د قوناغێن مێژوویێ دا مللەتێ كورد توشی هەمی جۆرێن ستەمكاری و نەخوەشی و دەردەسەریان بوویە بتایبەت ژ لایێ وان وەلاتێن هەڤپشیكا ئاخێ دگەل هەی مینا عێراق، ئیران، توركیا، سوریا كو ئەڤ هەڤپشكیە ژی واقیع حالی رێكەفتنناما سایكس پیكو بو كو ئاخا كوردستانێ دناڤبەرا ڤان وەلاتاندا هاتیی دابەشكرن و ئەڤرۆ بوویە دەردەسەری بۆ مللەتێ كورد؛چونكی خوە پاراستن و خوە قورتالكرن ژ هەر دراوسیكی ژ وان وەلاتان قوربانیدان پێدڤیت و ئەڤ قوربانیدانە یا بێ بها و بێ بەرامبەر نینە، لەوما ژی خوەراگرییا مللەتێ كورد بەرامبەر باروڤا هەر هێزەكا نەیار دزڤریتە هەبوونا وێ ئیرادا بهێز ئەوا دناڤ چەرگ و دلێ مرۆڤێ كورددا هەی كو ئەو ژی وەكی هەر نەتەوەكا دیتر ل جیهانی كو زمان و ئاخ و وارگەهێ خوە یێ هەی ببیتە وەلاتەكێ سەربەخو.
پشتی سەرهلدانێ و ئازادبوونا كوردستانێ قوناغەكا ڤەگوهاستنێ بوویە بۆ ژیانا مللەتێ كورد، چونكی پشتی دەربەدەری و كیمیا بارانكرنێ ئومێدەكا دیتر یا ژیانێ بۆ ڤەزڤری ڤە و ئەڤ چەندەژی دزڤریتە رولێ وان پێشمەرگە و سەركردین هێز و پارت و لایەنێن كورد یێن وی دەمی و سەروەرێ وان جەنابێ سەروك (مسعود بارزانی) كو رۆلەكێ كاریگەر و ئەكتیڤ هەبوویە ژ بو قورتالكرنا مللەتێ كورد ژبن ستەما رژێما بەعس و ڤەزڤراندنا ئاخا كوردستانێ بۆ ناڤ باوەشا چەركێ كورد. كەواتە ئەڤ قوناغا نویكرنێ د ژیانا مللەتێ كوردا دەستپێكا سەربەخویێ بو، لێ هەبوونا هەڤركیا دناڤ مالا كوردیدا ئاراستا دەولەتبوونێ هاتە گهورین پێخەمەت پاراستنا بەرژەوەندێین تایبەت یێن هندەك حزب و لایەنان و ئەڤە ژی دەلیڤەیەك بوو مللەتێ كورد ژ دەستدای، چونكی پتری هەر وەختەكی نێزیكی ئارمانجی ببو و ئەڤا «مەلا مستەفایێ بارزانی»ی د رێرەوا دیروكێ دا كری هەمی بو گەهشتن ب وێ ئارمانجێ بوو.
ل 2003 كەتن و ژ ناڤچوونا رژێما بەعس و گهورینا سستەمێ سیاسی ل عێراقێ ب گشتی ئەزمونەكا دیتر بوو كو مللەتێ كورد بو خوە ب دەلیڤە دیتبا كو سەربەخوییا خوە راگەهاندبا، و هەر ئەڤ فاكتەرەبوو مللەتێ كورد ب بریارەكا ئێكگرتی بەشداریێ د ئازادكرنا عێراقێ دا بكەت، و ل 2005 ئێكەم جار ریفراندوم ل هەرێمێ هاتە ئەنجامدان بو دەستنیشانكرنا چارەنڤیسێ مللەتێ كورد دگەل عێراق و سستەم و سەركردێن نوی یێن عێراقی- كو دسەردەمێ سەدامی دا زوربەیا ڤان پارت و كەسانێن سیاسی یێن نوكە ل عێراقێ ئوپوزسیسون بوون و كەسێن داخازركی بوون ددادگەها بەعس دا- ئەنجامێن وێ ریفراندومێ بو هندێ بوویە كو كورد بزانن خەلك و مللەت دگەل ژێكڤەبوونا سیاسی و ئابوری یە ژ عێراقێ یان نە؟ و ئەنجام ژی پتر یا مللەتی دگەل سەربەخویێ بوون، بەلێ دیارە كو هەر چەند بارزانی بابەتێ سەربەخویێ د وورژینیت هندەك ژ وان حزبێت پاراستنا بەرژەوەندیێن خوە چ یێن تاككەسی بون یان یێ گشتی یێن حزبێ بن دبنە رێگر بەرامبەر ڤێ پروسێ و نەڤێن چ جارا مللەت بگەهیتە ئارمانجا دووماهیێ چونكی وی دەمێ دێ بەرژەوەندێن وان تەسكبن. پشتی برینا بوجا هەرێمێ ژ لایێ مالكی و ب پالدانا هندەك ژ وان لایەنێن هەردەم بەرژەوەندیێن خوە یێن تایبەت ل سەر بەرژەوەندیێن گشتی یێن مللەتی سەپاندی، بانگەوازەكا دیتر ژ دەف عێراقێ بو كوردا كو سەربەخویا خوە رابگەهینن و خوە ژ عێراقێ جودابكەن.
لەوما ژی و پشتی هاتنا رێكخراوا تیرورستییا داعش بو ناڤ ئاخا عێراقێ و هەولادان بو هاتن دناڤ هەرێمێ دا و تێكدانا ئاسایشا نەتەوەییا هەرێمێ كو ئەڤە ژی ئێك ژ وان سیناریویابوویە ئەوێن ئەڤرۆ ل روژهەتا ناڤین دهێتە برێڤەبرن، كو ژبلی هەبوونا مەرەما ئێخستنا دووبەرەكیێ ل سەرانسەری جیهانێ دناڤبەرا موسلمان و كرستیانا و خودان پەرتوكێن دیتر یێن پیروز ژ لایەكێ دیتر ڤە ئەڤ یاریە ئاراستەكا گهورینا توبوگرافیا جیهانێ بو دابەشكرنەكا دیتر و كێشانا هندەك هێلێن دیتر یێن سنورا و هاتنە هەبوونا هندەك دەولەتێن نوو بو سەرژمێرییا وەلاتێن جیهانێ كو ئێك ژ وان نەتەوا ئەوێن دێ زێدەبن دەولەتا كوردی یە، ئەڤجا ژ لایەكی ڤە داعش ئەو سنورێ سایكس پیكوی دانای نوكە ل سەر خەریتا گویا زەمین نەهێلایە و گهورییە ب تایبەت دسنورێ ئاخا عێراق و سوریێ دا چونكی ئەو جهێن سایكس پیكوی ژ ئاخا كوردستانێ ئێخستی دسنورێ ئاخا عێراقێ دا شنگال و موویسل و دەشتا موویسل ب خوەڤە دگرت كو ب ماددێ (140) دهێتە ناڤكرن و ئەڤە عێراق هەوەشیایی تاكو نوكە كورد و نوێنەرێن كوردا ل ئەنجومەنێ نوێنەران ل عێراقێ د هەولێن جیبەجێكرنا ڤی مادەیدانە، بەلێ ب مخابنی ڤە تاكو نوكە نەهاتیە جێبەجێكرن.
نوكە و پشتی ئازادكرنا شنگالێ ژ دەستێ داعش و ژبو ڤەگەریانا وێ بو ناڤ باوەشا ئاخا كوردستانێ پێدڤیە كو هەمی لایەنێن كوردی ل سەر ڤێ چەندێ د شەرێ ئامادەباشیێدابن، هەرچەندە جەنابێ سەروكی بریارا ریفراندۆمێ یا دا و مللەت و گەلێ كوردستانێ و دوستێن جیهانێ یێن ئاگەهداری ڤێ كەیسێ كرین، بەلێ دیارە هندەك ژ وان نەحەزین كورد ئەوێن نەڤێن ئەزمونا كوردی بگەهیتە ئارمانجێ ڤێ گوتن و بریارا سەروكی ب دوریشم ددان؛ ژبەركو هەرچەند جارەكێ دابێشا سەربەخویێ و ریفراندوم و راگەهاندنا دەولەتا كوردی و جێبەجێبوونا خەونا هزارها پێشمەرگە و شەهید و كەس و كار و گەلێ كورد هاتیە هەبوونی هندەك ئاستەنگ ژ دەڤ هندەك كەسێن كورد ب خوە پەیدابووینە لەورا ئەگەر كرمێ دارێ ژ دارێ نەبیت دار ناڤریێت.
وەكو مافەكی مللەتێ كورد و ژبەر وێ خەباتا چەندەها سالایە و ژبو بەرزراكرنا ئالاێ كوردستانێ دڤێت گەل بریارا خوە بدەت ئانكو هەر مرۆڤەك ل كوردستانێ خودان بریارە كەس نوێنەرێ كەسێ نینە، چونكی پێدڤیاتیێن هەبوونا دەولەتێ ل دەف مللەتێ كورد هەنە. و ناخازم هندەك ژ وان كەس و لایەنێن هەلوەشینەر ب هزرێن خوە یێن ئاژاوەگیر كارتێكرنێ ل سەر بریارا مللەتی بكەت چونكە ئەڤە دەلیڤەیەكا زێرینە بو جارا چەندێ یە بۆ مللەتێ كورد دهێت و بلا كەس ب بەهانەییا قەیران و نەبوونا موچەی مورالا گەلێ كورد نەشكێنیت چونكی چ ئێك ژ ڤان وەلاتێن زلهێز ب روژەكێ نەبووینە ئەڤ گەورە وەلاتە، بەلكو وان ژی چەندین نەخوەشی و قەیران و سكەشتنێن ئابووری و بێپلانی و نەبوونا سستەمەكێ سەركەفتی بوراندینە تاكو گەهشتینە ڤێ قوناغا نوكە ئەو تێدا دژین. سەربەخویا ئابووری و هەبوونا ژێرخانەكا بهێز و سەرخانەكا سستەمكری ژ ستونێن سەرەكینە بۆ راگەهانا دەولەتی و ئەڤ چەندە ژی پشتی برینا بوچا هەرێمێ بریارەكا داپوشیبو ژعێراقی گەهشتی مللەتێ كورد.
لەوما بانگەوازیا سەروك بارزانی بو هەمی چین و تەخێن مللەتی بو هەمی هێز و لایەنێن سیاسی ژ بو بەشداریكرنا د ریفراندومێ دا هاتیە ژ لایەكی كو چ لایەك هەڤدژی ڤێ چەندی نەراوەستن و بەرژەوەندێن خوە سەر بەرژەوەندێن مللەتێ كورد بێخن و ژ لایەكێ دیتر ڤە دەلیڤەیەكە و دبیت بو جارەكا دی هەلنەكەڤیت ڤە كو دەولەتا كوردی ئەو خەونا هزاران كەسان خوینا خوە بو كریە قوربان بجه بهێت ئەڤجا ئێك رێز و ئێك هەلویستیا هێز و لایەنێن كورد ئەڤرۆ پتری هەو وەختەك پێدڤی ب ئێكگرتنێ و ئێك بریاریێ یە ژبو كو سەروك بارزانی مرادا گەلەك ژ وان سەركردێن د قوناغێن مێژووێ دا ئالایێ كوردستانێ تەسلیم كری كو ئەگەر روژەك و بو سەعەتەكێ بیت دڤێت پروژێ دەولەتبوونێ سەربگریت.