ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان لەڕێگەی وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی بڕیاری دا، بیمەی بێكاری بۆ دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان دابین بكات، بەگوێرەی ئەم پڕۆژەیە دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگە حكومییەكان، ئەوانەی لەكەرتی حكوومی و تایبەتدا كاریان دەست نەكەوتووە، خاوەن هیچ پیشەیەكی تایبەت بەخۆیان نین، تائەو كاتەی ئیشێكیان دەست دەكەوێت، حكومەتی هەرێم مانگانە لەچوارچێوەی تۆڕی پاراستنی كۆمەڵایەتی بڕی 150 هەزار دیناریان بۆ ماوەی شەش مانگ پێدەدات. ئابووریناسێكیش رەخنە لەو سیستەمە دەگرێت.

زیاتر لە 20 هەزار دەرچووی زانكۆ و پەیمانگە فۆرمی بیمەی بێكارییان پڕكردووەتەوە
مەرجەكانی وەرگرتنی بیمەی بێكاریی دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان بەپێی ڕێنماییەكان بریتین لەوەی كە دەبێت دەرچووی زانكۆ و دەستەی خوێندنی تەكنیكی پەیمانگە حكومییەكان بێت، بەسەركەوتوویی خولی مەشق و راهێنانی پیشەی وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی تەواو بكات و رازی بێت بەو كارەی كە لەلایەن وەزارتی كارەوە وەك كاری‌ گونجاو‌ بۆی دەدۆزرێتەوە، هاوكات دەبێ خۆیشی بەدوای دۆزینەوەی كارەوە بێت، هەروەها نابێت لە هیچ پارەیەكی بودجەی گشتی سوودمەند بووبێت، بەوەرگرتنی قەرزی بچووكیشەوە.
بەپێی ئامارێكی وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی حكومەتی هەرێم، لەهەولێرو سلێمانی و دهۆك زیاتر لە 20 هەزار دەرچووی زانكۆ و پەیمانگە فۆرمی بیمەی بێكارییان پڕكردووەتەوە، لەو ڕێژەیەش زیاتر لە 14 هەزاریان سەر بەپارێزگای هەولێر و دهۆكن.
ژمارەی دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكانی هەرێم زۆر زیاترە لە توانای حكومەت بۆ دامەزراندنیان
هێڤی جۆڵا زیاتر لە چوار ساڵە كۆلیژی یاسای تەواو كردووەو تائێستا دانەمەزراوە، لە بیمەی بێكاریش بێبەشە. ئەو بە نیگەرانییەكی زۆرەوە دەڵێت «پرۆسەی خوێندن لە كوردستاندا هەر لە قۆناغی بنەڕەتییەوە تاكو زانكۆ و خوێندنی باڵاش پرۆسەیەكی بێ بەرنامە و پڕ لە كێشەیە، پەیوەندییەكی توند و تۆڵ و ڕێكخستنێكی ئەوتۆ لە نێوان ناوەندەكانی پەروەردە و دەزگاكانی تایبەت بە دامەزراندن نییە، بۆیە دەبینین ژمارەی دەرچووان لە زانكۆ و پەیمانگەكانی هەرێمی كوردستان زۆر زیاترە لە توانای حكومەتی هەرێم بۆ دامەزراندنیان و كەڵەكە بوونی دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان ساڵ لە دوای ساڵ وای كردووە، بێكارییەكی بەرفراوان دروست ببێت، بیمەی بێكاریش دەسپێشخەرییەك بوو لە حكومەتەوە وەك چارەسەرێكی كاتی بۆ كێشەی بێكاری و بە واتایەكی تر بۆ بێدەنگكردنی دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان لە داوا كردنی دامەزراندن، ئەویش بە پێدانی بڕە پارەیەكی كەم كە تەنانەت بەشی هەفتەیەك ناكات، جگە لەوەی پێدانی بیمەی بێكاری بە شێوەیەكی نایەكسان بەڕێوە دەچێت و هەموو دەرچووانی نەگرتووەتەوە، بێكاری گەورەترین كێشەیە كە لەئەمڕۆدا رووبەڕووی كۆمەڵگەكەمان دەبێتەوە تەنانەت گەیشتووەتە رادەیەك كە دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان دووبارە و سێ بارە لە كۆلێژە ئەهلییەكان بخوێنن و كۆمەڵێك بڕوانامە بۆخۆیان كۆبكەنەوە، بەبێ ئەوەی چانسی دامەزراندنیان هەبێت، بە یەكێك لەو بڕوانامانە، لەلایەكی ترەوە پێدانی بیمەی بیكاری سەرەتایەك دەبێت بۆ خووگرتنی هاووڵاتی بە تەمەڵی و نەگەڕان بە دوای كاردا و بەڕێوەبردنی ژیانیان بە بڕە پارەیەكی كەم كە تەنانەت پێداویستییەكانی رۆژانەشیان پڕ ناكاتەوە، لە وڵاتانی رۆژئاوا تۆڕی پاراستنی كۆمەڵایەتی كاری سەرەكی دابینكردنی ژیانێكی گونجاوە بۆ هاووڵاتیان و دیاریكردنی بڕی بیمەی بێكاری لەسەر بنەمای ئاستی ئابووری وڵاتەكە دەبێت، لە كاتێكدا ئەو بڕەی لە هەرێمی كوردستان دیاری كراوە، تێیدا باری ئابووری گونجاو بۆ تاكەكان ڕەچاو نەكراوە، بۆیە هیوادارین لە داهاتوودا حكومەتی هەرێم و وەزارەتی كار و كاروباری كۆمەڵایەتی دووبارە چاو بخشێننەوە بەو بڕە دیاریكراوە و هەماهەنگی و بەرنامەی چڕ و پڕ دابڕێژن بۆ دۆزینەوەی هەلی كار بۆ دەرچووان و كەمكردنەوەی رێژەی بێكاری لە داهاتوویەكی نزیكدا» .
بەپێی یاسا كاری رەش لە وڵاتانی پێشكەوتوو سزای هەیەو پێویستە لەكوردستانیش هەمان یاسا جێبەجێ بكرێت
رۆژنامەنووس كارزانی مامەندپیران، تەمەنی 27 ساڵەو دەرچووی پەیمانگەی تەكنیكییە، ئەو ڕایوایە «پێدانی دەرماڵەی بێكاری دەبێت یاسایەكی تایبەت بەخۆی هەبێت و بەدواداچوون بۆ جێبەجێكردن و چەسپاندنی ئەو یاسایە بكرێت، نەك كەسانێك جگە لەكاری خۆیان لەهەمانكاتدا مامەڵەی بیمەی بێكاری بكەن»، وتیشی «ئێستا ئەوە بووەتە دیاردە و زۆر كەس دەبینین كە دەرچووی زانكۆ یان پەیمانگەن، بەڵام بەكاری تر خەریكن و مامەڵەی بیمەی بێكاریش دەكەن، كە ئەمجۆرە كارە لەئەوروپا پێی دەڵێن كاری رەش، ئەم كاری رەشە سزای هەیەو پێویستە لەكوردستانیش هەمان شت جێبەجێ بكرێت، سەبارەت بەبڕی پارەكەش زۆر كەمەو بەشی بژێوی تاكە كەسێك ناكات، واتا كەسێك لەماوەی 30 رۆژدا بە تەنها 150 دینار پێداویستییەكانی ژیانی دابین ناكات، ئەوەش هۆكارێكە بۆ ئەوەی ئەو كەسە وەك تاكێكی كۆمەڵگە ژیانێكی كولەمەرگی بەسەر ببات، كە ژمارەشیان زۆر بوو، كۆمەڵگە دەكەوێتە مەترسی و ژیانی كولەمەرگی بەسەر دەبات، ئەگەر بێتو ئەو تاكە ئافرەتیش بێت، ئەوا مەترسییەكە گەورەتر دەبێت، بۆیە من پێم باشە یەكەم كاری حكومەت زیادكردنی دەرماڵەی بێكاری بێت، دووەمیش هەوڵبدات بیمە تەنها بەو كەسانە بدات كە هیچ كارێك ناكەن، بەم شێوەیە رێژەی بێكاریش كەم دەبێتەوە، چونكە بەهۆی ئەو بیمەیەوە خەڵكێكی زۆر كە كاری تریشی هەیە، ناوی لەبیمەی بێكاری نووسیوەو ئەمەش رێژەی بێكاری بەرز كردۆتەوە».
باحكومەت ئەو پارەیە لەبری مووچە و یارمەتی بكاتە پڕۆژەی كار بۆ گەنجان
كەتان خادمی، میدیاكارەو بۆچوونی خۆی بە چەند پرسیارێك دەخاتە ڕوو «سەرەتا دەبێت پرسیاری ئەوە بكرێ كە ئایا كۆمەڵگەی كوردی تاچەند پێویستی بە هێزی ئەم قوتابیانە هەیە؟ ئایا پێدانی ئەم مووچەیە بۆ ئەوەیە كە قوتابیان هاواری نەبوونی تەعینات نەكەن؟ تۆ بڵێی حكومەت نەیتوانیایە كارێك لەمە شیاوتر بۆ ئەم قوتابیانە بدۆزێتەوە؟»، وتیشی «لەوڵاتی ئێمەدا دەبێت هەر بەگەنجی تواناكانمان لەناو ببرێن، وەك خانەنشین مامەڵەمان لەگەڵ بكەن، بەدڵنیایەوە ئەو بڕە پارەیە بۆ گەنجێكی خاوەن شەهادە زۆر كەمە و بەشی هیچ ناكات، بە تایبەتی بۆ كچان، چونكە كچێك بۆیە خوێندوویەتی كە ئیتر دەست لەباوكی پان نەكاتەوە، بەڵام دەبینی دوای دەرچوونی لە زانكۆ تەمەنی لەسەرووی 25 ساڵەوەیەو خاوەنی گیرفانی خۆی نییە، بۆیە هەست بەشەرم دەكات داوای پارە لە ماڵەوە بكات.، من پێموایە ئەو بودجەیەی هەرێم دەیتوانی گەورەترین پڕۆژەی كار بەرهەم بهێنێت بۆ كچان تا بەهرەو تواناكانیان نەپوكێنەوە، نەك بە گەنجی خانەنشینی وەربگرن، پارە وەرگرتن ئەو كاتە خۆشە كە كار بكەیت، من بەشبەحاڵی خۆم پێشنیارێكم هەیە باحكومەت ئەم پارەیە لەبری مووچە و یارمەتی بكاتە پڕۆژەی كار بۆ گەنجان».
گەنجان فێری وەرگرتنی پارەی بەخۆڕایی دەكات
لەلای خۆیەوە نازدار عەلائەدین سەجادی شارەزای بواری ئابووری، پێدانی بیمەی بێكاری بە دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان بە كارێكی باش نازانێت و پێیوایە زەرەر لەژێرخانی ئابووری وڵات دەدات، جگە لەوەی كە گەنجان فێری وەرگرتنی پارەی بەخۆڕایی دەكات، هەروەها گوتی: «دەكرێ دەرچووانی زانكۆ و پەیمانگەكان لەبری ئەوەی ئەوەندە ڕوو لە حكومەت بكەن، هەوڵی ئەوە بدەن روو لە كەرتی تایبەت بكەن، بەڵام بەداخەوە تاكی ئێمە هەمیشە چاوی لەوەیە لە كەرتی حكومەت دابمەزرێت و بەیانی خانەنشینی هەبێت، پارچە زەوییەكیش لە حكومەت وەربگرێت، واتا ئێمەی كورد بەگشتی توێژێكی تەمبەڵین و حەزمان لە پارەی حازرە و دەمانەوێ بێ ئەوەی زەحمەت بكێشین حكومەت مووچەمان بۆ ببڕێتەوە، دەتوانم بڵێم گەنجانی ئێمە كەسانی بێ توانا نین، بەڵام بەداخەوە فێری تەمبەڵی بوون، دەیانەوێ وەربگرن بێئەوەی هێز ببەخشن».
نازدار عەلائەدین سەجادی لە درێژەی قسەكانیدا هێمای بۆ ئەوە كرد كە «ڕەنگە زۆربەی گەنجان بڵێن 150 هەزار دینار پارە نییە و وڵاتەكەمان دەوڵەمەندە و نەوتمان هەیە، بەڵام بۆ حكومەت ئەو بڕە پاڕەیە زۆرە ئەگەر بخرێتە سەر یەك و بودجەیەكی گەورەی لێ دەردەچێت»، وتیشی «تائێستاش بودجە بە هەزار دەردەسەری لە بەغدا وەردەگرین، بەڵام دەكرێت حكومەت بە جۆرێكی دیكە ئەو بودجە گەورەیە بۆ پڕۆژەیەك تەرخان بكات و تێیدا توانای گەنجان بخاتەكار، بەڵام من گومانم لەوە هەیە كە بەیانی حكومەت پڕۆژەی گەورە و كارگەی گەورەش دروست بكات، گەنجان ئامادەبن كاری تێدا بكەن، ئایا گەنجانی ئێمە بە هەموو كارێك رازین و هەموو كارێك دەكەن؟ هەمیشە رەخنەی ئەوەمان لێگیراوە كە كار بە ئەسیوپییەكان دەكرێ، بەڵام ئەو كارەی ئەوان دەیكەن، گەنجانی خۆمان ئامادە نین بیكەن.