چالاكان و یەكسانخوازان رایانوایە لە دەروونی هەر ئافرەتێكدا هێزێكی گەورە هەیە كە هێزی بڵاوكردنەوەی خۆشەویستی و لێبووردەییە لە كۆمەڵگەدا، بۆ ئەوەی ئافرەت سوود لەم تایبەتمەندییانە وەربگرێت و لە بەرژەوەنی خۆی و كۆمەڵگە بیانخاتە گەڕ، پێویستە لە رووی هزری و دەروونی و مەعریفیەوە بایەخ بە خۆپێگەیاندن و خۆپەروەردەكردن بدات، بەمەش ئافرەت دەتوانێت كاریگەری لە سەر هزر و تێفكرینی پیاو دابنێت و روانگەی بەرامبەر بە تواناكانی بگۆڕێت، كە دواجاریش گۆڕینی تێڕوانینی كۆمەڵگە لەمەڕ پرسی ئافرەت بەدیدێت، هەر كۆمەڵگەیەكیش ئافرەت تێیدا ئامادە و كاریگەر بێت، ئەوە كۆمەڵگەیەكی هۆشیار و بەرهەمهێن دەبێت و خۆشەویستی و رێزگرتن و لێبوردەیی بایەخی زیاتری پێدەدرێت. هەر لەو بارەیەوە بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان راوسەرنجی خۆیان دەخەنەڕوو.

گوڵان: كۆمەڵایەتی

سەرەتا كەژاڵ هۆرمزیار یاساناس و چالاكی كۆمەڵی مەدەنی، هێما بۆ ئەوە دەكات: «لە هەڵە هەرە گەورەكانی ئافرەت، ئەوەیە كە بۆ نرخاندنی خۆی پشت بە پیاو دەبەستێت، ئەویش تەنیا بە هۆی جوانییەكەی لەبەر چاوی پیاو، ئەوەش دەبێتە هۆی ئەوەی كە لە بەهای رۆحی و فیكری خودی ئافرەتەكە كەم بكرێتەوە. دەبێت ئافرەت و پیاویش ئەوە بزانن كە بنەمای تایبەت هەیە بۆ نرخاندنی (خود). یەكێك لەوانە خۆشەویستیی خودە، واتە خۆتت خۆش بوێت، ئەمە گرنگترین بنەمایە بۆ نرخاندنی خۆت، واتە خۆتت قبووڵ بێت، بەو جۆرەی كە هەیت. بە تایبەتی ئافرەت دەبێ خۆی قبووڵ بێت، شیوەی جەستە، دەنگ، خەسڵەتی مێینەیی، هەموو ئەوانەی پێوەندیان بە خۆیەوە هەیە، خۆشی بوێ. خۆشەویستی خودیش مەرجدار نییە و لە بنەما گرنگەكانی ئەوەیە كە تەماشای خۆت بكەیت و كاریگەر نەبیت بە تێڕوانینی ئەو كۆمەڵگەیەی كە ئەو بارودۆخە ناپەسەندەی بۆ ئافرت رەخساندووە. نابێت ئەوەشمان لە بیر بچێت كە هەموو رەگەزی مێینە بە جوانیی ناخ و دەرەوەی جیا دەكرێتەوە.» ئاماژەی بەوەش كرد كە متمانەكردن بە خود و رێزگرتن لە خود، دەبێتە هۆی ئەوەی كە ئازاد، لەخۆ بردوو، كارامە و بەتوانا لە پێوەندی و گەیشتن بە كەسانیتر بێت. گوتیشی: «هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتی و هەستكردن بە تواناكان كاریگەری ئەرێنی دەبێت لە سەر كەسانیتر و لەسەر راڤەكردنی را و بۆچوونەكان بە شێوەیەكی رون و ئاشكرا توانایەكی بەرزت پێدەبەخشێت.»
كەژاڵ هۆرمزیار لە درێژەی قسەكانیدا جەختی لەوە كردەوە كە «ئافرەت توانای تایبەتی خۆی هەیە و زۆر جاریش بەشێك لە تواناكانی لە پیاویش زیاترە، بەڵام بە مەرجێك هەمیشە هەوڵی بەرزكرنەوەی ئاستی هوشیاری خۆی بدات و لەو رێگەیەوە باشتر خۆی و مافەكانی بناسێت.» گوتیشی: «ژنی ناهۆشیار دەیەوێت لە رێی خۆجوانكردنەوە سەرنجی پیاوان بۆ لای خۆی راكێشێت و وای دەبینێ كە پیاو تەنیا پەسەندە بەوە دەكات، بەڵام ژنی هۆشیار بایەخ بە جوانی ناخ و متمانەكردن بە خۆی و هەوڵی خۆپێگەیاندن دەدات، ئەوەش بە پێوەر دادەنێت و هەست بە بوونی پیاویش دەكات و خۆی و پیاویش وەك ئافەریدەی یەزدان سەیردەكات و هەوڵدەدات جیاوازی رەگەزی نەهێڵێت. ژنانی ئەم سەردەمە زیاتر تێگەیشتوون و هوشیارتریشن و لە پێوەندییەكانیان و لە راڤەكردنی راوبۆچوونەكانیاندا زیاتر میانڕەون، بەڵام كۆمەڵگەكەمان پیاوسالاری و نەریتییە و زیاتر رێز لە كار و پیشەی پیاوان دەگرێت، ئەوەش دەبێتە هۆی نابەرابەری لە نێوان وزەی نێر و مێ و ئارەزووكردنی هەڵبژاردنی پیشەی نێرانە، یان پیاوانە، ئەوەش كە دەبێتە هۆی بەرزكردنەوەی رێژەی كوشتن و پێشێلكردنی مافەكانی ئافرەت زیاتر جیاوازی رەگەزییە و زاڵبوونی نەریتی پیاوسالارییە و كەم بەهاكردنی كار و تواناكانی ئافرەتە، خۆ ئەگەر پێگەی ئافرەت وەك خۆی سەیر بكرێت، ئەوا كۆمەڵگەیەكی بەختەوەر و دادپەروەرمان دەبێت.»
شەونم عەبدول چالاكی بواری پاراستنی مافی یەكسانییە و رایوایە «تێكۆشانە بەربڵاوە كۆمەڵایەتییەكانی‏ ئافرەتان و‏ رێكخراوە ئەكتیڤەكانی‏ بزاڤی‏ ژنان، لە بەرامبەر جیاكارییە رەگەزییەكاندا، ئەوە بووە كە هەوڵی بارهێنان و پێگەیاندن و بردنەسەری‏ ئاگایی‏ رەگەزی‏ ژنان و بەدەستهێنانەوەی‏ مافەكانیان داوە، ئەوەش هۆكارێكە كە وایكردووە ئافرەتان بە هێزێكی‏ زیاترەوە بتوانن بەربەرەكانێ لەگەڵ سیستمی‏ پیاوسالار بكەن و مەیدان لە بەرژەوەندی‏ ئەو سیستمە چۆڵ نەكەن.» گوتیشی: «ئەگەرچی زۆرجار لە سەر پێداگیریمان بۆ بەدەسهێنانی پلە و پایە و دەسەڵات لێرە و لەوێ لە كەسایەتیمان دەدرێت، بەڵام هەموو كاتێك لەسەرخۆیی‏ ژنان هەوڵی‏ دۆزینەوەی‏ رێكار و چارەسەرگەلێكی‏ پوزەتیڤ بووە بۆ لەناوبردنی‏ كێشەكان و بەربەرەكانێ لەگەڵ رووداوە جۆراوجۆرەكان، پیاویش هەموو كاتێك بە شەڕ و كێشەنانەوە و دانانی‏ بەربەست لەسەر رێگەی‏ بەرامبەری‏، دەسەڵاتخوازی خۆی برەو پێداوە، ئەگەریش ژنان لەو قۆناغەدا توانای‏ بەرابەری ‏و ئەكتیڤبوونی‏ خۆیان دەرخستبا، بە ئاسانی‏ دەیانتوانی‏ دەسەڵاتخوازی ‏و ئاسایشی‏ پیاوان تووشی‏ ئاڵۆزی‏ بكەن. ئەم رێكارە زیرەكانە دەتوانێ هەمان ئەو بابەتگەلە بێت كە بە ناهەقی‏ لە پەیڤی‏ پیاوانەدا بە ناوی‏ مەكری‏ ژنانە باسی‏ لێوە دەكرێت. بە پەراوێزخستنی‏ ژنان لە بەدەستهێنانی‏ ئاگایی‏ و فێربوون، هەلی‏ دەركەوتنی بیرۆكەكانیشیان لێ‏ سەندراوەتەوە و ئەم پەراوێزخستنە تا سەدەی‏ بیستەمیش لە زۆربەی‏ وڵاتاندا، دژ بە ژنان پێڕەوكراوە و شتێكی‏ رەوا بووە لە نێو كۆمەڵدا، تا ئەمڕۆكەش لە نێو بەشێك لە كۆمەڵگە گەورەكان و بە رواڵەت پێشكەوتووەكانیشدا بە شێوەیەكی‏ بەربڵاو دەبیندرێت، بەڵام ژنانیش دەستەوئەژنۆ دانەنیشتوون و زیاتر لە سێ سەدەیە تێكۆشانی‏ بەربڵاوی‏ خۆیان دەست پێكردووە و لە زۆر بواردا وەك فشارهێنان بۆ سەر كەلتوورە دواكەوتووەكان و بە قبووڵكردنی‏ باجی‏ گەورە توانیویانە سیستمی‏ پیاوسالاری‏ ناچار بە گەڕانەوە بكەن و مافە بنەڕەتییەكانی‏ خۆیان بەدەست بێننەوە. گەرچی سیستمی‏ پیاوسالار بە كەڵك وەرگرتن لە دەسەڵات و كەلتوورە نەریتییەكان لە بوارگەلێكی‏ دیكەوە كەوتەوە مەیدانی‏ بەربەرەكانێ، بەڵام بە خۆشییەوە ئەم هەوڵانە نەك نەبوونەتە كۆسپ، بەڵكو هۆكاری‏ چارەسەرین، هەنووكەش دەتوانین بڵێین كە ئەم هەڵاواردنانە لە نێو كۆمەڵگە جیاوازەكان و بەتایبەت لە كۆمەڵگە نەریتییەكاندا هەر ماون و تەنیا جۆر و شێوازی‏ هەڵاواردنەكە گۆڕدراوە و رواڵەتێكی‏ دیكەی‏ بەخۆوە گرتووە و لە قەوارەیەكی‏ دیكەدا مانەوەی‏ خۆی‏ دەپێوێ و هەوڵ بۆ لە پەراوێزخستنی‏ ژنان لە بەدەستهێنانی‏ ئاگایی‏ و بەرزكردنەوەی‏ ئاستی‏ زانیاری‏، لە قەوارەگەلێكی‏ نوێ و بە نێو پێشكەوتوودا دەدا .»
حەسیبە سەعید ئیبراهیم مامۆستایە لە پەروەردەی سۆران و ئەویش رایوایە جوانییەكانی ژیان لە ناخی هەر ئافرەتێكدا بەدی دەكرێت، بە مەرجێك خۆی بوونی خۆی بسەلمێنێت و ناخی دەربخات. هەر لەو بارەیەوە گوتی: «ئافرەت بریتییە لە دایك، هاوسەر، خوشك، خوشەویستی و میهرەبانی و....هتد. هەروەها ئافرەت دیارییەكی جوانی پەروەردگارە و دوورترین سنووری سۆز و میهرەبانی لە ناخیدا بەدی دەكریت و كاریگەری راستەوخۆی لە سەر رەگەزی بەرامبەر هەیە و دەتوانێت بڕوای تەواوی پێ بهێنێت و لە كەسێكی توندوتیژ و رقاوی، بیگۆڕێت بۆ كەسێكی نەرمونیان. « گوتیشی: «ئێمەی ئافرەت هەمیشە باس لەوە دەكەین كە لە ناو كۆمەڵگەدا غەدرمان لێدەكرێت، یان رێگری لە بەرەوپێشووەچوونمان دەكرێت، بەڵام هەرگیز راستگۆیانە باسمان لەو غەدر و قبووڵنەكردنی یەكترە نەكردووە كە لە ناو خۆماندا هەیە. بە بڕوای من ئافرەت خۆی زیاتر لە پیاو رێگرە لە بەردەم پێشكەوتنەكانی ئافرەتدا، هۆكارەكەشی زیاتر ئیرەیی بە توانا، یان بوێری كەسێكی هاوڕەگەزیەتی. بۆ نموونە ئەگەر لای ئافرەتێك ستایشی زیرەكی و لێهاتوویی ئافرەتێكی دیكە بكرێت، لەوانەیە ئەگەر بە ئاشكراش نەبێت، ئەوا لە ناخیدا قبووڵی نەبێت. بۆیە پێویستە لە ناو خۆماندا فێری لێبوردەیی وپەسندكردنی یەكتر بین و فێری ئەوە بین، سوود لە هێز و هزر و تواناكانی یەكتر وەربگرین، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستە ئافرەت خۆی دروست بكات و گرێكوێرەكانی ناخی بكاتەوە، لە رێگەی بە شداریكردن لە خولی رۆشنبیریی كەسی و پەروەردەیی و كۆبوونەوەكان، تاوەكو بتوانێت ئاڵوگۆڕی بیروڕاكان بكات و بتوانێت نەوەیەكی بەتوانا پەروەردە بكات و سوود بە كۆمەڵگە بگەیەنێت.»