دەروونناس سامان سیوەیلی

خوێنەری بەڕێز با پێكەوە سەرنجێك لە ڕاز و گازندە‌یەی تەنیا سێ حاڵەتدا بكەین كە فاكتەری سێكسیی هۆكارێكی ڕاستەوخۆ بووە لەهەڵوەشاندنەوەی خێزانەكانیاندا:
1- مێردەكەم زۆر خۆپەرست بوو لە كاتی جووتبووندا، هیچ پێشەكییەكی نەبوو، ڕاستەوخۆ سێكسی خۆی دەكرد و هیچ گوێی بە حەز و خواستی من نەدەدا، هەر كەتەواو دەبوو یەكسەر دەكشایە دواوە، ئیتر من تەواو ببوومایە یان نا. دایكم نەخۆش كەوت و لەنەخۆشخانە مایەوە، نەخۆشییەكەی قورس بوو، بەهۆی ئەوەی مێردەكەم میانەی باش نەبوو لەگەڵ دایكمدا، نەیدەهێشت بچم بۆ سەردانی دایكم لە نەخۆشخانە، دایكم بەمە زۆر نائارام بوو، منیش ئەم هەلەم قۆستەوە بۆ ئەوەی ڕزگارم بێت لەو ژیانە هاوسەرییەی هیچ چێژێكی سێكسیم لێنەدەبینی، داوای جیابوونەوەم لێكرد لەدادگا داوام پێشكەش كرد، دەستم لەهەموو مافێكی خۆم هەڵگرت تەنیا بۆ ئەوەی ڕزگارم بێت.

2- من هەستدەكەم توانایەكی سێكسیی نائاساییم هەیە، مێردەكەم پێچەوانەی من بوو، ئەو بەپانزە ڕۆژ جارێك دەیتوانی بێتە لام و لەگەڵمدا بخەوێت، ناچار من شەوە نا شەوێك بەدەست خۆم تەواو دەكرد، هەستم دەكرد من هەمیشە لەژێر ئەشكەنجەیەكی جەستەیی و دەروونیدا دەژیم، بۆیە كۆتاییم بەو ژیانە هاوسەرییە هێناو جیابوومەوە.
3- مێردەكەم زۆر كەم تەرخەم بوو لەسێكس كردندا، هیچ بایەخێكی ئەوتۆی بە من نەدەدا، هەستم دەكرد لەجیهانێكی تایبەتی خۆیدا دەژی، خەتی ئینتەرنێتی ڕاكێشا بۆ ماڵەوە، ئەوەندەی بە ئینتەرنێتەوە سەرقاڵ بوو چارەكێكی ئەوە ڕووی لەمن نەدەكرد وەك ئەوەی لەو جیهانە ئەلەكترۆنییە چێژ زیاتر وەربگرێت تاوەكو من، بۆیە بڕیارمدا كۆتایی بەو ژیانە بهێنم، كەوتمە شەڕ پێفرۆشتنی، هەر ڕۆژە كێشەیەكم لەگەڵدا دروستدەكرد تا دواجار ژیانی خێزانیمان بوو بەدۆزەخ و جیابووینەوە.

● ● ●
ئەمە مشتێكە لەخەروارێكی زۆر و زەوەندی ژانكۆكانی بەشێكی زۆر لەئافرەتانی كورد ئەم سێ حاڵەتە لەو ئافرەتانە بوون كە بۆیان لواوە یاخود جورئەتی ئەوەیان هەبووە كە كۆتایی بەژانكۆ سێكسییەكانیان بهێنن ئەگەرچی بەجۆرێكی تر باجی ئەم هەڵوێستانەیان دەدەنەوە لەكۆمەڵگەی ئێمەدا. بەڵام ئاخۆ چەند نموونەی ئاوەها لەكۆمەڵگەی ئێمەدا هەبن لەنێو ئافرەتانی هاوسەرداردا كە تەنانەت لەژێر لێویشەوە لەگەڵ خودی خۆشیاندا باسی ناكەن لەبەرخاتری منداڵ یان بێكەسی یان بێ چارەنووسی یان لەترسی توندوتیژی ئەو ڕەوشە تاڵە پەسەند دەكەن؟. لەڕۆژگارێكی وەك ئەمڕۆدا دیاردەی ناپاكی هاوسەری بۆتە دیاردەیەكی بەرچاو لەكۆمەڵگەكەماندا دووبارە لەمەشدا ئامادەیی فاكتەری سێكسی ڕۆڵێكی بەرچاو دەگێڕێت، بەداخەوە بەشێك لەو ئافرەتانەی لەو ڕەوشە نالەبارە سێكسییەدا زیندەگی دەكەن لەگەڵ هاوسەرەكانیاندا و لەبەر یەكێك یان زیاتر لەو فاكتەرانەی ئاماژەیان پێدرا جیانابنەوە لە هاوسەرەكانیان لەڕووی یاسایی و كۆمەڵایەتییەوە ئەوا جۆرێكی تر لەجیابوونەوە هەڵدەبژێرن كەجیابوونەوەی ڕۆحییە، واتە لەڕووی كۆمەڵایەتی و ئابوری و یاساییەوە گرێبەستە هاوسەرییەكە هەردەمێنێت و لەژێر یەك ساباتی خێزانیدا وەك دوو جەستە دەژین بەڵام بێ بەشداری پێكردنی ڕۆح، ئا لەم ساتە وەختەوە زەمینە بۆ ناپاكی هاوسەریی دەڕەخسێت و ڕۆح و جەستەی ئافرەتەكە عەوداڵی ڕۆح و جەستەیەكی تر دەبێت لەدەرەوەی ژیانی هاوسەریی و پێداویستییە سێكسییەكانی پێ پڕ دەكاتەوە. كەواتە دەتوانین ئەم جۆرە ژیانە خێزانییانەش هەر بەهەڵوەشاوە هەژمار بكەین بەڵام هێندە هەیە لەڕووی یاساییەوە بەهەڵنەوەشاوە لەقەڵەم دەدرێن.

ئەگەر پێچەوانەی ئەم حاڵەتانەش وەربگرین كاتێك ئافرەت وەك پێویست وەڵامدانەوەی سێكسی نییە بۆ هاوسەرەكەی جا لەبەر ناهۆشیاری بێت یان لەبەر هەر گرفتێكی دەروونی یان جەستەیی، وەك ئەوەی بەهۆی خەتەنەكردنەوە تووشی ساردی سێكسی هاتبێت، بەهەمان شێوە پیاوان دووچاری وەڕسی و بێزاری دەبن لەم جۆرە هاوسەرانە كە هەندێكیان لەژێر بیانوو و هۆهێنانەوەی جۆراوجۆردا ژنەكانیان تەڵاق دەدەن یاخود پەنا بۆ فرەژنی دەبەن یاخود دەست دەدەنە ناپاكی هاوسەریی.

كەواتە دەتوانین بڵێین سێكس وەك خۆی گرنگی خۆی پێنادرێت لەناو خێزانی كوردیدا و لەناو بەشێكی زۆر لەخێزانەكاندا وەك حاڵەتێكی سەرپێیی و پەراوێزخراو لێی دەڕوانرێت، لەكاتێكدا لەبیركردنەوەی هەموو تاكێكدا ئامادەگییەكی بەهێزی هەیە چونكە بەیەكێك لەبەهێزترین پاڵنەرەكانی مرۆڤ دادەنرێت، بێگومان مرۆڤی كوردیش وەك هەموو مرۆڤێكی تر هەڵگری ئەم پاڵنەرەیە وەلێ كەمی هۆشیاری لەم بوارەدا كارێكی ئەوتۆی كردووە كە تاكی كورد نەیتوانیوە تەوزیفی وزە سێكسییەكانی بكات بەجۆرێك ئاسوودەیی و ئارامی و دڵنیایی دەروونی و كۆمەڵایەتی بۆ دەستەبەر بكات لەچوارچێوەی خێزاندا بەپێچەوانەوە لەهەندێ باردا بۆتە هۆی دوور كەوتنەوەی ڕۆحەكان و هەڵوەشاندنەوەی خێزانەكان.

لەم سۆنگەیەوە جێی خۆیەتی كە بیر لەئامادەكردنی لاوانمان بكەینەوە پێش چوونە ژیانی هاوسەری تاكو هیچ نەبێت ئەوەی لە قوتابخانە و پرۆگرامەكانی خوێندندا چنگی ناكەوێت سەبارەت بەسایكۆلۆژیای ڕەگەزی بەرامبەر و ئەو بۆشاییە گەورەیەی لەبواری پەروەردەكردنی سێكسیدا هەیە، ئەوەی لەمیدیاكاندا قسە و باسی لێوە ناكرێت، بتوانرێت لەشێوەی خولی هۆشیاری ئامادەكاریدا پێیان بگات، تاكو چیتر ئەو بیرۆكە و زانیارییە هەڵانەی لە كۆڵان و لەدەمی كەسانی نەشارەزاوە پێیان دەگات یان نەریتە كۆمەڵایەتییانەی وەك مۆتەكە دەستی لەبینە قاقای گەنجانمان ناوە نەبنە كۆت و پێوەندێكی وەها كە تاكەكانی كۆمەڵگەكەمان وەك دیلێكی ناهۆشیار مامەڵە بكەن لەگەڵ هاوسەرەكانیاندا و ئەو هەموو قەیرانە كۆمەڵایەتی و دەروونییانەش ڕوو لەكەمی بكەن نەك بەتەواوی باڵ بەسەر كۆمەڵگەكەماندا بكێشن.

شایانی ئاماژە بۆ كردنە، كە حاڵەتەكانی لاوازی سێكسیی لای پیاوان و ساردی سێكسیی لای ئافرەتان، چ لەڕووی پزیشكی و چ لەڕووی دەروونییەوە چارەسەری تایبەت بەخۆی هەیە، بۆیە هەموو بەدەنگەوە نەچوونێك بۆ چارەسەركردن و شاردنەوەی ئەم ژانكۆ سێكسییانە بە زیانێكی كۆمەڵایەتی و دەروونی دەشكێتەوە چ بۆ خودی هاوسەرەكە و چ بۆ كۆی ژیانە هاوسەرییەكە. بەداخەوە بەشێكی زۆر لەو هاوسەرانەی ئەمجۆرە كێشانەیان هەیە ئامادەن درێژە بەژانكۆكانیان بدەن و بەردەوام لە بارێكی دەروونی و كۆمەڵایەتی دژواردا بژین بەڵام بەهۆی بە عەیب زانینی دانپیادان بەبوونی ئەم كێشانە، سەردانی پزیشكی تایبەت و پزیشكە دەروونییەكان ناكەن، ئەوەندەی پەیوەستە بەپیاوانەوە، ئەم مەسەلەیە وەها تەماشای دەكرێت كە لە شكۆمەندی پیاو كەمدەكاتەوە، بەڵام لەڕاستیدا بەمجۆرە نییه، چونكە درێژەپێدانی ئەم حاڵەتە بەجۆرێك لە پێشێلكردنی مافی بەرامبەریش دادەنرێت، وە هەندێ بیروڕای تر هەیە كە بەجۆرێك لە توندوتیژی هەژمار دەكرێت.

بۆیە لەجێی ئەوەی بوونی كێشە سێكسییەكان لەناو خێزاندا ملی ڕێگەی دادگا بە هاوسەران بگرێتەبەر، دروست وایە سەردانی پزیشكی پسپۆر بكەن و چارەسەری گونجاو وەربگرن بۆ تێپەڕاندنی ئەم حاڵەتانە، لەهەندێ باردا مەرج نییە بوونی گرفتی سێكسیی بگەڕێتەوە بۆ بوونی كێشەیەكی جەستەیی یان هۆرمۆنی، چونكە كێشە و نەخۆشییە دەروونییەكانیش فاكتەرێكن لە دروستبوونی كێشە سێكسییەكاندا، وە هەندێ جار حاڵەتەكان لەئاستێكدایە كە تەنیا بەڕێنمایی دەروونی لەلایەن دەروونناسەوە چارەسەر دەكرێت.

كەواتە ئەركی دامودەزگا پەروەردەییەكان و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و میدیاكانە، كە هۆشیاری دروست و لەچوارچێوەی ئادابی گشتی كۆمەڵگەدا، كار لەسەر هۆشیاركردنەوەی تاكەكانی كۆمەڵگەدا بكەن لەمبوارەدا.