ڕۆژی 14/2ی هەموو ساڵێك كە (ڤاڵانتاین) ناسراوە، وەك ڕۆژی خۆشەویستی لە زۆربەی وڵاتانی جیهان یادی دەكرێتەوەو لەم ڕۆژەدا هاوسەران و بەتایبەتی توێژی لاو بەكڕینی دیاری بۆ خۆشەویستەكانیان هێمایەك لە عەشق و خۆشەویستی بێخەوشی خۆیان پێشكەش بە یەكترە دەكەن و پەیمانی وەفاداری تاهەتایی بۆ یەكتری نوێ دەكەنەوە. لە هەرێمی كوردستانیش روانگەی جیاواز هەیە بۆ یادكردنەوەی ئەو ڕۆژەی كە قەشەیەك بە ناوی خۆی لە مێژوودا تۆماری كرد.
دەرفەتێكی لەبار بۆ پەرەپێدانی بەهاو جوانییەكانی خۆشەویستی
نووسەر و سیاسەتوان عارف روشدی، سەبارەت بە ڕوانگەی خۆی بۆ ڕۆژی ڤاڵانتاین وەك ڕۆژی جیهانی خۆشەویستی، پێشەكی هێما بۆ ئەوە دەكات كە «ئەگەر بیر لە جوانییەكانی ژیان بكەینەوە، بیر لە عەشقی مانەوەو ئازادییەكان بكەین، بیر لە پیرۆزی مرۆڤ بكەین، ئەوكاتە لە توندوتیژی یاخی دەبین و نەفرەت لە هەر جۆرێكی هەڵسوكەوت دەكەین كە لە ئاست مرۆڤدا بێ ڕێزی بنوێنێت»، وتیشی هەرچەندە ڤالانتاین لای ئەوروپاییەكان زۆر دێرینەو چەند ساڵێكە لە كوردستان ناسراوە، پێموایە دەرفەتێكی لە بارە لەو رۆژەدا بەها جوانییەكانی خۆشەویستی پەرەپێبدرێت و راگەیاندن شیكاری پێویستی بۆ بكات، لە هەمووی گرنگتر پێویستە خۆشەویستی ببێتە رەوشت و رۆشنبیری لە كۆمەڵگەی كوردەواریدا، من لەو باوەڕەم ئەگەر لە واتاو رامانی دروستی خۆشەویستی بگەین، ئەكرێ بەردەبازێكی گونجاو بێت بۆ پەڕینەوە لە زەلكاوی توندوتیژی».
پ.د. شوكریە رەسوڵ، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت « ئەگەر خۆشەویستی بەوە لێكبدەینەوە كە بریتی بێت لە پەیوەست بوون و گرنگیدان بە هەردوو ڕەگەز، دۆستایەتی و تێكەڵاوی، ئارەزوویەكی لەبن نەهاتووی مرۆڤایەتی بۆ ئەو خۆشەویستییە، هەموو كۆبكەینەوەو بە هەستێكی جیهانی ببەستینەوە، ئەوانەی خاوەن هەستی خۆشەویستین هەمیشە لە هەست و نەستەكان چێژ وەردەگرن و چێژیش دەبەخشن، با ئەو عەشق و خۆشەویستییەی لە رۆژی ڤاڵانتایندا خۆشەویستان بە یەكتری دەبەخشن، ببێتە نەریتێك و هەموو جومگەكانی كۆمەڵگە بگرێتەوە و لێبوردەیی بكەین بە سەرمەشقی ژیانمان، با ئیتر هەوڵبدرێت رەگی توندوتیژی لەناو دڵەكان دەربهێنین و خۆشەویستی بكەینە دروشم و سەرمەشقی ژیانی رۆژانەمان».
خۆشەویستی لای كورد بەهای تایبەت بە خۆی هەیە
ڕێزان سابیر فەرمانبەر لە سەرۆكایەتی زانكۆ، ئاماژە بەوە دەكات كە «پیاو لە دێرزەمانەوە هاوسەرەكەی خۆی وەك سەرنشین یان كرێچی سەیر كردووە و لە هەر وێستگەیەك پێی خۆش بووە، بەڕێی كردووە، بەڵام خۆشەویستی لای كورد بەهای تایبەت بە خۆی هەیە»، گوتیشی «ئافرەتانی كورد بەوەفا بوون بەرامبەر بە خۆشەویستییان و لە تەنگانەترین ڕۆژەكاندا خۆشەویستی خۆیان بۆ هاوسەر فەرامۆش نەكردووە، تەنانەت لە ڕۆژانی سەختی پێشمەرگایەتی ئافرەت هاودەم و هاوسەفەری هاوسەرەكەی بووە، ئافرەت لە كاتی غیابی هاوسەرەكەیدا لە یەك كاتدا هاوسەر و دایك و بەخێوكەری خێزان بووە، بەڵام زۆرجار پیاو ئەو فیداكارییەی هاوسەرەكەی لەبەرچاو نەگرتووەو بە دەیان جاریش توندوتیژی دەرهەق كردووە، خۆزگە رۆژێك لە رۆژان پیاوی ئێمەش بگەنە ئەو ئاستەی كە لە زمانی لێبووردەیی تێبگەن، بۆ ئەوەی عەشق و خۆشەویستی جێگە بە رق و كینی لەق بكات و توندوتیژیش لە گۆڕبنێت».
عیشق چەشنی ئاو پەیوەستە بە ژیان و بوونەوە
ئایا پەرەدان بە ڕۆژی خۆشەویستی و گرنگیدانی زیاتر بەو ڕۆژە دەبێتە هۆكارێك بۆ كەمكردنەوەی توندوتیژییەكان؟
هاشم سەراج نووسەر و شاعیر، لەوەڵامی ئەو پرسیارەدا دەڵێت «دووركەوتنەوە لە توندوتیژی هەم پێوەندی بە جۆری كۆمەڵگەوە هەیە، هەم بە ئاستی هۆشیاری تاكەوە، هەڵبەتە خەسڵەتی توندوتیژی زۆرتر لە كۆمەڵگەی بەتریاركی، یان باوكسالاری و نێرسالاریدا پراكتیزە دەكرێت كە زۆرتر لە كۆمەڵگەی خۆرهەڵاتیدا ئافرەت لەڕووی ڕەگەزەوە دەچەوسێندرێتەوە». ئەو نووسەرە ناسراوە جەخت لەوە دەكاتەوە كە لە كۆمەڵگەی نێرسالار ئەو مافەی پیاو بۆخۆی بە ڕەوای دەبینێت، هەمان ماف بەشایانی ئافرەت نابینێت، هەڵبەتە كۆمەڵگەی كوردیش بەشێكە لە كۆمەڵگەی خۆرهەڵاتی، ئەمەیان وەك دیدو نیگایەك بە گشتی، لەسەرئاستی تاكەكەسی زۆرجار خۆشەویستی لەنێوان تاكەكاندا دنیای خۆی یا خودی خۆی بەدیاردەخات، وێڕای خۆسەپاندنی سیستم ودەسەڵاتی باوكسالاری، چونكە عیشق چەشنی ئاو پەیوەستە بە ژیان و بوونەوە ئەمە وەك لایەنی نەرم ونیانی ئاو بۆیە دەكرێ چەمكی خۆشەویستی لەنێوان كوڕو كچان ئەگەر بەشێوازێكی پەنهان و شاراوەش بێت جۆریك بەردەوامی بە خۆشییەكانی بوون و ژیان ببەخشێت و دژبە توندوتیزییەكانی كۆمەڵگە بوەستێت»، هاشم سەراج وتیشی «ئەڤین هەمیشە جۆرێك لە خۆشگوزەرانی دەخوڵقێنێت، ئەم جۆرە عیشق و ئەڤینەش تاڕادەیەك لە كۆمەڵگەی كوردیدا بوونی هەیە، ئەم سەردەمەش لەجیهاندا بەگشتی كە سەردەمی جیهانگیرییە بمانەوێ و نەمانەوێ وا لە خێزان و دەسەڵاتە سیاسییەكان دەكات كە بەخۆیاندا بچنەوە وهێندە لەئازادییەكانی تاك كەم نەكەنەوە بەتایبەتی چینی گەنج كە ئامانج و خولیای زۆرە و پێویستی بە ژیانێكی جیاواز و پێداویستی جیاواز هەیە».
مامۆستا دڵشاد مەحموود، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت «لە هەموو ساڵێك لە 14/2 رێوڕەسمی رۆژی خۆشەویستی لە شارەكانی هەرێمی كوردستان بەڕێوەدەچێت و لەو ڕۆژەدا بەتایبەتی توێژی لاو بەكڕینی دیاری بۆ خوشەویستەكانیان هێمایەك لە عەشق و خۆشەویستی پاك پێشكەش بە یەكتر دەكەن و پەیمانی وەفاداری تا هەتایی بۆ یەكتری نوێ دەكەنەوە، پێویستە ئێمەی كوردیش لە بەرامبەر یەكتر و خاك و نیشتمان سۆز و وەفاداریمان هەبێت، چونكە بە درێژایی مێژوو زوڵم و چەوسانەوە بەرۆكی بەرنەداوین، ئافرەتیش لەم نێوەندەدا پشكی شێریان بەركەوتووەو توندوتیژی خێزانیش لەولا بوەستێت كە بۆتە مۆتەكە لەسەر ژیانی ئافرەت بە شێوەیەكی گشتی».
هۆشیاری خێزانی و ڕۆڵی میدیا دوو فاكتەری بنچینەیین
هونەرمەند نەورۆز خەفاف: رۆژی ڤالانتاین رۆژێكی زۆر گونجاوە بۆ كاركردن لەسەر كەمكردنەوەی توندوتیژی، نابێت لەبیرمان بچێت كە هۆشیاری خێزانی و ڕۆڵی میدیا دوو فاكتەری بنچینەیین بۆ نەهێشتنی توندوتیژی و جیاكاری، چونكە توندوتیژی خێزانی ئافاتێكی كوشندەیە و لە خێزانەوە بۆ كۆمەڵگە دەگوازرێتەوە، بە بۆچوونی من زۆرجار چارەسەری تۆڵەسەندنەوە دەبێتە هۆی توندوتیژی نواندن، خۆ ڕاهێنان لەسەر لێبووردەیی و سنگفراوانی شانبەشانی عەشق و خۆشەویستی دەلاقەیەكە بۆ دەرباز بوون لە كردار و چەمكی توندوتیژی.
پێویستە ڕوانگەی پیاو بۆ ئافرەت لە موڵكەوە بۆ خۆشەویستی بگۆڕدرێت
لە ڕوانگەی فەریبا محەممەدی بێژەری كەناڵی ئاسۆسات، خۆشەویستی و عەشق لە هەموو بوارەكانی ژیان گرنگییەكی تایبەتی هەیە چ لە ژیانی هاوبەش، چ لە بوارەكانی دیكە، عەشق و خۆشەویستی مەرجی یەكەمە بۆ سەركەوتن لە هەر كار و بارێكی ژیاندا. ژیانی هاوبەشیش زیاتر لە هەر بوارێكی دیكە پێویستی بە خۆشەویستی و عەشقە. وتیشی «ئەگەر كوڕ و كچێك دەیانەوێت بچنە نێو پڕۆسەی ژیانی هاوبەشەوە، بێگومان پێش هەر شتێك دەبێ سۆز و خۆشەویستیان بەرانبەر بە یەكتر هەبێت، كە ئەمەش تەنیا مەرجی سەركەوتن نییە، بەڵام مەرجی سەرەكییە. چونكە ژیانی هاوبەش پێویستی بە لێكتێگەیشتن و لەخۆبوردن و فیداكاری هەر دوو كەسەكە هەیە، بۆیە ئەگەر لە ژیانی هاوبەش خۆشەویستی و لێكتێگەیشتن هەبێت بێگومان توندوتیژی وسووكایەتی پێكردنیش بە هەمان رادە كەم دەبێتەوە، بەڵام راستییەكەی ئەوەیە كە پیاوانی كۆمەڵگەی ئێمە لەو ڕوانگەیەوە سەیری ژن یا هاوسەرەكانیان دەكەن كە موڵكی ئەوانن و دەبێ ملكەچی هەموو خواست و داواكارییەكانیان بن. ئەم ڕوانگەیە وایكردووە، هەر ئەو پیاوەی كە زۆر هاوسەرەكەی خۆش دەوێت، بە بچووكترین هەڵەی هاوسەرەكەی دەست دەداتە توندوتیژی، بۆیە پێویستە ڕوانگەی پیاو بۆ ئافرەت لە موڵكەوە بۆ خۆشەویستی و عیشق بگۆڕدرێت»..
نەبەز محەمەد، نووسەرێكی چالاكەو گومانی هەیە لەوەی»لە فەرهەنگ و دابونەریتی كوردەواریدا، كورد بتوانێت لەڕێگەی ئەم چەشنە لە خۆشەویستی زاڵ ببێت بەسەر توندوتیژیدا، لەبەرئەوەی ئەم چەشنە لە خۆشەویستی كە فەرهەنگی ئێمە پێی ئاشنایە لە خۆشەویستییەكی نێرسالاری ناترازێت»، وتیشی «ئەم چەشنە لە عیشق فرەڕەهەند نییە و تەنیا بەشێوەیەكی غەریزەیی بەرامبەر بە كچان و باشتر بڵێم لە لەشولاری كچان مومارەسە دەكرێت، عیشق بە مانا فەلسەفەییەكەی بۆ ژیان لەفەرهەنگی ئێمەدا ئامادەیی نییە، ئەم فەرهەنگە باوە شێوێنراوەی ئێستای كورد فەرهەنگێكی ژیان دۆست نییە، زیاتر لە هەر شتێ ڕۆژانە توندوتیژی خۆی بەم فەرهەنگەدا مەڵاس دەدات و رەوایی بۆ خۆی پەیدا دەكات، بە واتایەكی تر پاڵنەرو هۆكارو بیانووەكان ئەوەندە زۆرن بۆ توندوتیژی وەك بڵێیت ئێمە ناتوانین بە بێ توندوتیژی لەگەڵ ژیان هەڵبكەین».