ئەگەرچی باسی ئابووری باسێكی تەواو زانستی و تایبەتە، بەڵام خودی داهات و باری ئابووریی تاك و خێزانیش لە هەر كۆمەڵگەیەكدا سەرباسی باسانەو راستەوخۆ بە ژیانی كۆمەڵایەتییەوە گرێ دراوە. دوای ئەوش خەڵكی خۆڕاگری كوردستان و حكومەتە خۆماڵییەكەی تووشی قەیرانێكی زۆر قورسی ئابووری بوون، كە لە بەغداوە قوت و بژێوی مووچەخۆرانی كوردستان و بودجەی كوردستانیان بڕی و هاوكات بە درێژایی پتر لە هەزار كیلۆمەتر، خاكی كوردستان كەوتە بەر هێرش و پەلاماری دڕندانەی تیرۆریستانی داعش، سەرۆكایەتی حكومەتی كوردستان بە هەوڵ و تێكۆشانی دەوڵەتمەداری سەرۆك حكومەت و بە پشتیوانی كوردستانییانی خۆڕاگر توانییان تا ئاستێكی زۆر ئەو گوشارانە كۆنتڕۆڵ بكەن و لە ئێستاشدا هاووڵاتییان بە گەشبینییەوە لە بووژانەوەی باری ئابووری و جووڵەی بازاڕ دەڕوانن. بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان لەو بارەیەوە راو سەرنجی خۆیان دەخەنەڕوو.


جگە لە كێشە سیاسییە نێوخۆیی و دەرەكییەكان، بەهۆی دابەزینی نرخی نەوت و شەڕی داعش و هاتنی ئاوارەیەكی زۆر، كوردستان كەوتە بەردەم قەیرانی جۆراوجۆرەوە، هەم گوشارێكی گەورەی سیاسی بەرۆكی گرت و هەم پەلاماری سەربازی لێكەوتەوە، كە پیلانەكە بە رێنمایی و بڕیاری بوێرانەی سەرۆك بارزانی و بە زەبری پێشمەرگە قارەمانەكانی كوردستان لە پردێ و ناوچەكانی دیكە پووچەڵ كرایەوە. بەڵام كوردستان لە چەند ساڵی رابردوو تووشی قەیرانێكی تۆندی ئابووری كرا، ئەم گۆڕانكاری و فشارانەش بەشێكی زۆریان لە سەرەوەی ئیرادەی حكۆمەتی هەرێمی كوردستان بوون، بۆیە بۆ چارەسەركردنی قەیرانەكان كار بە سیستەمی پاشەكەوتی مووچە كرا، لە ئیستاشدا رێژەی بڕینی مووچە لە 30٪ بۆ 10٪ دابەزیوەو سەرۆكی حكومەتیش لەهەوڵدایە پاشەكەوتی مووچە بە یەكجاری لاببەن، هاوكات مانگانە مووچە لە كاتی خۆیدا دابەش دەكرێت، ئەمەش دڵخۆشییەكی زۆری بە هاووڵاتتیان بەخشیوە.
ئەوەتا رۆژنامەنووس محەمەد كەلاری، هیما بۆ ئەوە دەكات: «دوای بەرزبوونەوەی بەهای نەوت و رێككەوتنی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق بۆ ناردنی بڕی ٣١٧ ملیار دیناری مانگانە، قەیرانە سەختەكەی هەرێمی كوردستان بەرەو توانەوە دەچێت، حكومەت دەستكاری پاشەكەوتی مووچەی كردووە هەموو مانگێكیش مووچە دابەش دەكات، ئەوەش كاریگەری راستەوخۆ و ئەرێنی لەسەر جووڵەی بازاڕ و بزاوتی بازرگانی و پڕۆسەی وەبەرهێنان هەبووەو بارودۆخی ئابووریی كوردستانی باشتر كرد، بەڵام هێشتا خەڵك هەر پێداویستییە زۆر پێویستەكان دەكڕێت. ئەگەر مووچە بەردەوام بێت و تێكڕای دەرهێنانی نەوت بە گوێرەی ئەو رێككەوتننانەی حكومەتی كوردستان لەگەڵ كۆمپانیاكانی كەرتی نەوت ئەنجامی داوە، زیاد بكرێت و، ئەگەر كوردستان لەگەڵ حكومەتی نوێی بەغدا رێك بكەوێت، هەندێ پڕۆسەی دیكەش هەن رەوشی ئابووری بەرەو پێشتر دەبەن، وەك پڕۆژەی چاكسازی مووچەی پلە باڵاكان و خانەنشینان و، رێكخستنەوەی دەرماڵەی فەرمانبەران، ئەوانەش هۆكار دەبن تاكو زیاتر رەوشی ئابووریی كوردستان گەشە بكات. ئێستا پارە هاتۆتەوە بازاڕەوە و ئەمساڵ بەراورد لەگەڵ پار جموجووڵی بازرگانی لە هەرێمی كوردستاندا بە رێژەی 25% زیادی كردووە، ئەمە دەستكەوتێكی گەورەیە؛ پێشبینی دەكرێ كەرتی بازرگانی زیاتر گەشە بكات. رەوشەكە گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، من گەشبینم بەوەی ٨٠%ی رەوشی ئابووریی هەرێمی كوردستان بەرەو باشتر بچێت و، كار بۆ ئەوە دەكرێت لە سەرەتای ساڵی داهاتوودا پاشەكەوتی سەر مووچەی فەرمانبەران بە یەكجاری هەڵبگیرێت.»
میدیا بەكر، چالاكی مەدەنییە و دانیشتووی شاری هەڵەبجەیە و یەكێكە لەو هەزاران هاووڵاتییەی كە بە گەشبینییەوە لە بووژانەوەی باری ئابووری و جووڵەی بازاڕ دەڕوانن. ئەو خاتوونە سەرەتا ئاماژە بەوە دەكات كە « لە ناوەڕاستی ساڵی 2014 قەیرانێكی گەورەی سیاسی و ئابووری بەرۆكی هەرێمی كوردستانی گرت و بەو هۆیەوە ئەگەرچی بەشێكی زۆری هاووڵاتیان بەوپەڕی خۆڕاگرییەوە پشتی حكومەتی خۆیان چۆڵ نەكرد، بەڵام لە هەندێك ناوچە و لە سلێمانی بەتایبەتی ناڕەزایی خەڵك و شەقام رووی لە زیادبوون كرد و ئەوەش كاری كردە سەر بازاڕ و كڕین و فرۆشتنیش كەم بووەوە، بەڵام سوپاس بۆ پەروەردگار، لەسایەی حكومەتی هەرێم و كاری دیپلۆماسیی حەكیمانەی سەرۆكی حكومەت ئەو ناڕەحەتییانە تا راددەیەكی زۆر رەوینەوەو و ئێستا جووڵەی بازاڕ و گوزەرانی خەڵك باشترە و بەرەو باشتر دەڕوات، هەوڵەكانی حكومەتیش بۆ خۆشگوزەرانیی خەڵك بەردەوامی هەیە و ئێستا گۆڕانكارییەكی زۆر باش روویداوە، بەتایبەت كە ئێستا مووچە لەكاتی خۆیدا دابەش دەكرێت.» هاوكات دەڵێت: «ئێمە لە سفرەوە دەستمان پێكردبوو، دەیان كێشەی فەرهەنگی و سیاسی و ئەمنی بەرۆكی حكومەتی گرتبوو، بەڵام ئەوەی كە زۆر گرنگ بوو، ئەوەیە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان نیازێكی باش و پاكی هەبوو بۆ فەراهەمكردنی ژیانێكی باش و خۆشگوزەرانی بۆ خەڵكی كوردستان، بەڵگەش بۆ ئەمە ئەوەیە كە ئەو چەند ساڵەی پێش دروستبوونی شەڕی داعش، رۆژ لە دوای رۆژ بژێوی خەڵكی كوردستان بەرەو باشتر دەڕۆیشت، پێشینەی دروستكردنی خانووبەرە دەدرا، پێشینەی هاوسەرگیری خەرج دەكرا، سەدان جووتیار سودمەند بوون لە پێشینەی كشتوكاڵ و پێدانی قەرز كراوە بوو، بێ سوود وەرگرتن، قەرز بۆ پڕۆژەكانی بازرگانی دەدرا، بۆ خوێندن و پەرەپێدانی زانستی قوتابییەكانیان دەناردە دەرەوەی وڵات، كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرەو كۆتایی دەڕوات و ئەگەر تا 100 ساڵی دیكە حوكمڕانی بكەین، ناتوانین حكومەتێكی ئەوها ئەرك قورس ببینین، چونكە رووبەڕووی چەندین كێشە بووەوە، لەوانە شەڕی داعش و قەیرانی دارایی و كێشەی ناوخۆیی و كێشە لەگەڵ جیهان، بۆیە كابینەی هەشتەم بووە باشترین كابینە لە مێژووی كوردستاندا، كە توانی كوردستان لە داڕمان رزگار بكات، ئەمەش بە هیممەتی سەرۆكی حكومەت و جێگرەكەی بووە، كە توانییان كوردستان لە شكستی گەورە رزگار بكەن و ئێستاش رۆژ بە رۆژ كوردستان لە گەشەسەندندایە و دۆستی نێودەوڵەتیشی زیاتر دەبێت.»
رەجەب حاجی رەجەب، كادیری پارتی دیموكراتی كوردستان و بەرپرسی نووسینگەی ئەكادیمیای پارتییە و سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «خەڵك و حكومەت دوو كاراكتەری راستەوخۆن كە یەكبگرن، وڵات سەردەكەوێت و یەك نەبن، ئاڵۆزیی گەورە دروست دەبێت. ئەوەی دەمەوێ لێرەدا باسی بكەم، گۆشەیەك لە ژیانی خەڵكە، كە ئەویش نەدارییە و ئەو نەدارییەش دەكەوێتە ئەستۆی حكومەت. حكومەت باوكی میللەتە بۆ ژیانەوە، خەڵكیش میللەتە و تاك و رۆڵەی ئەو میللەتە پێوێستی بەو باوكە هەیە كە بتوانێت پێداویستییەكانی ژیانی دابین بكات. كە حكومەت توانی مووچە و داهات و هاوردەكردن و خزمەتگوزاری بە شێوازێكی سیستەماتێك و لە كات و ساتی خۆیدا رێك بخات، بە دڵنیاییەوە جووڵەیەكی گەرمی تجارەتی ناوخویی دەكەوێتە ناو بازاڕەكان و هەموو چین و توێژەكانی ئەم وڵاتە لێی سوودمەند دەبن، بگرە لە رووی ئاوەدانكردنەوەش رۆڵی بەر چاوی دەبێت. من وا پێشبینی دەكەم كە دوای ئەو قەیران و فشارانەی لە سەر كوردستان دروست كران، خێر و بەرەكەت روو لە كوردستان بكاتەوە و دۆخەكەش بەرەو باشبوون دەڕوات و خەڵكیش دڵخۆشتر دەبن. هیوامان وڵاتمانە و ئارەزووشمان خوشگوزەرانیی خەڵكە، ئومێدی زۆریشمان بەو حكومەتە هەیە كە زۆر بەپەروشەوە بەرەو دابینكردنی داواكارییەكانی خەڵك هەنگاو دەنێت.» گوتیشی: «ئومێدەوارین حكومەتی هەرێمی كوردستان بە پڕۆژەی نوێ و پوختەتر لە پێناوی جووڵانەوەی بازاڕی هەرێم و باشتركردنی گوزەرانی هاووڵاتییاندا هەنگاو بنێت و گومانیشمان لە ئیرادەی پاك و دڵسۆزانەی خەڵك بو حكومەت و حكومەت بۆ خەڵك نییە.»
كارزان یاسین، فەرمانبەرە و لە دەستپێكی رادەربڕینەكەیدا جەخت لەوە دەكاتەوە كە «ناكرێت و نابێت هەوڵ و كردارەكان بەراورد بكرێن و لە یەك ئاستیدا ببینین، بۆ ئەو كەسانەی كە ئەم راستییانە نازانن، پێویستە بزانن ئەمە حەقیقەتە و تەنیا بارزانی بە دڵسۆزی و تێكۆشانی لە خەمی ئەم میللەتەدا بووە و هەیە. سەرۆك بارزانی و كاك نێچیرڤان و كاك مەسرور، یەكێك لە كوردستان و یەكێك لە ئەوروپا و یەكێك لە ئەمریكا هەوڵەكانیان چڕ كردۆتەوە بۆ گەڕانەوەی پێشمەرگە و ئاسایش و ئاڵای كوردستان بۆ سەرجەم ناوچە داگیركراوەكان و بەهێزكردنی كورد و كوردستان، زۆر لە لایەنەكانی دیكەش هەوڵەكانیان چڕكردۆتەوە بۆ ئەوەی رێگری بكەن لە گەڕانەوەی پێشمەرگە و ئاسایش و ئاڵای كوردستان بۆ ئەو ناوچانە، چونكە وەك خۆیان دەڵێن: ترسیان هەیە گەڕانەوەی پێشمەرگە ببێت بە دەستكەوت بۆ بارزانی، دواتر باسی لەوە كرد. ئەوەی راستی بێت بە رای من دۆخەكە زۆر باشتر بووە، خەلكی كوردستان ئێستا هەست بە ئارامی دەكات و بازاڕیش زۆر باشە و گوزەرانی خەڵكیش بێگومان زۆر باشتر بووە. ئێستا مووچە لە كاتی خۆی دەدرێت، ئەگەر پاشەكەوت نەمێنێت، وەزعی خەڵك و بازاڕیش زۆر باشتر دەبێت و دڵنیام گوزەرانی خەڵكی بۆ سالانی پێش 2013 دەگەڕێتەوە، كە هاووڵاتیان داهاتیان زۆر و پڕۆژەكانی ئاوەدانكردنەوەش زۆر و خێرا بوون.