیان داوە كە چیدیكە بە پێوەرە جهانییەكان حوكمڕانی ناكەن و بەو ئاراستەیە بڕیار دەدەن كە بتوانن سەقامگیریی سیاسی و سەقامگیریی ئاسایش بۆ وڵاتەكەیان دابین بكەن.
ئەم ئاراستەیەی ئێستای جیهان بۆ هەڵسەنگاندنی (حوكمڕانیی سەركەوتوو و حوكمڕانیی شكستخواردوو)، بە پلەی یەكەم گرێ دراوەتەوە بە توانای دەوڵەت بۆ دابینكردنی سەقامگیریی سیاسی و ئاسایش، دوای ئەوە پێوەرەكانی (حوكمڕانیی باش و پرەنسیپەكانی دیموكراتی) باسیان لێوە دەكرێت.
دۆناڵد ترەمپ پێش ئەوەی بگاتە كۆشكی سپی، لە ساڵی 2016 لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن رایگەیاند: «چیدیكە رووخاندنی رژێمەكان و بونیادنانەوەی دەوڵەت) كاری حكومەتی داهاتووی ئەمریكا نابێت.» ئەم قسەیەی ترەمپ سەرەتا ئەوەی لێ دەخوێندرایەوە كە ترەمپ ئەو كەسە نییە كە بتوانێت سەرۆكایەتیی وڵاتێكی سۆپەرپاوەری وەك ئەمریكا بكات، بەڵام لە ماوەی سێ ساڵی رابردووی سەرۆكایەتییەكەیدا و لەمیانەی مامەڵە نێودەوڵەتییەكانی لەسەر ئەم بنەمایە، دەركەوت دیوی شاراوەی ئەو قسەیەی ترەمپ، مانای ئەوەیە كە سەقامگیری و تەناهی وەك بناخەیەك بۆ حوكمڕانی و هەڵسووڕانی باشی دامەزراوەكان، بە راسپاردە و رێنمایی دەوڵەتانی دەرەكی و كۆپیكردنەوەی سیستمی سیاسیی وڵاتێك بۆ وڵاتێكی دیكە نابێت و، گرنگە نەتەوە جیاوازەكان نموونەی جیاوازی حوكمڕانیی باش پێشكەش بكەن، بۆ ئەوەی ململانێی ئەرێنیی نێوان نەتەوەكان بەردەوام بێت و كاروانی پێشكەوتنی مرۆڤایەتی رانەوەستێت.
ئەم ئاراستەیەی ئیدارەی ئێستای ترەمپ، بێگومان دوای سەركەوتنی لە سێ ساڵی یەكەمی ئەم میتۆدە تازەیەدا، خەریكە خۆی لەناو رەندێكی فیكری و فەلەسەفیشدا بۆ دابینكردنی ئاشتی هەمیشەیی لە جیهاندا، پێناسە دەكاتەوە، ئەم ئاراستەیە كە لە بنەڕەتدا ریشەكەی دەگەڕێتەوە بۆ فەیلەسوفی جیهانی (ئەمانوئیل كانت) كە یەكەم كەس بوو (پرۆسەی ئاشتیی هەمیشەیی) بۆ نێوان نەتەوەكان داڕشت، لەدوای شەڕی یەكەمی جیهانی، سەرۆكی ئەو كاتی ئەمریكا (وۆردرۆ ویلسن) 14 خاڵە بەناوبانگەكەی بۆ مافی چارەنووسی گەلان راگەیاند و هەر لەسەر ئەم بنەمایەش كۆمەڵەی گەلان (LeagueofNation) دامەزرا، ئەمە لەگەڵ ئەوەی كۆنگرێس، ئەندامیەتی ئەمریكا لە (كۆمەڵەی گەلان) رەتكردەوە، بەڵام ئەم رەتكردنەوەی كۆنگرێس بەو مانایە نەبوو كە ئەمریكای وێڵسن، دژی سەربەخۆیی گەلانە، نەخێر، ئەو رەتكردنەوەیە بەو مانایە بوو كە پێویست نییە ئەمریكا وەك وڵاتێكی سەقامگیر لەسەر ئاستی سیاسی و ئاسایش، خۆی لە پرسێكەوە بگلێنێت، كە سەرەنجام كۆمەڵێك پابەندبوونی بۆ دروست دەكات و، جیا لەوەی شكۆی سەروەریی و سەربەخۆیی ئەمریكا كەم دەكاتەوە، لە هەمان كاتدا جۆرێك لە كاریگەریی نەرێنی لەسەر سەقامگیریی سیاسی و ئاسایشی ئەمریكاش دروست دەكات.
ئەم مێژووە ئەگەر بۆ خوێندنەوەی حوكمڕانیی سەركەوتوو و شكستخواردوو بكەینە پێوەر، ئەوا ئەوەمان فێردەكات كە بێجگە لە رەزامەندی و خۆشگوزەرانیی خەڵك و دابینكردنی سەقامگیریی سیاسی و ئاسایش، هیچ پێوەرێك بۆ هەڵسەنگاندنی حوكمڕانیی سەركەوتوو و حوكمڕانی شكستخواردوو بوونی نییە.