لە ئێستادا ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست كەوتووەتە نێو تەنگژەیەكی قووڵی سیاسییەوە، كە گۆڕانكاریی جیۆپۆلەتێكی لە نەخشەی ناوچەكە بەگشتی لێ دەكەوێتەوە، بەتایبەتی دوای ئەو شەڕانەی كە لە نێوان ئیسرائیل و بزووتنەوەی حەماس، ئیسرائیل و حزبوڵڵای لوبنانی بەردەوامن، هەروەها هەرەسهێنانی خێرای ڕژێمەكەی بەشار ئەسەد، دواجار كەمبوونەوەی هەژموونی ئێران و ڕووسیا و هەڵكشانی هەژموونی ڕەوتە ئاینییە توندڕەوەكان كە لە ڕواڵەتدا وەك شارستان خۆیان دەنوێنن.

ڕووخاندنی ڕژێمە تۆتالیتارییەكەی بەشار ئەسەد، چەندین سیناریۆ لەخۆ دەگرێت:

 1. قەتیسبوونی تەواوی هەژموونی ئێران و شكستی پڕۆژەی شیعە، واتا لاوازكردنی توانای ئێران لە بەردەوامبوون لەسەر پاڵپشتیكردنی لایەنگرانی لە حزبوڵڵا و بزووتنەوەی حەماس و گرووپی حوسییەكان لە یەمەن، هەروەها ئەو گرووپانەی لایەنگری ئەون لە عێراق كە بە «بەرەی مقاومە» ناسراون.

2. هەڵكشانی توانای ئیسرائیل لە گۆڕینی بارودۆخی سیاسی لە ناوچەكە بۆ دەستەبەركردنی نەبوونی هیچ هەڕەشەیەك لە ئایندەیەكی نزیكدا.

3. هاتنەوەی هەژموونی سوننە كە خۆی لە توركیا و قەتەر و سعوودیە دەبینێتەوە و، پشتگیرییان بۆ تاقمەكانی دژ بە هەژموونی شیعە و ڕووسیا لە ناوچەكەدا.

4. هەڵكشانی هەوڵە بەردەوامەكانی توركیا لە قەدەغەكردنی دامەزراندنی دەوڵەتێكی سەربەخۆی كوردیی سەربەخۆ چ لە عێراق، یان لە سووریا.

5. كەمبوونەوەی ڕۆڵی ڕووسیا و بێتوانایی لە پاراستنی هەژموونی خۆی، دواجار كشانەوەیان بۆ بنكە سەربازییەكانی لە حومەیمەم و تەڕتووس.

6. ململانێی ڕێكخراوە ئیسلامییە پەڕگیرەكان لە نێو خۆیاندا لە لایەك، ململانێیان لەگەڵ هێزە دیموكراسییەكان لە لایەكی دیكەوە، جگە لە بەردەوامی ململانێ لەگەڵ كورد و درووز، كە ئەمەش دەخوازێت كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەستوەردان بكات.

7. بڕینی كۆمەك و یارمەتیی سەربازی و دارایی لە یەمەن لەلایەن ئێرانەوە، دواتر گەڕاندنەوەی هەوڵەكانی سعوودیە كە لە ڕووی سەربازییەوە كۆنتڕۆڵی یەمەن بكات، یان گەمارۆی بدات.

8. زیادبوونی گوشاری ئەمریكا بۆ سەر سەركردە سیاسییەكانی حوكمڕان لە عێراق ، لە حاڵەتی شكستهێنانیشدا ئەم ڕژێمە حوكمڕانە نەمێنێت و جێگرەوەیەك بسەپێندرێت، یان عێراق بۆ سێ قەوارە دابەش بكرێت.

9. هەڵكشانی گوشاری سیاسی و ئابووریی ئەمریكا بۆ سەر ئێران بۆ لاوازكردنی، دواتر هەوڵی گەمارۆدانی، لە حاڵەتی شكستهێناندا ڕەنگە ئەمریكا پاڵپشتیی گرووپە ئۆپۆزسیۆنەكان بكات و شەڕێكی ناوخۆ بۆ ڕووخاندنی ڕژێمی ئێران بەرپا بكات.

لەبەر ڕۆشنایی ئەو ململانێیەی نێوان دەوڵەتانی ئیقلیمی و جیهانی لە ئارادایە سەبارەت بە كۆنتڕۆڵكردنی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، هەروەها داڕشتنی نەخشەی هەژموونی سیاسیی نوێی ئەم ناوچەیە، دەبینین كە هەرێمی كوردستانی عێراق ڕووبەڕووی ئالنگاریگەلێكی سیاسی و ئابووریی فرەلایەن دەبێتەوە، لەوانە سەرهەڵدانی هاوپەیمانیی تازەی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی لە گۆڕەپانە سیاسییەكەدا، زۆربەی دەوڵەتانی عەرەبییش ڕوویان كردووەتە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ ئیسرائیل بەتایبەتی پەیوەندیی ئابووری، جگە لەوەی كە هەرێمی كوردستان بەدەست چەندین ئالنگاریی ئابووری و قەیرانی دارایی لەگەڵ بەغدا دەناڵێنێت، تایبەت بە دابەشكردنی داهات و پشكی هەرێم لە بوودجەی فیدڕاڵ، ئەوەی كارەكە ئاڵۆزتر دەكات، بەردەوامیی ناكۆكییە سیاسییەكانە لە نێوان حزبە كوردستانییەكاندا بە بێ بوونی هیچ پاساوێكی ڕەوا، ئەمەش لاوازیی هەڵوێستی وتووێژی هەرێمی لەگەڵ بەغدا لێ دەكەوێتەوە، لەبەردەم بەغدا، یان لایەنە نێودەوڵەتییەكاندا.

لە سەروبەندی دەستپێكردنی گۆڕانكارییەكان لە ڕژێمە سیاسییەكانی ناوچەكەدا، هەروەها جێبەجێكردنی سیاسەتی تازەی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی بۆ ڕەنگڕێژكردنی ئایندەی ناوچەكە، دەبینین كە گرنگترین ئەركی حزبە كوردستانییەكان لە هەرێم بریتییە لە دیراسەكردن و شرۆڤەكردنی ئەو پەرەسەندنە جۆرییانەی لە ناوچەكە دێنە ئاراوە، كە هەر ئەمەش شوێنپەنجە و فاكتەرگەلێكی بەدوا دێت، كۆنتڕۆڵی چارەنووسی هەرێم دەكات لە ئایندەیەكی نزیكدا، دواجار پێویستە ستراتیژیەتێكی سەرتاپاگیری فرەڕەهەندی قووڵ بگیرێتەبەر لە چۆنێتیی مامەڵەكردن لەگەڵیدا.

لەم سۆنگەیەوە پێمان وایە كە حزبە كوردستانییەكان بەتایبەتیش پارتی و یەكێتی بەرپرسیارێتیی كاركردن بۆ ئەم ئامانجانەیان دەكەوێتە ئەستۆ:

1. كۆتاییهێنان بە ناكۆكی و ململانێی سیاسی و پشتگوێخستنی هەڵەكان و گرتنەبەری گفتوگۆیەكی سەرتاسەریی نیشتمانیی شەفاف لە نێوان هەموو حزبەكان و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنیدا، هاوكات پەلەكردن لە پێكهێنانی حكومەتێكی ئیئتلافی كە هەموو كارەكتەرە لێهاتوو و دڵسۆزەكان لەخۆ بگرێت.

 2. پێكهێنانی شاندێكی وتووێژكار لە هەموو حزبە كوردستانییەكان بۆ وتووێژی جددی لەگەڵ بەغدا بۆ چارەسەركردن و كۆتاییهێنان بە هەموو پرسە هەڵواسراوەكانی سیاسی و دارایی و جێبەجێكردنی ماددەی (140)ی دەستووری عێراق، لەگەڵ پێكهێنانی شاندێكی وتووێژكاری كە سەركردە سیاسییەكان و كۆمەڵێك كادیری بەتوانای دیپلۆماسی تێدا بێت، بۆ زانینی هەڵوێستی وڵاتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی لەبارەی ئایندەی قەوارەی هەرێم لە گەرمەی ئەم ڕووداوانە.

3. پاڵپشتیی دەستپێكردنی قۆناغێكی تازە و جددی تایبەت بە بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵیی دارایی و كارگێڕی، هەروەها پاككردنەوەی دامەزراوە و جومگە گشتی و تایبەتەكان لە كەسانی گەندەڵكار و هەلپەرست و گرتنەبەری شەفافییەت لە ئەدای حكومەت.

4. بەهێزكردنی پەیوەندی لەگەڵ جەماوەری كوردستان و چاككردنی خزمەتگوزاریی ڕۆژانە و هەلومەرجی ژیان و گوزەرانی خەڵك لە ڕێی دامەزراوە حكوومییەكان و چاودێریی پەرلەمان.

5. ڕێزگرتن لە سەروەریی یاسا و ڕێگەگرتن لە دەستوەردانی كادیرانی حزب چ لە كاروباری حكومەت، یان لە دادگا.

6. پاڵپشتیكردنی حزبەكان بۆ هێزە ئەمنییەكان و پێشمەرگە چ لە ڕێی نوێنەرەكانیان لە پەرلەمان، یان لە حكومەت، هەروەها هاندانیان و هاوكاریكردنی نێوانیان لە سەرتاسەری هەرێم بۆ بەرەنگاربوونەوەی تاوانەكانی گەندەڵی و ماددەی هۆشبەر و بەقاچاخبردن.

7. پاڵپشتیی حكومەت لە جێبەجێكردنی بەرنامەكانی و هەڵسەنگاندنی ئەدای ئەرێنی و نەرێنیی حكومەت بە ویژدان و شەفافییەت، چ لە هۆڵەكانی پەرلەمان، یان لە دامەزراوەكانی میدیادا.

لە كۆتاییدا پێویستە بگوترێت كە ئایندەی هەرێمی كوردستان لە بنەڕەتدا پشت بە دڵسۆزیی هێزە كوردستانییەكان دەبەستێت، لە یەكخستنی ڕیزەكانیان و گرتنەبەری ستراتیژیەتێكی یەكگرتوو لە مامەڵەكردن لەگەڵ بارودۆخی ناوخۆیی و ئیقلیمی و نێودەوڵەتی و ئیدارەدانی ئالنگارییە سیاسی و ئەمنییەكان، كە لە نەخشەی سیاسیی داهاتوو دێتە كایەوە، پاڵپشتی لە یەكەی سیاسی و ڕێوشوێنی چاكسازیی سیاسی بكەن، هەروەها پشتگیریی بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی و جێبەجێكردنی یاسا و دادپەروەریی كۆمەڵایەتی و دابەشكردنی داهات و پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكان بۆ هەموو شوێنێك بێ جیاوازی بكەن، هاوكات وەدەستهێنانی پاڵپشتیی نێودەوڵەتی بۆ ئەوەی قەوارەی هەرێم پارێزگاری لە دەستكەوتەكانی خۆی بكات، ئەو كاتە جەماوەری كوردستان لە ئاسایش و سەلامەتی و تەباییدا دەژین.

 

 

شرۆڤەكاری سیاسیی سەربەخۆ