رۆژی ریفراندۆم ٢٥/٩/٢٠١٧ خاڵی وەرچەرخانە لە مێژووی كورد، هەر چەندە چاخی گلۆبالیزەیشنە و چەمكی دیموكراسی و مافی مرۆڤ زۆر بە بەربڵاوی باسی لێدەكرێت و هەوڵی چەسپاندنی دەدرێت، بەڵام بۆ كورد دووبارە هەمان فاكتەرە زاتی و مەوزووعییە لەمێژینەكان، كارتێكەر بوو لە هەرەسی ریفراندۆم و پاشان تێكشكانی ناخی كورد بە گشتی، كە دەركەوت فاكتەرەكان ناگۆڕێن، كورد دەبێ چی بكات؟ دەستەوەستان چاوەڕێ بێت تا چوار وڵاتی داگیركەر تەواو ببن بە وڵاتی سیكۆلار و مەدەنی و دیموكراسی، كە تیایدا كوردیش وەك هاووڵاتیكی فارس، یان تورك، یان عەرەب لێی بەهرەمەند بێت و وازیش لە كوردبوونی خۆی بەێنێ(رەنگە ١٠٠ ساڵیتر ئەمە روو بدات)؟! یان هەر بەشێكی كوردستان بەو شێوە كلاسیكییەی سەردەمی چاخی دووجەمسەری(دوای جەنگی جیەانی دووەم تا ١٩٩٠) بەردەوام بێت لە خەباتی چەكداری و سیاسی، هەر كامە لە دژی داگیركەری فەرمیی خۆی، لەلایەن دراوسێ داگیركەرێكی تر پشتیوانی بكرێت و لەسەر حیسابی كورد و لایەنە سیاسییەكانی بەشێكی تر، دەستكەوت بە دەست بەێنێت؟!! بۆ نموونە بە هەموو شێوەیەك «پ ك ك» هاندرا لە دژی ریفراندۆم و بەردەوام هەڕەشە و تەگەرەی ساز دەكرد، یان لە هەرێمی كوردستان لە ژێر هەڕەشەی ئێران، بە سازان لە نێوان لایەنە سیاسییەكانی كوردستانی رۆژەهڵات و حكومەتی كوردستان، چالاكییان زۆر سنووردار كراوە و لایەنە سیاسییەكانی رۆژەهڵات تێگەیشتنیان هەبووە بۆ باری ناسكی هەرێمی كوردستان، ئەی چارە چییە؟! ئایا كاتی ئەوە نەهاتووە كورد بە دوای ئەلتەرناتیڤدا بگەڕێت و گۆڕانكارییەكی ریشەیی لە شێوازی خەباتی خۆیدا بكات؟! ئایا كاتی ئەوە نییە سوود لە ئەزموونی «جوو» وەربگرین؟! ئەوان چۆن توانییان بێ خاك، جوو لە ئەفریقا و رووسیا و ئەوروپا و ئەمریكا و روژەهڵاتی ناوەڕاست كۆبكەنەوە لە ژێر بزووتنەوەی زایۆنی، تاكو دەوڵەتیان دامەزراند تەنیا یەك بزووتنەوە ئیدارەی خەباتی سیاسی دەكرد! رەنگە بگوترێت تازە ئەحزابی كوردی دروست بووە و هەر كامەیان چەند دەیەیەك خەباتیان هەیە و دەستبەردار نابن، بەڵام ئایا ناكرێت چەترێك بو كوردایەتی دروست بكریت بو ئەوەی خەباتی سیاسیی كورد لە ئینحرافی هەمیشەیی رزگاری بێت؟ هەمووان دەزانن كورد هێندە وزەی لە شەڕی براكوژی و توندوتیژی و ئاستەنگ خستنە بەردەم یەكتری سووتاوە، نیو هێندە لە دژی داگیركەر سەرف نەكراوە و دەستكەوتەكانیش لە چاو وێرانكردنی كوردستان و تێكشكانی ناخی تاكی كورد و شێواندنی ژیانی ئاسایی خەڵك، شتێكی شایانی باس نین! دوا نموونە لە بەردەوامیی شەڕی براكوژی و جاشاتی و دەست تێكەڵكردن لەگەڵ داگیركەران، رووداوە كارەساتبارەكەی ١٦/١٠/٢٠١٧ بوو، كە وەك تۆڵەسەندنەوە، هەڕەشەی بەغدا و داگیركەرانیتر، لە لایەن تاخمێكی ناو یەكێتی نیشتمانی قۆسترایەوە و كەركووك تەسلیمی بەغدا كرایەوە! كەواتە دەگەینە ئەو ئەنجامە، كۆنە قین لە ناو ئەحزاب زۆرە لە هەر پارچەیەكی كوردستان، هەمیشەش هەندێ خەڵكی لاواز پەیدا دەبن كە لە ناو ئەو حزبانە ببن بە ئالەتی دەستی داگیركەر، جاری وایە كۆنەقین پاڵنەرە، جاری وایە بۆ مشتێ ماددە و بەرژەوەندی تایبەتە، جاری وایە بەرگەنەگرتنە لە ئاست هەڕەشەی داگیركەر، لە رووداوی ١٦ی ئۆكتۆبەر هەموو ئەوانە پاڵنەر بوون. پاش سێ ساڵ بە ئیخڵاس كورد شەڕی لە دژی تیرۆریزمی گرووپی داعش كرد كە بە وتەی خودی هێزەكانی هاوپەیمان كورد لەباتی هەموو مرۆڤایەتی جەنگا، سەركردایەتیی كورد وای بۆ دەچوو لە پاداشتی ئەو شەڕە كە بووە هۆی كوژران و كەمئەندام بوونی هەزاران پێشمەرگە، وێرانبوونی بەشێكی كوردستان و تراژیدیای كچانی ئێزیدی، وڵاتانی رۆژئاوا و بەتایبەتی ئەمریكا پشتگیری لە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان دەكەن، كەچی ئەمریكا نەك پشتگیری نەكرد، بەڵكو هاوكاری بەغدا و تارانی كرد بۆ ئەوەی ریفراندۆم و كەركووك لە دەست بچێت! كەواتە دەگەینە ئەو راستییە كە راستە بێ پشتگیری رۆژئاوا كورد(بەو هەڵكەوتە جوگرافییە كە لە چەقی رۆژەهڵاتی ناوەڕاستە، كە داخراوە، كە دابەش كراوە، كە بە ئاسانی داگیركەران لە كاتی پێویست، پارچەیەك بە گژ پارچەكەیتردا دەكەن..) رزگاری نابێت!
دەبێ بزانین پشتگیریی رۆژئاوا زەروورە، بەڵام بە چ ستراتیژیەتێك دەشێ وایان لێبكرێت كە پشتت تێ نەكەن و گورگ دەرخواردت نەكەن؟! دامەزراندنەوەی توركیای نوێ لەسەر دەستی ئاتاتورك و ئەزموونی «جوو» پێمان دەڵێت كە چۆن زامنی پشتگیری بەردەوامی رۆژئاوا بین، بەڵام بە مەرجی بەهێزكردنی فاكتەری زاتیی كورد. واتە دامەزراوەیەك، چەترێك، پلاتفۆرمێك پێویستە بۆ كورد كە كار و مەهامی تەنیا «كوردایەتی» و راڤەكردنی هێڵە گشتییەكانی كوردایەتی و دانانی ستراتیژیەت بێت، كە هەم سەرۆكی حزبەكان تێیدا ئەندام بن، هەم ژمارەیەك ئەكادیمی و شارەزا لە بواری یاسا و سیاسەتی نێودەوڵەتی ئەندامی بن، كە بێگومان دەبێت بڕوایان بە كوردایەتی هەبێت و دڵسۆزانە بە دوای چارەسەری كێشەی كوردەوە بن و چاودێریی جموجۆڵی چالاكیی حزبە سیاسییەكان بن لە كوردستان. لێك نزیكبوونەوەی حزبە سیاسییەكان، گومان و دڵپیسیی نێوانیان لە ناو دەبات، سوود لە ئەزموونی یەكتر وەردەگرن، خۆشەویستی و رێز لە نێوانیان دروست دەبێت، رێگە دەگیرێ لە سازكردنی پیلان لە دژی یەكتری، هەر كات یەك لە حزبەكان بیەوێ لابدات لە هێڵە گشتییەكانی پلاتفۆرمەكە، لەلایەن تێكڕای ئەندامان هوشداری دەدرێتێ، كە پێداگر بوو لە لادان، ئەوا سزا دەدرێت، پلاتفۆرم چۆنیەتیی سزاكان دیاری دەكات. جگە لە چاودێری كردنی جموجۆڵی حزبەكان، لە ئاستی نێودەوڵەتی هەوڵ دەدات لۆبی دروست بكات، لە لایەك ستراتیژیەتی پلاتفۆرم بە جیەان بناسێنێت، لە لایەكیتر لۆبیی كوردانی تاراوگە پتەو بكات و سوود لە بوونیان و پێگەیان و توانایی ماددی و مەعنەوییان وەربگرێت. هەموو تیڤییەكانی سەر بە حزیەكان پرۆگرامی هاوبەشیان هەبێت بۆ بڵاوكردنەوەی ئامانجە پیرۆزەكانی پلاتفۆرم و كوردایەتی، لەگەڵ رەچاوكردنی ماف و ئەركی پێكەاتەكانی قەومی و ئایینی كوردستان و پاراستنی پرەنسیپی پێكەوەژیان كە هەمیشە كورد پێوەی پابەند بووە، بڕوای پێ بووە و ئەوانیش خاوەنی كوردستانن.
رەنگە هەندێ كورد ئەم بیرۆكەیە بە خەون و خەیاڵ بزانن. هەندێ كورد تاقەتی خەون بینینیان نەماوە، هەندێكیش تەنیا خەونی خۆش دەبینن و ناتوانن یەك هەنگاوی كردەنی بەاوێن! بەڵام «جوو» كە لە سەدەی ١٩ دەستی پێكرد بە گەڵاڵەكردنی بیرۆكەی دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل، خەڵك بە خەون و خەیاڵی دەزانی، «ئەتاتورك»یش كە ویستی لە سەر جەستەی پارچە پارچە بووی ئیمپراتۆری عوسمانی كە هەر پارچەكی لە دەمی زلەێزێك بوو، دووبارە كیانێك بۆ تورك دابمەزرێنێت، خەڵكی بە چاوی گومان سەیری كار و كردەوەی ئەتاتوركیان دەكرد، بەڵام كردی و لەسەر بنەمای فكر و ستراتیژیەت و دەستووری ئەو، توركیا هەستایەوە و ئەمڕۆ یەك لە ٢٠ دەوڵەتە بەهێزەكانی جیەانە و بەرەو ئەوە هەنگاو دەنێ كە ببێتە یەك لە ١٠ دەوڵەتە بەهێزەكانی جیەان. ئەڵمانیا تا ناوەڕاستی سەدەی ١٩، بریتی بوو لە دەیان میرنشینی و نێوانیان پڕ بوو لە ناكۆكیی سیاسی و ئایینزایی، بەڵام «بیسمارك» ئیرادەی كرد، ویستی و توانی هەموو میرنشینیەكان یەك بخات و ئەڵمانیای یەكگرتووی فیدڕاڵ دابمەزرێنێت، هەر ئیرادەی ئەو لە یەكگرتوویی ئەڵمانەكان، لە بەهێزكردنیان، بووە هۆی هەڵسانەوەیان دوای شكست و كاولبوونی وڵاتیان دوای جەنگی یەكەم و دووەمی جیەانی و ئێستاش یەكەم زلەێزی ئەوروپایە و یەك لە پێنج وڵاتە زلەێزەكانی جیەانە. ئیرادەی گەلێك لە دوژمنكاری هەموو جیەان بەهێزترە! بڕوا هەبوون بە یەكبوون، بە دەوڵەمەندیی كوردستان(وزەی پتانسیل)، بە هەبوونی كەلتوورێكی جیاواز لە ناوچە توندوتیژەكەی رۆژەهڵاتی ناوەڕاست، بڕوا بەخۆ بوون وەك نەتەوە، تێكڕا هۆكارگەلێكن بۆ سەركەوتن! بڕوا هەبوون بەوەی كە لە ژیانی تاك و نەتەوەدا شتێك بە ناوی «مەحاڵ» بوونی نییە، زۆر گرینگە. دەشێ گەلی سەردەستی ئەمڕۆ، سبەی ئیفلاس بكات،(وەك یۆنانی مەزنی مێژووی مرۆڤایەتی كە ئەوڕۆ لاوازترین وڵاتی ئەوروپایە)، هەروەها مەحاڵ نییە گەلێكی ژێردەستە و دەستبەسەر و دابەشكراوی وەك كوردیش بەو هەموو وزە و پتانسیل و سەرچاوە مرۆیی و سرووشتییەكانەوە، ببێتە خاوەن كیانی خۆی، تەنیا یەكبوونیش زامنی سەربەخۆبوونی دەكات.