slêman mḧemed keleş çawdêrî siyasî le bakûrî kurdistan: debêt dem partî wek nwênerî kurd le bakûr rollî xoyi le proseyi aşitîda bigêrrêt û berew pêşeweyi bibat

 

kêşeyi kurd le bakûr degerrêtewe bo seretayi komarî turkiya le 100 sall pêş êsta, be drêjayî em 100 salleş hewll drawe nikollî le nasinameyi kurdbûnî hawullatiyanî bakûrî kurdistan bikrêt, le beranberda kurdanî bakûr kardaneweyan hebuwe û destiyan be xebat û têkoşan krduwe û, wek debînîn maweyi ziyatir le 40 salle le nêwan kurd û supayi turkiya şerrî serbazî heye.

le naw em kêşeda, dû astengî serekî hen, ke rêgirin le çareserkrdinî kêşeke be şêweyekî aşitîyane. yekemiyan dewlletî turkiya stiratîjiyetêkî helleyi beranber çareserî kêşeyi kurd grtuweteber û neywîstuwe be şêweyekî aşitîyane em kêşeye çareser bikrêt. rêgrî duwemiyan eweye «pekeke» stiratîjiyetêkî helle bo çareserkrdinî kêşeyi kurd piyade dekat û derfet nadat, em kêşeye be aşitî çareser bikrêt. her bo nmûne le sallî 2012 derfetêk hate pêşewe bo eweyi be rêge çareyi aşitîyane kêşeyi kurd çareser bikrêt, bellam pekeke agrbestî şkand û şerr destî pêkrdewe û proseyi aşitî serkewtinî bedest nehêna.

destpêkrdineweyi emcareyi proseyi aşitî bo çareserî kêşeyi kurd le turkiya, ciya le fakterî nawxoyî ke pêwîstî be destpêkrdineweyi ew proseye heye, le heman katda fakterî derekîş karîgerîyi rastewxoyi gewreyi heye. wek debînîn êsta le rojhellatî nawerrast şerrêkî kraweyi gewre heye û şerreke roj le dwayi roj frawantir debêt û, nazanrêt be çi akamêk kotayî dêt û çi gorranikarîyekî gewre be dwayi xoyda dehênêt. boye lenaw em hawkêşeyeda turkiya hest be metirsî dekat û, bo eweyi ew metirsîye cllewgîr bikat, turkiya deyewêt 'ebidulllla ocelan le zîndanî îmirallîyewe bête naw perlemanî turkiya û lewê gutarêk bidat, bo kotayîhatinî şerr û destpêkrdineweyi proseyi aşitî le turkiya, bellam heta êsta eme ruwî nedawe û nazanrêt peyamekeyi ocelan çî têda debêt.

layenêkî dîke ke wêne gewrekeyi ew metirsîyiye derdexat ke turkiya lêyi detirsêt, axawtinekanî dewllet baxçelî serokî partî mehepeyi nejadperstî turkiyaye, ke bo yekemîn care le mêjuwî dewlletî turkiya amadeye nikollî le bûnî kurd le turkiya nekat û xoyi dawa le ocelan dekat bête perlemanî turkiya û lewê agrbest rabigeyenêt, emeş boye deken, bo eweyi her gorranikarîyek le nawçeked bête arawe, turkiya wek dewllet xoyi wa pîşan bidat ke kêşeyi kurdî be hawkarîyi kurd û ocelan çareser krduwe û derhawîşiteyi ew gorranikarîyane le xoyi dûr bixatewe.

turkiya wek dewllet mîratgrî împratoriyetî 'usmanîye û ezimûnêkî gewreyi le dewlletdarî û akamî şerre cîhanîyekan heye, boye zor baş dezanêt le akamî hemû şerrêkî gewre sinûre konekan wek xoyan namêninewe û sinûrî taze dekêşrênewe, başitirîn nmûneş le mawî rabrdû serok wezîranî îsirayl le qsekanîda be raşkawî amajeyi bewe krd, le nexşeyi tazeyi dwayi em şerre nexşeyi ciyopolîtîkîyi taze le dayk debêt. herweha ew şerreyi êsta «rrûsiya û okraniya» ke leser xakî ewrûpa berrêwe deçêt, lewêş gorranikarî le nexşe koneke drust debêt û nexşeyi taze be dwayi xoyda dehênêt, lem şerre berfrawaneyi êstayi rojhellatî nawerrastda, gelî kurdîş wek karakterêk ke xawenî dozêkî çareserinekrawe, bûnî heye û xawenî îrade û hêzî xoyetî, boye eger em şerre goranikarîyi gewre bedwayi xoyda bênêt, ewa kurdîş mamelleyekî drust legell ew gorranikarîyane dekat û hewll dedat bo berjewendîyi xoyi sûdî lêwerbigirêt.

lenaw em hawkêşe allozeyi le rojhellatî nawerrast drust buwe û turkiya wek dewlletêkî gewre û behêz lêyi detirsêt û deyewêt beriname û planî bo dabinêt û metirsîyekan lexoyi dûr bixatewe, bellam wek debînîn «pekeke» hîç beriname û planêkî diyar nîye, esllen nazanêt çî le rojhellatî nawerrast deguzerêt. hewllî nedawe berinameyekî hebêt bo eweyi têbigat dewlletî turkiya çî dewêt. boye le êstada turkiya dawayi le ocelan krduwe, bête perleman û lewê peyamî xoyi bo kotayîhatinî şerr û proseyi aşitî rabigeyenêt, bellam leber eweyi heta êsta em peyame ranegeyenrawe, nazanîn pekekeş çon mamelle legell peyamekeyi ocelan dekat, aya pêweyi pabend debêt û bebê hîç mercêk çek dadenêt? yan wek caranî pêşû drêje be şerr dedat û proseyi aşitîyeke lebar debat?

le beranberda eger serinc bideyin, debînîn turkiya wek dewllet be çendîn mîkanîzim deyewêt mamelle legell em proseye bikat, leber eweyi baş dezanêt ke proseyi siyasîyi nawxoyi turkiya nexoşe û deyewêt dermanêk bo ew nexoşîye peyda bikat. her bo nmûne rêgeyi dawe serdanî zîndanî îmirrallî bikrêt bo eweyi 'ebidulllla ocelan peyamî xoyi rabigeyenêt. baxçelî serdanî fraksiyonî dem partî lenaw perlemanî turkiya krduwe, herweha hewll deden cehepeş lem proseye rollêkî hebêt, leber eweyi dem partî hawpeymanî cehepeye, bellam ême wek kurd lem proseye çon mamelleman krduwe? bêguman nemantwaniywe wek pêwîst xoman bo em prose giringe yek bixeyin, eme le katîkda kartî destî ême wek kurd le bakûr kartêkî behêze, bînîman le hellbijardinekanî nîsanî rabrduwî şarewanîyekanî turkiya dengekanî ak partî çend kemî krd, hokarî serekîyi kemkrdinî dengekanî ak partî ewe bû ke kurd dengî be ak partî neda, em karteyi destî kurd çarenûsî erdoẍanî xistuwete dûrrêyanêkewe, eger kêşeyi kurd çareser nekat, ewa carêkî dîke natwanêt bibêtewe be serok komar û ḧukmirranîyi turkiya ledest dedat. boye êmeyi kurd debêt bzanên ew derfeteyi êsta le turkiya hatuwete pêşewe, hergîz kurd kartî behêzî wek emcare be destewe nebuwe, boye debêt em derfete ledest nedeyin.

ew jînge siyasîyeyi êsta le turkiya hatuwete arawe, çarenûsî azadbûnî 'ebidulllla ocelan û maneweyi receb erodẍanî leser komarî turkiya pêkewe grê dawetewe, emeş bew manayeyi katêk 'ebidulllla ocelan dête perleman peyamî xoyi dedat, dem partî pşitgîrî bikat û billêt: «peyamekeyi ocelan peyamî hemû kurde» û ême pşitgîrî lew peyameyi ocelan û proseyi çareserî aşitîyaneyi kêşeyi kurd dekeyin, ke ak partî pêyi hestawe, bemeş dengî kurd degerrêtewe bo ak partî, ocelan azad dekrêt û erdoẍanîş maneweyi xoyi wek serok komar msoger dekat.

«dem partî» ke cêgreweyi «hedepe»ye û teniya parte ke le perlemanî turkiya nwênerayetîyi kurd dekat, le siyasetî pekeke zor dûr kewtuwetewe, eme wayi krduwe rayi gşitî lenaw kurdî turkiya le pekeke ziyatir dûr bikewêtewe û pşitgîrî le siyasetî dem partî biken. her boye katêk dem partî pşitgîrîyi peyamekeyi ocelan dekat, ewa pekeke lenaw rayi gşitîyi kurdî turkiyada pêgeyekî ewtoyi bo namênêtewe, emeş debête derefetêk ke be bê bûnî pekeke, dem partî wek nwênerî kurd le bakûr rollî xoyi le proseyi aşitîyekeda bigêrrêt û berew pêşeweyi bibat.

lenaw em hawkêşe tazeyeda, çarenûsî pekeke be kwê degat? wellamî em prsiyare bewcoreye, dwayi eweyi 'umer ocelan serdanî 'ebidulllla ocelanî le îmirrallî krd û paşan le kongreyekî rojinamenûsîda peyamekeyi ocelanî rageyand, legell serkrdayetîyi qendîl qseyi krduwe, her boye‌ eger pekeke (serkrdayetîyi qendîl) dijî peyamekeyi ocelan hellwêst werbigirêt, hîç çarenûsêkî nabêt, leber eweyi pêgeyi cemawerî le bakûr kotayî dêt, peyede le rojawa deyewêt û mebestêtî sûd lem derfete werbigirêt, boye pşitgîrî peyamekeyi ocelan dekat.

proseyi rasteqîne bo çareserî aşitîyaneyi kêşeyi kurd le bakûr derfetêkî gewreye û debêt kurd sûdî lê werbigirêt û akamî hemû gorranikarîyekanîş bende be akamî ew şerre gewreyeyi êsta le rojhellatî nawerrast berrêwe deçêt.