لە هەموو وڵاتانی جیهاندا بایەخی زۆر بە هۆشیاریی شۆفێران و هێما و یاساكانی هاتوچۆ دەدرێت، هەروەها سزای جۆراوجۆریشیان بۆ سەرپێچیكاران دەستنیشان كردووە. كەچی رووداوەكانی هاتووچۆ لە هەڵكشاندایە، هاووڵاتییان پێیانوایە خراپی ریگەوبان و خێرایی لە لێخوڕینی ئۆتۆمبیل رێژەی رووداوەكانی زیاد كردووە. هاتووچۆی هەرێمیش راییدەگەیەنێت، ساڵی 2020 لەسەرجەم پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ملیۆنێك و 386 هەزار و 214 سەرپێچی تۆماركراون و دوو هەزارو 897 رووداویش روویانداوە، لەو ژمارەیەش 432 كەس گیانیان لەدەستداوە، لە كاتێكدا ساڵی رابردوو بەهۆی ڤایرۆسی كۆرۆنا كەرەنتینە و قەدەغەی هاتووچۆ بوونی هەبوو، هەر لەو بارەیەوە بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان راو سەرنجی خۆیان دەخەنەڕوو.

لە 12 ی كانوونی دووەمی 2020 بەڕێوەبەرایەتی گشتی هاتوچۆی هەرێمی كوردستان ئاماری رووداوەكانی ساڵی 2020 ی بڵاوكردەوە و رایگەیاند، ساڵی 2020 لەسەرجەم پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ملیۆنێك و 386 هەزار و 214 سەرپێچی تۆماركراون و دوو هەزارو 897 رووداویش روویانداوە، لەو ژمارەیەش 432 كەس گیانیان لەدەستداوە. ئاماژەی بەوەش كردووە، ساڵی رابردوو بە بەراورد بەساڵی 2019 رووداوەكانی هاتوچۆ و قوربانییەكان زیادیانكردووە، بە جۆرێك لەو ماوەیەدا دوو هەزار 897 رووداو روویانداوە، لەئەنجامدا 4 هەزار و 772 كەس برینداربوون. 432 كەس گیانیان لەدەستداوە.
ساڵی 2019 بەهۆی رووداوەكانی هاتوچۆ لە هەرێمی كوردستان 575 كەس گیانیان لە دەستداوە و شەش هەزار و 791 كەسیش برینداربوون.
لەلای خۆیەوە سەرۆكی رێكخراوی رۆشنبیری بۆ سەلامەتیی رێگەوبانی كوردستان یوسف بازیانی سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە ئاماری قوربانییانی رووداوی هاتوچۆ مەترسیدارە و ئاماژە بەوە دەكات كە «ساڵانە نزیكەی هەزار كەس بە هۆی رووداوی هاتوچوو لە كوردستان گیانیان لەدەست دەدەن و نزیكەی هەشت هەزار كەس بریندار دەبن و زیاتر لە سەد كەس كەمئەندام دەبن.» لە سەردەمی ئەمڕۆدا لە بەرەی سێ جەنگداین، جەنگی رووبەڕووبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا و جەنگی پەشێوی دەروونی هاووڵاتییان و جەنگی بەردەوامی شەقامەكان، بە هۆی خراپی رێگە و ناهۆشیاریی شۆفێران رووداوەكانی هاتوچوو لە زیادبووندایە، ئەمەش هەڕەشەیەكی مەترسیدارە بۆ سەر گیانی هاووڵاتیان بەتایبەت گەنجان كە رۆژانە دەبنە قوربانی، كە زۆربەیان تەمەنیان لە نێوان 16 بۆ 29 ساڵییە، بەداخەوە رۆژانە لە جیهاندا زیاتر لە سێ هەزار گەنج بە رووداوەكانی هاتوچۆ گیان لە دەست دەدەن، كە یان شوفێرن یان پیادەڕۆ یان پایسكل سوار و ماتۆرسوارن، هەر بۆیە زۆر پێویستە كاری بەپەلە بۆ كەمردنەوەی رووداوەكانی هاتوچوو بكرێت.» هۆكارەكانی زۆربوونی رووداوەكانی هاتوچۆیشی لەم چەند خاڵەدا دەستنیشان كرد:
1_ نەبوونی هۆشیاریی هاتوچوو.
2- پابەندنەبوون بە یاسا و رێساكانی هاتوچوو.
3- شوفێریكردنی بێ مۆڵەت، بەتایبەت لەلایەن مێرمنداڵانەوە لە هۆكارە سەرەكییەكانی رووداوی هاتوچوون.
4-خراپی رێگەكان هۆكارێكی دیكەیە بۆ رووداوەكان، چونكە لە ئاستی ئەو پێشكەوتنەی كوردستاندا نییە، جگە لەوەش تاكە رێگەی هاتوچووی كوردستان وشكانییە.
5- لێخوڕینی ئۆتۆمبێل لە كاتی سەرخۆشی و بەكارهێنانی ماددەی هۆشبەر.
6- بەكارهێنانی دەرمانی هێمنكەرەوە.
7- ماندووبوونی شۆفێر.
8 -خەولێكەوتنی شۆفێر هۆكاری زۆری رووداوەكانی هاتوچووە.
9 -نەبووی شەقامی جیا بۆ هاتوچووی ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر لە ئۆتۆمبێلی بچووك و جیانەكردنەوەی هێڵی ماتۆڕ و باسكیل.
10 - زۆربوونی رێژەی ئۆتۆمبێل.
11 - بەكارهێنانی مۆبایل لەكاتی شۆفێریكردن.
12- خێرایی زۆر و نایاسایی.
13- نەبوونی سیستمێكی هاتوچووی هاوچەرخی یەكگرتوو لە كوردستاندا.
14 - گوێ پێ نەدان بە هێماكانی هاتوچوو لەلایەن شۆفێرانەوە.
15 - شۆفێریكردن لە كاتی باری دەروونیی ئاڵۆزدا.
16 - نەبوون، یان كەمیی هێماكانی وشیاركردنەوە لە شەقام و رێگاكانی دەرەوە.
17 -گرنگینەدان بە چاككردنەوەی كەموكووڕیی ئۆتۆمبێل.
18 - بێ ئاگایی و بێ ئەزموونی لە شۆفێریكردن.
19- پابەندنەبوون بە هێڵی شەقامەكان و چوونە سەر شەقامی سەرەكی بە بێ وەستان.
20 - لێدان لە گڵۆپی سووری ترافیك لایتەكان و زۆر هۆكاری دیكە رێژەی رووداوەكانی زیاد كردووە.
سەبارەت بە رێكارەكانی چاەسەریش گوتی: «بەرپرسیاریەتی هەموو رووداوەكان ناكەوێتە ئەستۆی شۆفێر، بەڵكو خراپیی رێگاكانی دەرەوەش هۆكاری سەرەكین و پێویستە بەپەلە نۆژەن بكرێنەوە. هەروەها كەمكردنەوەی هاوردەكردنی ئۆتۆمبێل، چونكە شەقام و رێگاكانی كوردستان توانای هەڵگرتنی ئەو رێژە زۆرەی ئۆتۆمبێلی نییە. زۆر كاری دیكەش هەن كە گرینگن، لەوانە: پەرەدان بە نووسینگەی فێربوونی شۆفێری، چونكە یەكەم وێستگەیە بۆ وەرگرتنی زانیاری لەسەر ئۆتۆمبێل و یاساكانی هاتوچوو. هەروەها پێویستە زانیارییەكانی بواری هاتوچوو لە قوتابخانەكان وەك وانە بخوێندرێت و، پێداچوونەوە بە سیستەمی هاتوچوودا بكرێت دەرهێنانی مۆڵەتی شۆفێری توندتر بێت و، خاڵبەندی لەسەر مۆڵەتی شۆفێری لە كاتی سەرپێچیكردن بكرێت. هەروەها بەستنی پشتێنی سەلامەتی و پابەندبوون بە هێما و یاساكانی هاتوچۆ لە لایەن شۆفرانەوە.» جەختی لەوەش كردەوە كە «تەنیا سزای قورسی سەرپێچیكردن لە یاساكانی هاتوچۆ بەس نییە، بەڵكو هوشیاركردنەوە و پابەندبوون بە هێما و یاساكانی هاتوچۆ ئەگەری رووداوەكان زۆر كەمتر دەكات.»
لەلایەكی دیكەوە پارێزەر بەهێز شوان خۆشناو، هێما بۆ ئەوە دەكات كەوا ڕووداوە نەخوازراوەكانی هاتوچۆ لە ھەموو دونیا بوونی ھەیە، بەڵام بە ئاست و ڕێژەی جیاواز، گوتیشی:» زۆرینەی جار پێكدادان و پێداكێشان و وەرگەڕانی ئۆتۆمۆبیل و رووداوەكانی ھاتوچۆ دەگەڕێتەوە سەر پابەند نەبوون بە رێنماییەكانی ھاتووچۆ، وەك تیژڕەوی و پەلەكردن لە رۆیشتن، یان شوفێری كردنیێكی خراپ، یان نەبوونی مەرجەكانی توندوتۆڵی ئۆتۆمبێلەكە و بێباكی شۆفێرەكە، هەندێك جاریش بۆ خراپی ڕێگاوبانەكان و نەبوونی تابلۆی یاساكانی هاتوچۆ». هەروەها گوتی:» لە ئێستادا رادەیەكی زۆر ئۆتۆمبیڵ دێتە كوردستان كە هەندێكیان لە دەرەوەی وڵات مەرجە بنەڕەتییەكانی سەلامەتییان لەدەستداوە و كڕین و فرۆشتنیان پێدەكرێت، جگە لەوەی كاریگەری خراپی لەسەر ژینگە پیسبوون هەیە، هاوكات لە زۆرینەی بۆنەكانی نەورۆزو جەژن و سەری ساڵ و مانگی رەمەزان و ھتد. رێژەی پێكدادان و قوربانی لێكەوتنەوە و مردن زیاد دەكات، ئەوەش بۆ كۆمەڵێك هۆكار دەگەڕێتەوە زۆرجار ئۆتۆمبێلی گرانبەها و مۆدێل بەرز دەكەوێتە دەست گەنجێكی خوێن گەرم، وەك جۆرێك لەهاندان و ئیغڕا ڕووبەڕووی پێشبڕكێ و توندئاژۆیی دەبیتەوە، جگە لە زۆربوونی مادە هۆشبەرەكان لە نێو گەنجاندا، هاوكات موبایل بەكارھێنان و مەی خواردنەوە و پابەندنەبوون بە پشتێنی سەلامەتی و یاساكانی هاتوچۆ هۆكارێكی ترە، لەوەرزی گەشت و سەیران رێژەی قوربانیان زیاد دەكات، ئەویش بەهۆی جەنجاڵی ڕێگاكان و ھاتنی گەشتیاران و بوونی شۆفێری ناشارەزا، لە كاتێكدا شوفێری (هونەر و سەلیقە و ڕەوشتە) هەر یەكێك لەم تایبەتمەندییانە لە شۆفێر نەبێت دەبێتە هۆی هەڕەشە لەسەر پیادە و ڕێبوارانیش، بۆیە هیوادارم حكومەت پلانێكی چاكی بۆ ئەم مەترسییە گەورەیە هەبێت».