eme rojgarî prsiyare bê wellamekane. aya dûçarî petake debm? keyi vaksîneke berdest debêt? aya îşekem ledest nadem? keyi dûbare jiyan asayî debêtewe? renge şarezayan mezende û xemillandinî xoyan biken bo hendê lem prsiyarane, bellam hêşita nadllinyayî heye û em nadllinyayiyeş berew şêtibûnman debat.
nadllinyayî mirovekan bêzar dekat, û mirovekanîş nzîkeyi her karêk deken bo eweyi dûçarî nadllinyayî nebinewe, tenanet derencamêkî xirapî zanraw helldebijêrin û derencamêkî nezanraw ke renge başîş bêt, retdekenewe. le twêjîneweyekî berîtanîda beşdarbuwan ruberrwî fşarêkî derûnî ziyatir bûnewe katêk be rêjeyi le seta ٥٠ nek le seta set egerî ewe hebû ruberrwî şokêkî karebayî bibinewe. bergenegirtinî nadllinyayî mirovekan ruberrwî metirsîyekî gewretirî tuşbûn be xemokî û şllejanî peywest be wesweseyi naçarî dekatewe.
ême wa rahatuwîn ke hemîşe nadllinyayî xirape û be pêçewanewe, hemîşe dllinyayî karêkî başe. legell eweşda felsefeyi kon, herweha bellgeyi zanistî ziyatir û ziyatir, pêçewaneyi eme dexenerrû. nabêt nadllinyayî hawsengîman lê bşwênêt, daniyall gîlbêrt, mamostayi deruninasî le zanikoyi harvard dellêt: "le rastîda, nadllinyayî le forme rast û drustekeyda û be endazeyi rast û drust, çêjêkî mezne. "
ême çend çalakîyekî diyarîkraw encam dedeyin- wek temaşakrdinî ew fîlmaneyi dllerrawkê û çawerranîman la drust deken yan xwêndineweyi ew babetaneyi temumjî le xodegirin- deqa û deq leber eweyi le derencamekeyi nadllinyayin.
yan, katêk nûsînêkt pêdegat lelayen kesêkewe ke be penhanî pêt sersame. gîlbêrt dellêt, temumjî eweyi kê ew nûsîneyi narduwe nadllinyayiyekî berhem dehênêt ke belatewe çêjbexşe. legell eweşda, ême be radideyekî gewre xoşewîstîman bo nadllinyayiyekî çêjbexş- pêyi billê mayeyi dllgermî- lebîr krduwe. gîlbêrt û hawellekanî bew derencame geyşitin tenanet eger nadllinyayî lebareyi rûdawêkî erênîyewe çêjbexşîn be xellk drêje pêbidat, ewa ême be şêweyekî gşitî qena'etman waye bextewertir debîn eger bêtû hemû nadllinyayiyekî kotayî pêbhênrêt.
eyi çî derbareyi layenî tarîkî nadllinyayî, ew coreyi le êstada zorêk le ême ruberrwî buwînetewe? nek tenha êş û azarî rastewxoyi nexoşî û ledestdanî kar ke behoyi petakewe drust bûne, bellku siruşitî krawekey. renge serincî ewet dabêt ke em core nadllinyayiye- ba nawî binêyin nadllinyayî ziyanbexş- mezacî xirap xiraptir dekat. bellam, dûbare eme tenha egerêke nek derencamêkî ke pêşwexte bitwanîn destinîşanî bikeyin. çarenûsî ême nallîn û grftar bûn nîye katêk ruberrwî nadllinyayî ziyanbexş debînewe. ême bijareman leberdestdaye.
be pêyi ezimunî xom, dû rêga heye bo çareserkrdinî kêşeyi eweyi pêyi aşna nîn: le rêyi kemkrdineweyi birrî ew metirsîyeyi leberçawî degrîn yan ziyadbûnî bergegirtinî nadllinyayî. zorbeman nzîkeyi tenha û tenha terkîziman leser eweyi duwemiyane. zorêk le feylesufekan pêyan waye eme helleye.
belayi kemewe le serwextî yonanîye konekanewe, feylesufekan destupenceyan legell nadllinyayî û raguzerîda nerm krduwe. stoysîzim (rwaqî), felsefeyeke ke le sedeyi sêyi pêş zayînda brewî hebû le esîna, û be taybetî guncawe bo hawkarîkrdinî xellk bo xoguncandin legell nadllinyayîda. û emeş hokarî rast û drustî xoyi heye: rwaqîyekan le serwextî nadllinyayîda jiyan. esîna wek dewllet-şar zorêk le serbexoyî xoyi ledest dabû û mirdinî eskenderî mezn pêş çend sallêk boşayî desellat le nawçekeda cêhêşitibû. sîstme koneke darrûxa bû û hêşita sîstmêkî nwê cêyi negrtibowe.
rwaqîyekan bawerriyan waye zorêk le jiyanî ême le dereweyi kontirollî xomandaye, bellam eweyi le kontirollî êmedaye giringtire: bîruboçunekanman, wîst û xwastekanman, sllkrdinewe û retkrdinewekanman, barî hzirî û sozdarîman. "ewe bigorre ke detwanît-bîgorrît- û ewe qbull bike ke natwanît –bîgorrît-" eme bawerrî rwaqî puxt dekatewe. ewan dellîn em behreye bedest bhênin û îdî debine kesêk ke "têkinaşkêyt". rwaqîyekan danbeweda denên ke eme karêkî asan nîye, bellam karêkî krdenîye. qbullkrdinî ew nadllinyayiyeyi beşêkî danebirrawe le jiyan- be taybetî jiyan le serwextî petada- başitire leweyi şerrêkî bê piçirranî legellda bikeyt, eme şerrêke çarenusman dorrane têyda, herwek rwaqîyekan dellên.
le êstada petake zallbuwe beser helumercekanî jiyanî êmeda- ew rastîyeyi natwanîn xomanî lê labideyin. bellam hêşita hzir û kardanewekanman hî xomanin.
bo pîşandanî hêzî hzir, rwaqîyekan amaje be nmuneyi lulekêk deken ke be tepolkeyekda glor debêtewe. hêzî kêşkrdin debêtehoyi eweyi lulekeke glor bibêtewe, bellam ewe şêwekeyetî ewe diyarî dekat ke çend be asanî û be xêrayî glor bibêtewe. ême natwanîn kontirollî tepolkeke yan hêzî kêşkrdin bikeyin, bellam detwanîn kontirollî şêweyi lulekeke û barî hzirî xoman bikeyin.
bo nmûne, ba billêyin to xot- be çeşnî zorêk le bawanekan- le doxêkda bîniywe ke le mallewe kar bikeyt û çawdêrî mindalleket bikeyt. emane wek tepolkeke wan, ke negorrin. eweyi detwanîn bîgorrît têrrwanînî xote.
feylesufe yabanîyekan hengawêk ziyatir drron, û dawayi ewe deken nek tenha bergeyi nadllinyayî bigirin, bellku raspardeyi ewe deken ke qbullî bikeyin, yaşîda kêniko ke piyawêkî ayinî budîstî bû le sedeyi ١٤eda dellêt "benrxtirîn şit le jiyanda brîtiye le nadllinyayî."
em petaye layenî raguzerî –jiyanî- zeqkrdotewe. û le katêkda renge hêşita zû bêt dawayi ewe bikeyin em rastîye le sayeyi em barudoxe dijwareda binrxênrêt, bellam detwanîn bergeyi şite nezanrawekan bigirîn. û renge bitwanîn tiroskayi cwanîyekanî nêw nadllinyayiyekanî jiyan bedî bikeyin.

le nûsînî êrîk wîner
le govarî ze etinlantîkda billaw krawetewe