دیڤید پۆڵاك كە ئێستا یەكێكە لەگەورە تۆژەرانی ئامۆژگای واشنتۆن بۆ سیاسەتی ڕۆژهەڵاتی نزیك، تایبەتمەندە لەسەر دینامیكیەتی سیاسەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پێشتریش گەورە ڕاوێژكاری بۆردی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بووە لەوەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا و ماوەی چوارساڵیش ڕاوێژكاری وەزیری سیاسەتی پلاندانانی ئەمریكا بووە، پرۆفیسۆر پۆڵاك یەكێكە لەو تۆژەرانەی لەنزیكەوە ئاگاداری دۆسێی عێراق و كوردستانە و پێشتریش بۆ دیراسەتی بارودۆخەكە سەردانی عێراق و هەرێمی كوردستانی كردووە، هەروەها لەمیانەی سەردانەكەی بەڕێز مسعود بارزانی بۆ ئەمریكا لەمانگی نیسانی ڕابردوو، پرۆفیسۆر پۆڵاك بەڕێوەبەری ئەو كۆڕە بوو كە ئامۆژگای واشنتۆن بۆ ڕۆژهەڵاتی نزیك بۆ سەرۆكی هەرێمی كوردستانی گرێیدابوو، بۆ قسەكردن لەسەر ڕەوشی ئێستای عێراق و ئاڵۆزییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا، ئەم وتووێژەمان لەگەڵ پرۆفیسۆر دیڤید پۆڵاك ئەنجامداوە كە ئەمە دەقی ئەو وتووێژە تایبەتەی گوڵانە.

* خوێندنەوەتان چیە بۆ ئەو گرژی و ئاڵۆزیەی لەنێوان بەغدا و هەرێمی كوردستاندا هەیە، كە سەرۆك بارزانی ڕایگەیاند مالیكی هەنگاو بەرەو بوون بەدیكتاتۆر هەڵدەگرێت؟
- بەداخەوە گرژیەكی زۆر هەیە لەئاستە باڵاكاندا لەنێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا، لەڕاستیدا ئاماژەگەلێكی زۆر هەن كە ئەم دۆخە بەتەنیا لەنێوان هەولێر و بەغدا نییە، چونكە حكومەتی عێراق، حكومەتی مەركەزی لەناوخۆیدا دابەش بووە، بەدڵنیاییەوە كێشەی جێگری سەرۆك كۆمار، تاریق هاشمی هەیە، هەروەها بەم دواییە موقتەدا سەدر، كە هەوڵیدا نزیك بێتەوە، یاخود پشتیوانی خۆی بۆ سەرۆك بارزانی و هەرێمی كوردستان بەكارهێنا دژی ڕكابەرەكانی لەبەشەكانی دیكەی عێراقدا. كەواتە دۆخێك لەئارادایە كە هەموو لایەك مانۆڕ دەكەن بۆئەوەی پێگەیەكی باشتریان هەبێت لەبەرامبەر ئەوانیدیكەدا، واتە بەلای كەمەوە، هەل و مەرجەكە ئاڵۆزە و چاودێرانی دەرەكی -وەك من- نازانن چۆن خوێندنەوەی بۆ بكەن، لەگەڵ ئەوەشدا، من گەشبینم بەوەی ئەمە سەرنەكێشێت بۆ قەیرانێكی سیاسی گەورە، یاخود تەنانەت خراپتر لەوە سەربكێشێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەیەكی توندوتیژ. پێموایە دەرفەتی ئەوە هەیە سازش لەسەر هەموو ئەو كێشانە بكرێت و هیوادارم لایەنە عێراقیەكان سوود لەو دەرفەتە وەرگرن، بەڵام ئەمە بەئاسانی یاخود بەخێرایی ڕوونادات.

* هەمو لایەنە نیشتیمانییە عێراقیەكان ئەوەیان ڕاگەیاندووە كە نایانەوێت مالیكی بەرەو دیكتاتۆریەت بڕوات و خوازیاری ئەوەن لەچوارچێوەی دەستووردا كاربكرێت، بەڵام ئەمە پێویستی بەپشتیوانی ئەمریكا و یەكێتی ئەوروپا هەیە، ئایا تا چ ڕاددەیەك پشتیوانی هێزە نیشتمیانیەكانی عێراق دەكرێت لەم ڕووەوە؟
- من دەڵێم ئەوەی پێوەندی بەهێزە دەرەكیەكانەوە هەبێت، لەنێویاندا ئەمریكا و بەدڵنیاییەوە ئەوروپاش، ئەوا دەستڕۆیشتوویەكی كەمتر و كەمتریان هەیە لەعێراقدا و لەڕاستیدا من چاوەڕوانییەكی زۆرم نییە لەئەمریكا لەم ڕووەوە، یاخود لەبرۆكسل یاخود هەر پایتەختێكی دیكەی ڕۆژئاوا، باوەڕم وایە وڵاتانی نزیك بەعێراق لەناوچەكەدا، كاریگەری زیاتریان هەیە لەسەر عێراق، بەدڵنیایەوە لەم ڕوەوە توركیا، سعودیە و ئێران ڕۆڵیان دەبێت، كە ئەم دەوڵەتە دراوسێیانە هەوڵدەدەن كاریگەریان هەبێت لەسەر ڕەوتی ڕووداوە ناوخۆییەكانی عێراق و هێنانەدی بەرژەوەندیەكانیان. لەڕووی مەبدەئیەوە ئەمریكا و هێزە دەرەكیەكانی دیكە پشتیوانی دەستووری عێراق دەكەن، بەڵام زەحمەتە وێنای ئەوە بكەین كە چۆن ئەم پشتیوانییەیان دەگۆڕن بۆ پشتیوانییەكی كۆنكرێتی و مومارەسەی نفوز و دەستڕۆیشتووییەكی زۆر بكەن، لەو ڕووەوە عێراق زیاتر دەكەوێتە ژێر كاریگەری و دەستڕۆیشتوویی دراوسێكانییەوە.
* خوێندنەوەتان چیە بۆ هەڵوێستی سەرۆك بارزانی، كە ئێوە لەئامۆژگای واشنتۆن چاوتان بە بەڕێز بارزانی كەوت لەئەنستیتیوتی واشنتۆن؟
- بەڵێ من شەرفمەند بووم بەپێشوازیكردن و میوانداری كردنی سەرۆك بارزانی لەئامۆژگای واشنتۆن، لەڕاستیدا ئەو وتارێكی گرنگی دا لەبارەی زۆرێك لەپرسەكانەوە، لەو كاتەوە ئێمە بەدواداچوون دەكەین بۆ گشت و لێدوانەكانی. لەڕاستیدا پێدەچێت بارودۆخەكە شێوەیەك لەچەقبەستویی گرتبێت، لەكاتێكدا سەرۆك بارزانی هەوڵی بەدەستهێنانی سەركەوتن دەدات لەڕێی بەدەستهێنانی پشتیوانی لەحكومەتی توركیاوە، ئەمە لەكاتێكدا بەڕێز مالیكی سەرۆك وەزیران عێراقی هەوڵی بەدەستهێنانی پاڵپشتی حكومەتی ئێران دەدات، واتە هەڵوێست و تێڕوانینی جیاواز هەیە بۆ ئاییندەی عێراق. لەڕاستیدا لایەنێكی سەركەوتوو نییە لەم دۆخەدا و پێشبینی من ئەوەیە كە ئەو سیناریۆیەی زیاتر ئەگەری ڕوودانی لێدەكرێت لەمەودای كورتدا، ئەوەیە هەل و مەرجەكە وەك خۆی بمێنێتەوە، واتە هیچ لایەكیان ناتوانن بەشێوەیەكی یەكلاكەرەوە هاوسەنگیەكە بەئاڕاستەیەكی نوێ بگۆڕن. بۆچوونی شەخسی من ئەوەیە، ئەمە باشترین دەرئەنجام نییە، بەڵام هێندەش خراپ نییە و باوەڕم وایە عێراق و هەرێمی كوردستان بەتایبەتی و شەخسی سەرۆك بارزانی دەتوانن بەرەوپێشچوون بەدەست بهێنن-سەرەڕای ناڕازایبوونیان لەو شێواز و ڕێگایەی هەریەكەیان گرتویانەتبەر- پێموایە ئەوەش جێی ڕەزامەندیە و بەلای كەمەوە مایەی قبووڵكردنە.
* زۆرێك لەچاودێران باس لەوە دەكەن مالیكی هەمان هەنگاوەكانی سەددام دووبارە دەكاتەوە، كە سوپایەكی ملیۆنی هەیە و كۆنتڕۆڵی وەزارەتەكان و بانقی مەركەزی كردووە، ئایا ئەمە تا چەند هەڕەشەیە بۆ ئاسایشی نێودەوڵەتی؟
- من تا ئەو ئەندازەیە هاوڕام كە مالیكی مەیلی تاكڕەویی خۆسەپێنی لێدەركەوتووە، ئەوەی مایەی خۆشبەختیە- لەتێڕوانینی مندا- ئەوەیە هیچ دەرفەتێك نییە بتوانێت هێندەی سەددام حوسێن خراپ بێت و پێم وایە تەنانەت لەحاڵەتێكدا كە ئەمە ببێتە ئەگەرێكی گریمانەكراو، ئەوا هەرگیز هەرێمی كوردستان و لایەنەكانی دیكە و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ڕێگە بەڕوودانی نادەن. باوەڕم وایە باشترین دەرئەنجام، یاخود باشترین هەنگاوی داهاتوو بۆ عێراقیەكان ئەوەیە، بەهێمنی هەوڵبدەن لەڕێی گفتوگۆ و وتووێژ و- دانوستاندنی ناڕەسمی- سازشكردنەوە ئەم كێشانە چارەسەربكەن، نەك لەڕێی شەڕێكی كراوە و یەكلاكەرەوەوە، لەڕێی ڕووبەڕووبوونەوەی یەكجاری و كۆتاییەوە، بەڕاستی پێموایە پێویستە هەموو عێراقیەكان-جا لەهەولێر بن یان بەغدا یان شوێنەكانی دیكەی عێراق- لەو ڕاستیە تێبگەن كە گووتار شتێكە و بردنی ئاڕاستەی بارودۆخەكە بەرەو ئاستێك كە نزیك بێت لەشەڕی ناوخۆوە دەرئەنجامێكە كەس خوازیاری نییە و پێموایە ئەگەری ئەوە هەیە عێراق خۆی لەو دەرئەنجامە لابدات.
* لەكاتێكدا بارودۆخەكە خراپتر دەبێت لەئێستادا، ئایا پێشبینی ئێوە چیە بۆ ئاییندەی عێراق؟
- لەڕاستیدا من تا ڕاددەیەكی باش گەشبینم، پێموایە دەبێت وڵاتەكە مامەڵە لەگەڵ تەحەددیگەلێكی زۆردا بكات، هەروەها لەگەڵ ناسەقامگیریەكی گەورە لەسنوورەكانیدا، بەتایبەتی سنووری سوریا، كە ئەمە ئاڵۆزی و دەرهاویشتەیەكی نوێیە، بەتایبەتی لەپێوەندیدا بەكوردەكانەوە. هەرچۆنێك بێت، پێموایە بونیادی فیدراڵیزم لەعێراقدا لەزۆر ڕووەوە دیموكراتیە، بەدڵنیاییەوە بە بەراورد بەڕژێمە كۆنەكە، هەروەها-عێراق- توانیویەتی پەرە بەتوانا ئابووریەكانی بدات، ئەمەش شتێكی مەزن و گرنگە بۆ عێراقیەكان و بۆ جیهان، لەبواری وزە و چەندین بواری دیكەدا. باوەڕم وایە عێراق توانای بەرەوپێشچونی هەیە، لەبری ئەوەی هەنگاو بۆ دواوە بنێت و دووچاری قەیرانێكی سەخت بێت، لەڕووی سیاسی، ئابووری یاخود سەربازیەوە. من لێرەدا ئاماژە بەقەیرانی سوریا دەكەن و باوەڕم وایە عێراق دەرفەتی لەپێشە بۆ ئەوەی بۆ ئەمریكا، سعودیە، توركیا و ئەردەن و وڵاتە دۆستەكانی دیكە بسەلمێنێت كە لەتوانایاندایە ڕۆڵێكی ئیجابی ببینین لەسوریادا بۆ ئەوەی ئاڵوگۆڕێك لەو وڵاتەدا -دوور لەدیكتاتۆریەتی بەعسیەكان-بێتەئاراوە كە عێراقیەكان زۆر باش شارەزای ئەم پارتەن، كە ئێستا سوریا لەناكۆكیەكی ناوخۆیی زۆر گەورەدایە، عێراق دەتوانێت لەم ڕووەوە هاوكار و یارمەتیدەر بێت، لەڕێی فشار دروستكردن لەسەر ڕژێمی ئەسەد و خوڵقاندنی ئاییندەیەكی باشتر بۆ دراوسێكەی، هەرچەندە ئەمە كارێكی مەترسیدار و زەحمەتە كە عێراق دژی تەهران بوەستێتەوە، بەڵام پێموایە هەنگاوێكی گەورە دەبێت بۆ پێشەوە لەناوچەكەدا و هەنگاوێكی گرنگ دەبێت بۆ ناسنامەی عێراق وەك وڵاتێكی دیموكراتی.
* ئایا ئەگەری ئەوە هەیە عێراق بەچەشنی یوگسلافیای پێشوو دابەش بێت؟
- نەخێر، من باوەڕم وانییە، من ساڵێكە ئەمە دووپات دەكەمەوە، هەندێ كەس پێم دەڵێن زیاد لەپێویست گەشبینم و تەنانەت پێم دەڵێن ساویلكە، بەڵام من باوەڕم وایە بونیادی فیدراڵی لەعێراقدا زۆر باش سەركەوتوو بووە، لەپێوەندیدا بەهەموو گرژی و كێشە و گرفتە چارەسەرنەكراوەكان، وەك ماددەی 140 و كێشەكانی دیكە، ئەوا باوەڕم وایە عێراقیەكان ئامادەن پێكەوەكاربكەن بۆ پاراستنی ئەوە و ڕێگەنەدان بەئاییندەیەكی نادیار كە دەوڵەتەكە بۆ یەكەی بچووك دابەش بێت، یاخود بۆ دۆخێكی هاوشێوەی ئەوە. من دووبارە دەگەڕێمە بۆ كێشەی سوریا و باوەڕم وایە دۆخی كوردەكانی عێراق نموونەیەك پێشكەش دەكات بۆ -چارەسەركردنی- كێشەی كورد لەنێویاندا كێشەی كورد لەسوریا، هەل و مەرجێك ئۆتۆنۆمی-خۆبەڕێوبردن- لەناوچە جیاوازەكانی وڵاتەكەدا بچەسپێنرێت لەچوارچێوەی وڵاتێكی فیدراڵی یەكگرتوودا، پێموایە ئەمە باشترین ئومێدە بۆ عێراقیەكان، هەروەك خۆیان لێی دەڕوانن.
* سەرۆك بارزانی دوای گەڕانەوەی لەئەمریكا ڕایگەیاند ئەگەر هەتا مانگی ئەیلوولی داهاتوو كێشەكان چارەسەر نەكرێن دەگەڕێتەوە بۆ گەلی كوردستان بڕیاری خۆیان بدەن، ئایا بەڕێزت لەمبارەوە چی دەڵێیت؟
- من ئاگاداری ئەوەنیم كە وادەیەكی دیاری كردبێت، ئایا بەڕاستی بارزانی وادەیەكی دیاری كردووە بۆ سازكردنی ئەو ڕاپرسیە؟
* بەڵێ ئەو لەیەكێك لەلێدوانەكانیدا ئاماژەی بەوەكردووە ئەگەر كێشەكان چارەسەر نەكرێن، ناچار دەبێت بگەڕێتەوە بۆ ڕای خەڵكی كوردستان.
- من دەزانم سەرۆك بارزانی ئەو شتێكی هاوشێوەی ئەمەی وتوە، بەڵام من ئاگاداری ئەوەنیم كە بەدیاریكراوی ناوی مانگێكی هێنابێت، یاخود وادەیەكی دیاریكردبێت. بۆیە من پێموایە –دیاریكردنی ئەم وادەیە-مەترسیدارە و هیوادارم ئەوە ڕوونەدات و هیوادارم ئەوە تەنیا كارتێكی ئاسایی گفتوگۆ بێت، مانگی ئەیلوولیش زۆر دوور نییە لێمانەوە، چونكە ئێستا ئێمە لەكۆتایی مانگی ئایارداین و ئومێدەوارم هەرێمی كوردستان پتر ئارام بگرێت و دۆخەكە بەرەو دوا سنوور نەبات لەو چەند مانگە كەمەی داهاتوودا.
* ڕاستە ئەمە مەترسیدارە، و دەوڵەتە دراوسێكان بەم هەنگاوە خۆشحاڵ نابن، بەڵام ئەمە دوا ڕێگاچارەیە؟ چونكە ئەو هەموو هەوڵێكی خۆی خستەگەڕ بۆ ئەوەی لایەنەكان لەیەك نزیك بكاتەوە؟
- ڕاستە من دەزانم كە ئەو كێشانە گەورە و ئاڵۆزبوونە و و دواخراونە و لەهەندێ ڕووەوە خراپتر بوونە و من لەنائارامی و خواستی كۆتایی هێنان بەم كێشانە تێدەگەم، بەڵام من شەخسی خۆم ئومێدەوارم ئەم هەڕەشەیە بەئەنجامدانی ڕاپرسی ببێتەهۆی ئەوەی سازش بكرێت و ئومێدەوارم ئەم هەڕەشەیە جێبەجێ نەكرێت، چونكە هەروەك ئێوە ئاماژەتان پێكرد، ئەمە مایەی مەترسی دەبێت، ئەگەر ئێوە دەتانەوێت هەڵوێستی ئەمریكا بزانن، ئەوا پێموانییە ئەمریكا ئامادەیی هەبێت یاخود بتوانێت پشتیوانی لەڕاپرسی یاخود سەربەخۆیی كوردستان بكات و هیوادارم ئەمە ببێتەهۆی ئەوەی خەڵكی واقیعی بن و بزانن كە لەمەودای دووردا بەرژەوەندیەكانیان چیە. ئێمە بەبایەخێكی زۆرەوە چاودێری بارودۆخەكە دەكەین و من هیوادارم كە دەرفەتێكی دیكە هەبێت، كە ڕەنگە لەچەند مانگی داهاتوودا دووبارە سەردانی هەرێمی كوردستان بكەم و بەشەخسی زانیاری زیاتر لەبارەی ئەم بابەتە كۆبكەمەوە، من ئەزموونگەلێكی زۆری بایەخدارم هەیە لەهەرێمی كوردستان و خوازیاری دووبارەكردنەوەیانم.