ئافرەت گرنگترین كۆڵەكەی بنیادنانی كۆمەڵگەیە و پڕە لە سۆزی دایكایەتی و خۆبەختكردن لە پێناوی خێزان و هەر ئەوەش دەخوازێت تاكی كۆمەڵگە رێز لە كەسایەتیی ئەو زاتە فیداكارە بگرن، بەڵام مەخابن سەرباری رێگرییەكانی یاسایی و وێڕای هەوڵە چڕ و پڕەكانی حكومەت و لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ بنبڕكردنی تاوانی كوشتنی ئافرەت تا ئێستاش لە هەرێمی كوردستان حاڵەتەكانی كوشتنی ئافرەتان بە پاساوی جیا جیا، لەلایەن كەسانی نزیكی خۆیانەوە روو دەدات، بەشداربووانی ئەم راپۆرتەش باسی هۆكار و رێكارەكانی نەهێشتنی كوشتنی ئافرەت بۆ گۆڤاری گوڵان دەكەن.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

زەهرای تەمەن 21 ساڵان ئێوارەی رۆژی هەینیی رابردوو لە لایەن هاوژینەكەیەوە بە گولـلە كوژرا. بەپێی زانیارییەكان زەهرا كاتێك تەمەنی 12 ساڵان بووە ژیانی هاوبەشی پێكهێناوە و دایكی سێ منداڵە، لە ترسی هەڕەشەی هاوژینەكەی ماوەی 20 رۆژ لە داڵدەدانی ئافرەتان بووە و، پاش گەڕانەوەی بۆ ماڵی باوكی لەلایەن هاوسەرەكەیەوە كوژراوە.
د. خانزاد ئەحمەد، ئەمینداری گشتیی ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان، سەبارەت بە پرسە دەڵێت: «ئێمە لە حكومەت دامەزراوەیەكی تایبەتمان بۆ بەدواداچوون و بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتان و خێزان هەیە، كە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكانی دیكە كارەكانیان رادەپەڕێنن. بەڵام هەندێك لە دامودەزگاكانی دەوڵەت وەك پێویست هاوئاهەنگی و هاوكارییان پێكەوە نییە. كە واتە سیستەمی وەڵامدانەوەی حكومەت لە دژی توندوتیژی هەیە، بەڵام ئەم میكانیزم و سیستەمە پێویستی بە بەهێزكردن هەیە. لە كوردستان دامەزراوە هەیە و ناوی وەزارەتی لێ نراوە، كە پێویستە یەكێك لە كارە سەرەكییەكانی بەرزكردنەوەی هۆشیاری تاكەكان بێت، بەڵام لەسەر ئەرزی واقیعدا كارێكی كەمی لەو بوارەدا كردووە و وەك پێویست رۆڵی خۆی نەبینیوە. ئێمە لە نزیكەوە لەگەڵ لیژنەی ئافرەتان و خێزان لە پەرلەمانی كوردستان كار دەكەین و پێداچوونەوە بە یاساكاندا دەكەین و، هەوڵدەدەین كە بنەمای یەكسانی جێندەرییان تێدا رەچاو بكرێت. هاوكات لەگەڵ هاوبەشەكانمان، لە ناوەو و دەرەوەی حكومەت چاودێری دامەزراوەكان دەكەین لەكاتی جێبەجێكردندا و بە ئالوگۆڕكردنی بیروڕا و لەگەڵ جێبەجێكاران هەوڵ دەدەین گرفتەكان دەستنیشان بكەین و بە هاوكاری هەموو لایەك چارەسەری گونجاویان بۆ بدۆزینەوە.» ئەوەش دووپات دەكاتەوە كە «پرسی ئافرەتان، تەنیا كاری ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان و چەند دامەزراوەیەكی دیكەی حكومەت نییە، بەڵكو كاری هەموو دامەزراوەكانی حكومەت و دەرەوەی حكوومەت و لە ئاستێكی بەرفرەتردا كاری هەموو كۆمەڵگەیە.» گوتیشی: «پێویستە حكومەت وەك بەرپرسیاری یەكەم و كۆمەڵگە بەگشتی، پێكەوە هەموومان كار بكەین بۆ رەخساندنی ژینگەیەكی لەبار بۆ ئەوەی ئافرەت لە كۆمەڵگەكەماندا بتوانێت بە كەمترین ترس و دڵەڕاوكێ و بەبێ پەراوێزخستن و بەشێوەیەكی یەكسان هەوڵی بەدەستخستنی دەرفەتەكان بدات و جێی خۆی لەناو كۆمەڵگەدا بكاتەوە.»
بەهزاد تاهیر مامۆستای زانكۆیە و خاوەن بڕوانامەی دكتۆرایە لە كارگێڕی داهێنان و دارایی، سەرتا باسی ئەوە دەكات كە»هۆكارەكانی ژن كوشتن زۆرن و پێویستە حكومەت بە جددی هەڵوەستەی لەسەر بكات و چارەسەری پێویستیان بكرێت، چونكە ئامارەكان مەترسیدارن و خەریكە دەبێتە شتێكی ئاسایی.» هاوكات دەڵێت: «ناهوشیاریی تاكی كۆمەڵگە و زیادبوونی رێژەی هەڵگرتنی چەك و جێبەجێنەكردنی یاسا و نەبوونی یاسای قورس و پێویست حاڵەتەكانی كوشتنی ئافرەتانی زیاد كردووە، هەروەها زاڵبونی دابونەریتی خێڵەكی و عەشیرەتگەرایی بە زۆر بەشوودانی كچان و خراپ بە كارهێنانی تەكنەلۆجیا لە هۆكارەكانی دیكەن.
هەروەها لەسەر بابەتی میرات و شاهیدی و كۆمەڵێك بابەتی دیكە كە تێیدا ئافرەت زۆر بە سووكی وێنا دەكات. بۆ چارەسەری بنەڕەتیی ئەم بابەتەش، پێویستە تێڕوانینی كۆمەڵگە لە كۆمەڵگەیەكی نێرسالار بگۆڕدرێت بۆ كۆمەڵگەیەكی مرۆڤسالار و كاری جددی بۆ لادانی ئەو بیرو باوەڕانە بكرێت كە بە ناوی عورف و شەرع و دین و كەلتوور بە سەر تاكی كۆمەڵگەدا سەپێندراون. گوتیشی» بەهەند وەرگرتنی ئەو بابەتە جێگای ئومێد و دڵخۆشییە و دەبێتە هۆی ئەوەی كە ناوەندەكانی یاسادانان و جێبەجێكار بە تەواوی و بە جددییەتی زیادتر بە ئەركی خۆیان هەستن و كاربكەن لەسەر بەسزا گەیاندنی تاوانباران و چیدیكە بە شتێكی ئاسایی سەیری ئەو رووداوانە نەكرێت و بە تاوانی گەورە ئەژمار بكرێن و توندترین سزای لەگەڵ بێت.»
مەلا كەوكەز سرێشمەیی پێشنوێژ و وتار خوێنە لە رووی شەرعەوە بەمجۆرە باسی حوكمی كوشتنی ئافرەت لە ئایینی ئیسلام دەكات: «زۆر ورد بوومەوە لە ئایەتەكانی قورئانی پیرۆز و لە فەرموودەكان لە هیچ شوێنێك باسی كوشتنی ئافرەت نەهاتووە، خوای گەورە دوو بەرنامەی داناوە یەكەمیان نیكاح، دووەمیان تەڵاق، نیكاح بۆ پێكەوە گونجانە بە خۆشی و تەبایی و مامەڵەی جوان، تەڵاقیش ئەگەر دوو هاوژین لەگەڵ یەك نەگونجێن، ڕێگایەكی ئاسان و شەرعی هەیە، ئەویش تەڵاق و جیابوونەوەیە، بە هیچ شێوەیەك كوشتن لە ئیسلامدا بوونی نییە، خوای گەورە دەفەرموێت ماڵی من كە كەعبەیە بڕووخێنە بەڵام مرۆڤێك مەكوژە، بۆیە هیچ كەسێك بۆی نییە لە پەنای دین، یان عورف و عادات رێگە بە خۆی بدات، ژنێك بكوژێت، بە هیچ شێوەیەك نە قورئان، نە فەرموودە كوشتنی ئافرەتی حەڵاڵ نەكردووە.