لە ماوەی دوو ساڵی رابردوودا جەنگی تیرۆر و كێشە هەڵپەسێراوەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و قەیرانی دارایی و هاتنی بە لێشاوی ئاوارەكان بۆ هەرێمی كوردستان، رەنگدانەوەی نەرێنی لەسەر رەوشی كۆمەڵایەتی و بەتایبەت لەسەر دۆخی منداڵان هەبووە. بەپێی ئامارەكان تەنیا لە شەش مانگی یەكەمی ساڵی2015 هەشت كۆرپەلەی فڕێدراو دۆزراونەتەوە، لە كاتێكدا هیچ خانەیەك بۆ لەخۆگرتنیان نییە. چالاكانی پاراستنی مافەكانی مرۆڤ كردنەوەی خانەیەكی تایبەت بە لەخۆگرتنی ئەو كۆرپەلانە بە پێویست دەزانن، بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان سەرنج و تێبینی زیاتریان هەیە.

لە دەستپێكی راپۆرتەكەدا جوان حەسەن سەرۆكی لیژنەی مافی مرۆڤ و كاروباری ئافرەت و منداڵ لە ئەنجومەنی پارێزگای كەركووك، سەبارەت بە كۆرپەلەی فڕێدراو و مەترسییەكانی ئەو حاڵەتە و ئەگەری بە دیاردەبوونی بە گوڵانی راگەیاند: «پێویستە خانەیەك بۆ ئەو منداڵانە بكرێتەوە و یاسایەك هەبێت سزای ئەو كەسانە بدات كە منداڵ فڕێ دەدەن». گوتیشی: «كۆرپەلەی فڕێدراو هیچ تاوانێكی نییە و تەنیا مرۆڤێكی گیان لەبەرە كە گیانی دەخرێتە مەترسییەوە، هۆكارەكەشی ژینگەی نالەبار و ناهوشیاری دایك و خێزانە و تاكی كۆمەڵگەش لەو تاوانە بەرپرسیارن. بۆیە پێویستە بە جددی كار بۆ هۆشیاركردنەوەی كومەڵگە لەسەر ئەو حاڵەتە قێزەون و نامرۆڤانەیە بكرێت.» ئەوەشی خستەڕوو كە لە كەركووك خانەیەك بۆ داڵدەدانی منداڵانی بێ سەرپەرشت نییە، بۆیە ناچارن پەنا بۆ نەخۆشخانەكانی دەبەن، گوتیشی: «حكومەتی ناوەندی هاوكاریمان ناكات و چەند جارێكیش داوامان كردووە كە خانەیەك بۆ منداڵانی بێ سەرپەرشت لە كەركووك بكەنەوە، كەچی لەلایەن حكومەتەوە رەتكراوەتەوە، بەڵام خانەی بێ باوكانمان هەیە، ئەویش كۆمەڵێ مەرجی بۆ وەرگرتن هەیە كە كەمترین منداڵی بێ باوك لێی سوودمەند بوون.».
محەمەد گۆمەشینی گوتەبێژی دەستەی سەربەخۆیی مافەكانی مرۆڤ، سەبارەت بە هەمان پرس پێیوایە دەبێت سەرەتا لەو هۆكارانە بكۆڵنەوە كە بۆتە هۆی فڕێدانی منداڵ، بۆ ئەوەی لەو سونگەیەوە چارەسەر دیاری بكەن، گوتیشی: «بەداخەوە دیاردەی فڕێدانی منداڵ خەریكە زیاد دەبێت و ئەوەش بۆتە مایەی نیگەرانی لای هەمووان، چونكە هەندێ دیاردە نابێت تەنیا خوێندنەوەی یاسایی بۆ بكرێت، بەڵكو خوێندنەوەی كۆمەڵایەتی گرنگترە، بەتایبەت لە كۆمەڵگەی كوردستان كە هێشتا پەیوەستە بە دابونەریت و كەلتووری خۆیەوە، لەگەڵ ئەوەشدا من پێموایە هاتنە پێشی رووداوەكان و شەڕی داعش و دواتر هاتنی ژمارەیەكی زۆری ئاوارە و قەیرانی ئابووری كاریگەری زۆری لەسەر زیادبوونی ئەو دیاردەیە هەبووە، بۆیە پێویستە هەمووان بەگشتی بە حكومەت و هاووڵاتیانەوە هاوكار بن بۆ رێگریكردن لەو دیاردەیە و هەڵمەتی هۆشیاری و شیكردنەوەی ئەو تاوانە بۆ هاووڵاتیان ئەنجام بدەن، بەوەی كە بزانن ئەوە تاوانە و كارێكە دوورە لە بەهای ئایینی و مرۆیی.»
ئیراد سان سەرپەرشتیاری پەروەردەییە و هێما بۆ ئەوە دەكات كە «لە ئەنجامی ئەو دۆخە ناهەموارەی هەرێمی كوردستانی تێكەوتووە، هەر لە قەیرانی ئابووری و بوونی ئاوارەیەكی زۆر لەم هەرێمەدا، كۆمەڵێك دەرهاوێشتەی كۆمەڵایەتی لێكەوتۆتەوە، ئەو توێژەش كە زۆرترین زیانیان بەردەكەوێت، بەداخەوە توێژی منداڵانن كە دەبنە قوربانیی گرفتە كۆمەڵایەتییەكان»، گوتیشی: «بەپێی بەندەكانی مافی مندڵانی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكان منداڵان ئەو مافەیان هەیە كە شوێنی نیشتەجێبوونی شیاویان بۆ دابینبكرێت، واتە ئەگەر خێزان بە هۆی هەر هۆكارێك نەتوانێت منداڵەكانی لەئامێز بگرێت، لەم كاتەدا كاری دەوڵەتە كە چاودێریكردن و بەخێوكردنی ئەو منداڵانە بگرێتەئەستۆ، لە هەرێمی كوردستان سەنتەرە حكوومییەكانی سەرپەرشتیكردنی منداڵانی بێ سەرپەرشت ژمارەیان زۆر كەمە، لەگەڵ بوونی ئەو ژمارە كەمەشدا سەنتەرەكان بە دەست كەموكورتی و نەبوونی خزمەتگوزارییەوە دەناڵێنن، لە زۆرێك لە شارەكانی هەرێمی كوردستانیشدا ئەم سەنتەرانە بوونیان نییە، ئەوەش لە حاڵێكدایە كە بوونی ئەو سەنتەرانە پێویستییەكی حەتمییە. بۆ نموونە لە پارێزگای هەڵەبجە تا ئێستا سەنتەرێك بۆ گرتنەخۆی منداڵانی بێ سەرپەرشت بوونی نییە، بۆ هەموو تەمەنەكان، واتە هەر لە تەمەنی منداڵی شیرەخۆر تا سەرجەم قۆناغەكانی تەمەنی منداڵی كە ئەمەش گرفت دروست دەكات، چونكە هەندێ جار منداڵەكان دەبێت ببرێنە پارێزگای سلێمانی، یان پارێزگاكانی دیكەی هەرێمی كوردستان، بەداخەوە ئەم منداڵانە بەتایبەتی لە تەمەنی شیرەخۆری كە تەبەنی دەكرێن، هەندێ جار وەك حاڵەت تێبینی دەكرێت لە شوێنی نەشیاون، یان ئەم منداڵانە فڕێدەدرێن و لە قوژبنێك بە جێ دەهێڵدرێن و لەلایەن كەسانی دیكەوە دەدۆزرێنەوە، دوای ئاگاداركردنەوەی دەزگا فەرمییەكانی ئاسایش و گرتنەبەری رێكاری یاسایی بۆ ئەم كەیسانە، دیسان كێشەی گەورەتر روویان تێدەكات.»
ئیراد سان بە پێویستی دەزانێت وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی بیر لە كردنەوەی خانەی نوێ بۆ گرتنەخۆی منداڵانی بێ سەرپەرشت بكاتەوە، گوتیشی: «وەك تێبینی دەكرێت بەداخەوە سەرهەڵدانی دۆزینەوەی منداڵی ساوا لە ناوچە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان وایكردووە، مەترسی ئەوە دەكرێت ئەم حاڵەتانە بێتە دیاردە، ئەمەش پێویستی بە پڕۆژەی درێژخایەن هەیە، بەڵام ئەم دۆخەی ئێستای هەرێمی كوردستانی تێكەوتووە، بەتایبەتی بوونی ئەو ژمارە زۆرەی ئاوارە ناتوانرێت هۆشاری بە سیستماتیك بكرێت و لەم حاڵەتەدا دەبێت حكومەت فریادڕەسی ڕزگاركردنی ئەو منداڵانە بێت.» جەختی لەوەش كردەوە كە «ئەو كورپەلە و منداڵانەی كە فڕێ دەدرێن، هەموویان بەرهەمی هەڵەی ئەخلاقی نین و بەشێكیان لەبەر هەژاری و دەستكورتی فڕێ دەدرێن.»
بەپێی ئاماری دەستەی سەربەخۆیی مافەكانی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان بۆ ساڵی 2015 رێژەی منداڵی دۆزراوە لە هەرێمی كوردستان زیادی كردووە و تەنیا لە شەش مانگی یەكەمی ساڵی 2015 هەشت كۆرپەلە دۆزراونەتەوە، لە كاتێكدا بەپێی سیستەمی پەیڕەوكراو لە بەڕێوەبەرایەتییەكانی چاودێری كۆمەڵایەتی، منداڵ لە تەمەنی 4 تاكو 18 ساڵی بەبێ هیچ جیاوازییەكی ئایینی و رەگەزی و نەتەوە وەردەگرن، تەنیا لەشاری هەولێر 137 كوڕ و 133 كچ لە خانەی نەوجەوانان هەن، 70 كوڕ و 50 كچ لە خانەی نەوجەوانانی سلێمانی و 69 كوڕ و 59 كچ لە خانەی نەوجەوانانی دهۆك هەن، هاوكات لە شارەكانی دیكەی هەرێم خانەی لەمجۆرە نییە، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا لە ئێستادا لە سلێمانی خانەیەكی تایبەت بە وەرگرتنی منداڵی شیرەخۆرەی دۆزراوە دامەزراوە كە مندال لە تەمەنی یەك رۆژی تا چوار ساڵی وەردەگرن، بەڵام لە شارەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان خانەی لەمجۆرە تائێستا نەهاتۆتە دامەزراندن و ئەوەش گرفتێكی گەورە بۆ منداڵانە دروست دەكات كە بە هەر هۆكارێك لە نازی دایك و باوك بێبەشن.