سەرەڕای هەوڵەكانی رێكخراوە حكوومی و ناحكوومییەكان كوشتنی ئافرەت بە پاساو و بیانووی جۆراوجۆر بەردەوامە و توێژەرانی كۆمەڵایەتیش ئاماژە بە مەترسییەكانی ئەو دیاردەیە دەكەن و داوای دۆزینەوە رێكارێك دەكەن كە رێگری لە زیادبوونی ئەو تاوانە بكات.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

بەرەبەیانی رۆژی سێ شەممە رێكەوتی 30ی تەمووزی 2019 كەسێك بە ناوی (م،م،ع) بە سێ فیشەك خوشكەكەی خۆی بە ناوی (س،م،ع/ لەدایكبووی(1986) لەبەردەم ماڵی خۆیان كوشت. كوژراوەكە خێزاندارە و دایكی سێ منداڵە، بە وتەی كەسوكاری ماوەیەكە تووشی نەخۆشیی دەرونی بووە و چەند رۆژێك پێش كوشتنی بەهۆی كێشەی خێزانی براكەی لێی داوە و ئەویش سكاڵای لەسەر تۆمار كردووە، دواتر براكەی كوشتوویەتی، دوای تاوانەكەش بكوژەكە هەڵهاتووە و تا ئێستا دەستگیر نەكراوە.
توێژەری كۆمەڵایەتی فازل عومەر، لە بارەی ئەو تاوانە و دیاردەی كوشتنی ئافرەتان بە بیانووی جۆراوجۆر دەڵێت: «دیاردەی كوشتن هەڵقوڵاوی كەلتوورە و هۆكارە سەرەكییەكەشی پەروەردەیەكی سەقەتی كەلتوورییە، بۆیە مرۆڤەكانی ناو ئەم كەلتوورە بە نێر و مێیەوە دەبنە قوربانی، بەتایبەتی ژنان كە لەلایەن كەسی نزیكی خۆیانەوە دەكوژرێن. بەپێی پەروەردە و واقیع كاردانەوەی پیاو لە دۆخێكی وادا واقیعییە و جێبەجێكردنی ئەركێكی پەروەردەییە، لە كاتێكدا ئەو پەروەردە و كەلتوورە بە پیرۆز دەزانێ. مرۆڤ لەناو پرۆسەی پەروەردەییدا هەر وەردەگرێت، بۆیە لە قۆناغێكدا پێویستی بە پێداچوونەوە و رێكخستنی تەواوی ئەو شتانە هەیە كە وەریگرتوون، ئەمەش پێویستی بە كەناڵی بەهێز هەیە، كە دەڵێین بەهێز، مەبەست ئەوەیە بەهێزتر بن لە كەلتوور، كە بەداخەوە تا ئێستا لە كۆمەڵگەی ئێمە ئەوە نەخەمڵیوە، بۆیە تاوانێكی وا روودەدات و دەبێ یاساش رێكاری خۆی لەبەرامبەریدا وەربگرێت.»
ڤیان حوسێن چالاكی مەدەنییە و رایوایە: «تاوان هەر تاوانە، ئەگەر لە بەرامبەر بە هەر مرۆڤێك بكرێت، جا چ مێ و چ نێر. بەداخەوە تاوانی كوشتن زۆر بووەو ئافرەتیش زۆرترین رێژەی قوربانی بەركەوتووە. بۆیە پێویستە بە دوای سەرچاوە و هۆكارەكانیدا بگەڕێین، كە سەرەكیترینیان جۆری پەروەردەیە، واتە زۆر پێویستە چاوێك بە شێوازی پەروەردەكردنماندا بخشێنین و بە هەموو لایەنێكەوە بۆ هوشیاریی تاك هەوڵ بدەین و یاسا سەروەری و ترس لێ یاساشكێنی پەرە پێ بدەین. واتە لەو بوارەدا ئەگەر بە بەرنامەكردنی جددی هەبێت، ئەوا دەكرێت بڕیاری كاتی تووڕەیی رامانی لەسەر بكرێت و زمانێكی نەرم و گفتوگۆ جێگەی هەر جۆرە تاوان و توندوتیژییەك بگرێتەوە. كاتێ پەروەردە لە بونیادەوە كەموكووڕی و هەڵەی گەورەی تێدا بێت، ئاكامەكەی ئەو هەموو توندوتیژی و دڕندەییە دەبێت، كە زۆر جار بە كوشتن كۆتایی دێت. بۆیە ئێمە پێویستمان بە وەستانێك و بیركردنەوەیەكی فراوان و گشتگیر هەیە بۆ هەموو ئەو گۆڕانكارییانەی كە بەسەر حاڵی ئەمڕۆی ژیانماندا هاتووە.» گوتیشی: «سەرەڕای ئەو هەموو پێشكەوتنەی لە باری ژیانی ژناندا هەیە لە رووی خوێندن و كاری دەرەوەی ماڵ و ئابووری و داهاتی سەربەخۆ، هەروەها سەرەڕای چالاكی و كاری ستراتیژی و دۆزینەوەی میكانیزمی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی هێشتا تاوانی كوشتنی ژنان بەردەوامە و لایەنی پەیوەندیداری حكومەت و میدیا و رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی دەبێت زۆر زیاتر و جددیتر كار بۆ هۆشیاریی تاك و ئاشناكردنی بە یەكسانیی نێر و مێ و یەكسانیی كۆمەڵایەتی بكەن. دەبێت گۆڕانگاری لەو نەریت و كەلتوورەدا بكرێت كە
پارێزەری شەرەفی خێزانێك لەژێر دەستی یەك كەسدا بێت و دەكرێت هەر تاكێك بەوە وا پەروەردە بكرێت كە خۆی پارێزەری شەرەفی خۆی بێت، جیا لەوە هەردوو رەگەز بارمتەی ئەو سیستەمە نەریتییە دەبن، كە بەردەوام تاوانی كەیسی كوشتنی لێ دەكەوێتەوە.
پێویستە حكومەت و پەرلەمان و میدیا رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی هەستن بە رێكخستنی پلانێك بۆ بە پڕۆگرامكردنی پەروەردەی تەندروست و بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی، پێویستیشە پلانەكە جێبەجێ بكرێت و تەنیا لە ژوارچێوەی دروشمدا نەبێت. ئەو پلانە دەبێت گۆڕینی سیستمی پەروەردە لە ماڵ و قوتابخانە و شەقام لەخۆ بگرێت، بەجۆرێك كە بگونجێت لەگەڵ ئەو رۆشنبیرییە باوەی كە لە واقعی ئێستادا هەیە.»