خالید بادی، چاودێری سیاسیی لە پارێزگای دهۆك، سەبارەت بە دیرۆكی چاسەرنەكردنی كێشەی كورد لە عێراق و پەیوەندییەكانی ئێستای هەرێمی كوردستان لەگەڵ حكومەتی فیدڕاڵی بەمجۆرە دید و تێڕوانین و بۆچوونەكانی بۆ ڕاپۆرتی بازنەی گفتوگۆ خستەڕوو:

 

 

ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژووی دروستكردنی دەوڵەتی عێراق لەماوەی 100ساڵی ڕابردوودا، ئەو ڕاستییە دەبینین كەوا، هەموو ڕژێمەكانی عێراق بە (پادشایی و كۆمارییەوە، تا دەگاتە ئێستاش) هەر هەموویان دژایەتیی ڕەوایەتیی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی كوردستانیان كردووە و دوای ئەوەی لەساڵی 1991یش بە دیفاكتۆ هەرێمی كوردستان دروست بوو، دژایەتیی ئەم هەرێمە و ئەم قەوارە سیاسییەی كوردستانیان كردووە، ئەمەش هەمووی لە پێناوی ئەوەیە كوردستان نەگاتە ئامانجی خۆی و گەلی كوردستان مافەكانی بەدەست نەهێنێت.

دیرۆك، درۆ لەگەڵ كەس ناكات. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ دیرۆك، دیرۆك شاهیدە كورد و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی كوردستان، چ ڕۆڵێكی لەسەر ئاستی عێراق و ناوچەكە هەبووە، بۆ هێنانەدی برایەتی لەنێوان نەتەوەكانی ئەم ناوچەیەدا، بەڵام دوژمنانی گەلی كوردستان و هەندێك دەوڵەتی ئیقلیمیی زلهێزیش، بوونە ڕێگر بۆ ئەوەی كورد نەگاتە ئامانج و برایەتی و پێكەوەژیان لەنێوان نەتەوەكان دروست نەبێت.

لە ساڵانی هەشتاكانی سەدەی ڕابردوو، هەموو شێوازێكی دڕندانە و نامرۆڤایەتی دژی گەلی كوردستان گیرایە بەر، هەر لە كۆمەڵكوژی و بە سووتماككردنی خاك و هەڵمەتە بەدناوەكانی ئەنفال و هێرشی كیمیاباران، بەڵام ئەم گەلە خۆڕاگرە مقاوەمەی كرد و تا گەیشتە ئەوەی دوای سەرهەڵدانی بەهاری 1991 ئەم هەرێمە بێتە بوون. ئەم هەرێمە بەرهەمی ئەو هەموو قوربانیدانەی گەلی كوردستانە و ئەوەی ئێمە داوای دەكەین، مافێكی سادە و سرووشتیی خۆمانە و پێیان دەڵێین: ڕێز لەماف و ئیرادەی ئەم گەلە چەوساوەیە بگرن. ئێمە ڕازین هەرێمێك بین لە چوارچێوەی عێراقدا، بەس ڕێز لە مافە دەستوورییەكانی ئێمە بگرن. ئەگەر ڕێز لەمافە دەستوورییەكانمان ناگرن، ڕێگەمان بدەن سەربەخۆ بین و خۆمان خۆمان بەڕێوە بەرین، بەڵام ڕێگەشمان نادەن سەربەخۆ بین.

ئێستا لە عێراقدا بەناو «عێراقی نوێ و عێراقی فیدڕاڵ» هەوڵەكان بەو ئاراستەیەن، بە ڕێگەی دادگای فیدڕاڵی دژایەتیی هەرێمی كوردستان بكەن و قەوارەی سیاسیی هەرێمی كوردستان بچووك بكەنەوە و دەسەڵاتەكانی سنووردار بكەن. دەیانەوێت بودجە و مووچەی هاووڵاتیانی كوردستان بكەن بە كارتی گوشار و دژی حكومەت و خەڵكی كوردستان بەكاری بهێنن، بۆ ئەوەی ناچارمان بكەن، سازش لەسەر مافە دەستوورییەكانمان بكەین.

هێز و لایەنە سیاسیەكانی عێراق بەتایبەتی ئەوانەی ئێستا دەسەڵاتدار و بڕیاربەدەستن لە عێراقدا، زیاتر گرێدراوی ئەو هیزە ئیقلیمییانەن، كە دەستڕۆیشتوویی و كاریگەرییان لەسەر بڕیارەكانی حكومەتی عێراق هەیە. عێراق نوقمی گەندەڵی بووە و شەڕی شەفافییەت بە كوردستان دەفرۆشن.

ئەم واقیعەی ئێستا لە عێراق بەڕێوە دەچێت، چیمان پێ دەڵێت و چیمان لەسەر فەرز دەكات؟ بە قەناعەتی من، گرنگە هەموو هێز و لایەنە سیاسییە كوردستانییەكان لە مەغزای ئەم واقیعە سیاسییەی ئێستای عێراق تێبگەن. دەبێت بزانن، ئەگەر یەكڕیز و تەبا و خاوەنی یەك گوتاری یەكگرتووە كوردستانی نەبین، ئەوا هەرێمی كوردستان ئەو توانای نابێت ڕووبەرووی ئالنگارییەكان ببێتەوە و تێیانپەڕێنێت.

ئێمە شۆڕش و بەرخۆدانمان كرد، بۆ ئەوەی كوردستان نیشتمانێك بێت بۆ هەموومان و بە جوانترین شێوە بونیادی بنێینەوە و پێشكەوتوو بێت، بۆیە ئەگەر یەكگرتوو نەبین، ئایندەمان ڕۆشن نابێت، بۆ ئەم بارودۆخە زۆر گرنگە بە یەكگرتوویی و بە ڕێگەی دەستووری و یاسایی ئەم قۆناغە تێپەرێنین.