wabirriyare emirro perlemanî kurdistan miywandarîyi serok wezîranî kurdistan û cêgrekeyi û wezîrî darayî bikat, bo qsekrdin leser tewere giringekanî (barudoxî darayî herêmî kurdistan û dabeşkrdinî mûçe, danustanekan legell ḧkumetî 'êraqî fîdrall, barudoxî nawçe kurdistanîyekanî dereweyi îdareyi herêm, lêkewtekan û hengawekanî berengarbûneweyi petayi korona).
eweyi lem miywandarîyeda giringe, serok wezîran û cêgrekeyi û wezîrî darayî leser her dosêyek betêru teselî rwangeyi ḧkumet bo perlemantaran rûn dekenewe û paşanîş wellamî prsiyarî perlemantaran dedenewe, emeş le pênawî eweye karlêkî û hemahengî û hawsengî lenêwan perleman ḧkumet bigate ew asteyi ke ḧkumet û perleman pêkewe, qeyranekanî êstayi herêmî kurdistan têperrênin û çareserî guncawyan bo bidozirêtewe.
eweyi cêgeyi umêd û geşbînîye bo em xuleyi perleman û şêwazî karlêk û hemahengîkrdinî legell ḧkumetî herêmî kurdistan eweye ke perleman yasayek derinakat, eger rehendî darayî hebêt û nezanêt ke ḧkumet detwanêt ew yasaye cêbecê dekat, wate ew prroje yasaye naxirête naw karinameyi perleman û teniya ew prroje yasayane dexirêne berinamewe ke ḧkumet le twanayda heye cêbecêyan bikat. lem çwarçêweyeda serokî ḧkumetî kurdistan dawayi krduwe ke le ser hemû ew dosêye giringaneyi peywendî be jiyanî rojaneyi xellk û peywendîyekanî nêwan herêm û beẍda, biçête perleman û berçawrrûnî bidate perlemanî kurdistan bo eweyi be şêweyekî rastgoyane û şefafane karasanî bo proseyi yasadanan û, destecem'î nêwan perleman û ḧkumet hemaheng bikat, bo eweyi birriyarî pêwîst bo çareserkrdinî kêşekan bidrên.


barudoxî êstayi ḧukmirranî le tewawî dewlletanî cîhanda behoyi billawbûneweyi vayrosî korona û karîgerîye nerêneyekanî leser abûrîyi cîhanî, be ḧalletêkî awerteyî têdeperrêt û karîgerîye nerênîyekanî em vayrose koyi proseyi ḧukmirranî le cîhanda berew sstî û corêk le îflîcbûn brduwe, bellam dîsan lenaw em ḧallete awerteyiye cîhanîyeda, ḧkumetî herêmî kurdistan ḧalletêkî awerteyî dîkeşî heye, ewîş eweye ke herêmêkî fîdrrallîye le çwarçêweyi dewlletêkî benaw fîdrrallîda, bellam ḧkumet û dewlletî fîdrrallî ne destûrekeyi xoyi cêbecê dekat, ne le prenisîpekanî dewlletîşda birrwayekî tewawî be dewlletî fîdrrallî heye, heta êstaş neytwaniywe bo ragirtinî çêk û bellanis lenêwan ḧkumetî fîdrrallî û ḧkumetî herêmekan encumenî fîdrrallî hawşanî encumenî nwêneran dabmezirênêt ke destûrî 'êraq cextî leser dekatewe.


her boye eger bmanewêt hawkarî ḧkumetî herêmî kurdistan bîn (wek desellatî cêbecêkar) bo eweyi mamelleyekî tendrust legell koyi kêşekanî xellk û herêmî kurdistan bikat, ewa ciya leweyi debêt le çwarçêweyi ew ḧallete awerteyiyeyi cîhan û 'êraq mamelleyi legell bikeyin, le hemanikatda debêt eweşman bîr neçêt, ke le herêmî kurdistanda be hoyi naseqamgîrî le proseyi siyasî ( 1992- 2018), proseyi ḧukmirranî tûşî çendîn petayi qurs buwe ke ewanîş brîtîn le:
1. gendellîyi darayî û dameziraweyî koyi cumgekanî damezirawekanî naw proseyi ḧukmirranî grtotewe.
2. balladestî bo berjewendîyi ḧzbî û kesîyi û destdrêjîkrdine ser mullkî ḧkumet û berjewendîyi gşitîyi hawullatiyan.
3. nebûnî hemahengî û karlêk û hawsengîyi tendrust le nêwan her dû dameziraweyi perleman û ḧkumetda.
4. nebûnî karlêk û hemahengî û hawsengî le nêwan damezirawekanî kertî gşitî û kertî taybet.
5. qorxkarî bazirganî û gumirg û nebûnî sîstmêkî banikîyi hawçerx .
6. ḧkumetêkî qebeyi axinraw be fermanberî bindiywar û xanenşînêkî zorî ple ballayi nayasayî.
7. bûnî dû hêzî pêşmerge (yekekanî 70 û 80) bûnî yekeyi jmêriyan le dereweyi wezaretî pêşmerge.
8. paşmaweyi têkellî çemkî ḧzbe beşdarekan legell çemkî opozsiyonêkî radîkall, emeş bew manayeyi ciya lew ḧzbaneyi lenaw perlemanda opozsiyonbûnî xoyan rageyanduwe, ewca (radîkall yan nerm) le dereweyi ḧkumetîş rollî opozsiyonêkî radîkall bigêrrin û rayi gşitî bo berjewendîyi ḧzbîyi xoyan çewaşe biken û, twanakanî ḧkumet bo çoniyetî mamellekrdin legell kêşekan lawaz biken.
emane û çendîn hokarî dîke ew ḧallete wêna deken ke êsta ḧkumetî herêmî kurdistan mamelleyi legellda dekat, boye eger hemû em ḧalletane leber çaw negrîn û wek waqî' hellwesteyan leser nekeyin, ewa ne perleman le ḧkumet têdegat û nexellkîş le şêwazî hemahengîyi nêwan perleman û ḧkumet têdegat, her boye dawayi msirur barizanî bo çûnî bo perleman, bo xistinerruwî hemû ew diyardaneye be şêweyekî rastgo û şefafane, bo eweyi perlemantaran wek nwêneranî xellkî kurdistan berçawrrûnî tewawyan hebêt.


berinameyi kabîneyi noyem
prenisîpî rastgoyî û şefafîyet
bêcge lew ḧallete nerênîye awerteyiyeyi ke billawbûneweyi petayi vayrosî korona bo hemû cîhanî drust krd, berinameyi kabîneyi noyem hemû ew fakteraneyi diyarî krduwe ke bûne kosp leberdem ḧukmirranîyekî baş le herêmî kurdistan û herweha mîkanîzim û rêgeçareyi guncawîşî bo çareserî tewawî ew kêşe û astangane desinîşan krdûn ke lêreda xall bexall hellwesteyan leser dekeyin:


1. lenaw berinameyi kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmî kurdistanda, ewlewîyet drawe be çareserkrdinî kêşekanî nêwan herêm û beẍda be şêwekî gşitî be hemû kêşekanî nêwaniyan, betaybetîş çareserî siyasetî newt û dabînikrdinî pşkî herêmî kurdistan le budceyi 'êraqda, her boye dwayi destibekaribûnî kabîneke, msirur barizanî wek serok wezîran serdanî beẍdayi krdu, le maweyekî zor kurtda rêkkewtinêkî zor başî legell serok wezîranî 'êraq 'adl 'ebidulmehdî krd, bellam serhelldanî xopîşandanekanî gorrepanî teḧrîr lebeẍda û têkçûnî proseyi siyasî û dest le karkêşaneweyi ḧkumetekeyi 'ebidulmehdî buwe hokarî eweyi boşayiyekî ḧkûmî le beẍda drust bêt û, rêkkewtinekeyi nêwan ḧkumetî herêm û ḧkumetî fîdrrallî cêbecê nekrêt, bemeş carêkî dîke ew beşe budceyi le beẍdawe dehat bo kurdistan birrayewe.


2. her leser karkrdinî kabîneyi noyem leser ewlewîyetî çareserkrdinî kêşekanî herêm û beẍda, dîsan carêkî dîke dwayi pêkhênanî ḧkumetî kazimî, şandî ḧkumetî herêmî kurdistan be serokayetîyi cêgrî serok wezîran destiyan be danustandêkî çirr û prrkrdewe, herweha nameyi serok wezîranî kurdistan bo mayk pompiyoyi wezîrî dereweyi emirîka le kobûneweyi legell şandî ḧkumetî 'êraq, buwe hokarî eweyi corêk le lêktêgeyşitin le nêwan serok wezîranî herêmî kurdistan û serok wezîranî 'êraq drust bêt û, mangane birrî 320 miliyar dînar bo herêmî kurdistan rewane bikrêt, bellam emcareşiyan be hoyi milmilanêyi layene siyasîye şî'ekan û asteng drustkrdin bo ḧkumetî kazimî, ewa bo maweyi 50 roj deçêt, fermanberanî herêm û 'êraq mûçeyan werinegrtuwe.
3. le kabîneyi noyemda zor raşkawane dest xirawete ser brîne qûllekan, beşêk lem brînane le çwarçêweyi yasayi çaksazî ke perlemanî kurdistan pesendî krduwe, çareseryan bo destinîşan krawe, ḧkumetîş mîkanîzim û rêwşwênî guncawî bo amade krdbû, ke ew yasaye le maweyi 90 rojda bikewête warî cêbecêkrdinewe, bellam hawkat legell wergirtinî rêwşwênî pêwîst bo cêbecêkrdinî em yasa giringe, lemangî martî emsall û be hoyi billawbûneweyi petayi korona û sepandinî ḧalletî naçarîyi kerentîne û qedeẍeyi hatuço û drustibûnî qeyranêkî darayî gewre, proseyi cêbecêkrdinî em yasayeş dwakewt.
4. le berinameyi kabîneyi noyemda raşkawane derk bew rastîye krawe, ke le çwarçêweyi asanikarîyekanî yasayi weberhênanî ḧkumetî herêmî kurdistanda qorxkarîyekî gewre krawe û, ciya leweyi çendîn prrojeyi wehimî bûniyan hebû, le hemanikatda çendîn prrojeyi giring û stiratîjîyi peywendîdar be jiyanî rojaneyi xellk ragîrabûn, bellam her legell destpêkî kabîneyi noyem hemû ew prrojane xiranewe gerr û çendîn kompaniya bilak lîst kran. herweha pêşitir ke bwarî weberhênan be şêweyekî serekî kertî nîşitecêbûnî degrtewe, le berinameyi em kabîneyeda terxanikrdinî zewî bo kertî weberhênan ragîra û bwarî weberhênan frawan kra, bo nawçeyi bazirganî û pîşesazî û ptewkrdinî jêrxanî abûrîyi kurdistan.
5. beşêkî dîkeyi berinameyi kabîneyi noyem tewawkrdinî ew prrojaneyi kareba bûn ke emîş peywendîdare be xizimetguzarîyekî giring bo hawullatiyan û lem bwareşda çendîn wêstgeyi berhemhênanî kareba tewaw kran û, astî pêdanî katjmêrekanî karebayi nîşitmanî bo hawullatiyan lem hawîneda geyşite nzîkeyi 20 katjmêr le rojêkda.



6. le bwarî rêgirtin le behederdanî mallî gşitî û gendellî le derwaze sinûrîyekan, kabîneyi noyem serlenwê be heykelî damezirawekanî ew derwazaneda çuwewe û, be şêweyekî sîstmatêkî le hewllî ewedaye rêga le behederdanî mallî gşitî bigêrêt, raste em hengawe ta êsta negeyşitote ew qonaxeyi diyardeyi be hederdan binbirr krabêt, bellam hengawî gewreyi bo hellgîrawe.
7. le bwarî kemkrdineweyi rotîn û rayîkrdinî karî hawullatiyan le damudezgakanî ḧkumet, kabîneyi noyem rotînî ta radideyek kem krdotewe, ke hengawî berew stiratîjiyetî yek pencere helldegrt, eger petayi korona hewllekanî xaw nekrdayetewe, ewa êsta hengawî gewre berew stiratîjiyetî yek pencere hellgîrabû.
8. le bwarî gêrraneweyi mtmane le niywan hawullatî û banikekan, kabîneyi noyem serlenwê nexşeyi bo darrşitineweyi sîstmî banikîyi hawçerx darrşitibû, em hengawe ke êstaş karî berdewamî leser dekrêt, be tewawbûnî ciya leweyi hawullatiyan mtmane be sîstmî banikî bo drust debêtewe le hemanikatda em sîstme banikîye hawçerxe debête fakterêkî giring bo behêzkrdinî kertî taybet û karlêk û hemahengî û hawsengî legell kertî gşitîda.
em xallane û zorî dîkeş le çwarçêweyi berinameyi kabîneyi noyemî ḧkumetî herêmî kurdistan, nexşeyi drustiyan bo darrêjdrawe, raste temenî kabîneke sallêk û çend mangîke, bellam be krdeyî û be hoyi billawbûneweyi petayi korona çend mangêg ḧkumet karekanî rawesta, herweha qeyranî darayîş astengî gewreyi bo hengawekanî ḧkumet drust krduwe.

boçî serokî ḧkumet dawayi krd biçête perleman?
ruyayi msirur barizanî bo proseyi ḧukmirranîyi baş û serkewtû, lewe serçaweyi grtuwe ke pêwîste torrêkî hemahengîyi rastewxo lenêwan xellk û ḧkumet drust bêt û, le proseyi ḧukmirranîşda be heman şêwe torrêkî hemahengî legell perleman û koyi perlemantaran drust bikrêt, bo eweyi hemû pêkewe erke qursekanî ḧukmirranî bixene serşaniyan û hemû pêkeweş beşdarî serkewtinekanî koyi proseyi ḧukmirranî bin.
lem çwarçêweyeda û le miyaneyi kobûnewe heftanekanî serokayetîyi encumenî wezîranda, be drêjayî ew maweye ke em kabîneye dest bekar buwe, heftane nawerokî kobûnewekanî encumenî wezîran û ew waqî'eyi ke kurdistanî pêda têperr debêt, be şêweyekî şefafane hellsengênrawe û serencamîş encumenî wezîran geyşitibête çi birriyarêk lelayen wtebêjî ḧkumetî herêmî kurdistanewe be xellkî kurdistan rageyendrawe.
le êsta ke corêk le kraneweyi bazarr û dûbare destpêkrdineweyi dewamî damezirawekanî ḧkumet destî pê krdotewe, serokî ḧkumetî herêmî kurdistan be zerûrî dezanêt mamelleyekî şefaf û rastgoyane legell hemû qeyran û pêşhatekan bikat û, be leberçawgirtinî hemû astengekan, mamelleyekî hawbeş û bwêrane legell koyi kêşekan bikat û, eweyi îmkan debêt lem qonaxeda legell ew barudoxe mamelleyi pê biken.
wêrrayi eweyi serokî ḧkumet amadebaşî pîşan dawe, pêşbînîyş dekrêt, leser koyi qeyranekan wrdekarîyi tewaw be perlemanî kurdistan billêt û, eger gumanêk, yan narrûnîyek leser prsêk hebêt, raşkawane ew guman û narrûnîyane bsirrêtewe, herweha ke cêgrî serokî ḧkumetîş lem miywandarîyeyi perleman amade debêt, dîsan cêgrî serokî ḧkumetîş wek serokî şandî ḧkumetî herêm bo danustandin legell beẍda, wrdekarîyi dosêyi danustanekan û astengekan û barudoxî şêwawî proseyi siyasî le 'êraqda bo perlemantaran bas dekat.
le mêjuwî wllatanî perlemanî û dîmukratî, bîrmendan dellên, katêk kêşekan çareserkrdinyan debête meḧall ke hawullatiyan agadarî ew rastîyane nebin ke wllatî têda berrêwe deçêt, bellam katêk rastîyekan aşkra bûn û, xellk zanî ew teḧedidîyane çîn ke wllatî pêda têdeperrêt, ewa detwanin hewllekan yek bixen û le naw bijarde ciyawazekanda bo çareserêkî guncaw û maminawendî bigerrên û hîç çareserêkîş lem çwarçêweyeda meḧall nabêt.
serokî ḧkumetî herêmî kurdistan leser em binemaye, birriyarî dawe tewawî rastîyekan û koyi ew hokar û teḧedidîyaneyi êsta rûberruwî proseyi ḧukmirranî begşitî û cêbecêkrdinî berinameyi ḧkumet bûnetewe, bo perlemantaran bixaterrû, ew hokaraneş aşkra bikat, ke lewaneye perlemantaran wek stafî ḧkumet lêyi agadar nebin.


xallî giring wek pêşitir amajeman pê krd, eweye katêk perlemantaran koyi hokar û teḧedidîyekan be şêweyekî şefaf boyan dexirêterrû, perlemantaran wek nwêneranî xellkî kurdistan lelayek bibine hemaheng û karlêk legell waqî'eke û hawkarîyi ḧkumet biken, bo eweyi lenaw bijare ciyawazekan, rêgeyek bidozirêtewe û, mamelleyekî drust legell koyi qeyran û kêşekan bikrêt, le hemanikatda bo eweyi le rêgeyi perlemantarekanewe, rayekî gşitî pallpşit bo hewllekanî perleman û ḧkumet bête arawe, bo eweyi be hewllî hemû layek, ew qeyranane têperrênîn.
eweyi lêreda giringe carêkî dîke wek xallêkî geşbîn bo rollî em xuleyi perlemanî kurdistan amajeyi pê bikeyin, eweye ke ew peywendîye tendrusteyi le nêwan ḧkumet û perleman lem xuleda bûnî heye, lewaneye le mêjuwî peywendîyekanî perleman û ḧkumetî herêmî kurdistan, peywendîyekî nmûneyî bêt, boye çawdêrî siyasî be geşbînîyewe derrwanête em miywandarîyeyi perleman bo serokî ḧkumet û cêgrekeyi û be seretayekî başîşî debînêt bo yekxistinî hewllekan û dozîneweyi çareserêkî guncaw bo koyi kêşekan.