شانوکار عادل حەسەن بو گوڵان: بەری سەرهلدانێ شانوكار ب كەسێن شورەشگێر دهاتنه بەرچاڤ كرن
عادل حەسەن ناڤەکێ بەرنیاسە د بزاڤا شانویا دەڤەرا بەهدینا و کوردستانێ و رولەکێ بەرچاڤ هەبوویە د بەردەوام بوونا و پێشڤەچوونا بزاڤا شانویی، بەری سەرهلدانێ زێدەتر ل بیست شانوگەری ل سەردەمێ رژێما بەعس پێشکەش کرینەو سه‌روكێ كوما شوره‌شڤان یا هونه‌ری بوویە به‌ری سه‌رهلدانێ و پشتی سه‌رهلدانێ و سه‌روكێ كومه‌لا هونه‌رمه‌ندێن كوردستانێ لدهوكێ و ئه‌ندامێ ده‌سته‌یا بالا یا هونه‌رمه‌ندان و سه‌روكێ سه‌ندیكا هونه‌رمه‌ندان لدهوكێ و ئه‌ندامێ ده‌سته‌یا بالا بوویە.
د دیدارەکێ دگەل گوڤار گوڵان عادل حەسەنێ شانوکار بڤی رەنگێ بەرسڤا چەند پرسیارەکێت مە دا.
* بزاڤا شانویێ نها لده‌ڤه‌را بادینان دچ ره‌وش دایه ؟
- بگور هزرا من شانووا كوردی بخوو وه‌ك هونه‌ر دیروكه‌ك كه‌ڤن نینه، چونكی شانوو به‌ری میلادێ ددونیاییدا په‌یدابویه و به‌رده‌وامی دایه خو، لێ هونه‌رێ شانویێ لسالێن 1918 هاتیه دناڤا كوردادا و لباشوری كوردستانی ئه‌م دشین بێژین لسالێن 1930 دا په‌یدابویه، په‌یدابونا وێژی كاره‌ك سه‌رەتایی بویه و زیده‌تر ل بیرهاتن و هه‌لكه‌فتا دا هاتیه به‌رچاڤ كرن و لسالێن 1970 گه‌شه‌كریه و بویه هونه‌ر لناڤا كورداندا و لسالێن هه‌شتێیاندا بویه زانست و گه‌شه‌كریه، ئه‌ڤه بگشتی.
ده‌رباره‌ی بزاڤا شانویێ نوكه لده‌ڤه‌را بادیناندا، دشێم بێژم وه‌ك هونه‌ر لئاسته‌كێ گه‌له‌ك باشدایه و وه‌ك بینه‌ر تاراده‌كێ زور باشه، لێ وه‌ك به‌رهه‌م و هولێن شانویێ و پشتگیریا داراییدا نوكه لقه‌یرانه‌كا مه‌زن دایه.
* وه‌ك هونه‌رمه‌ندێ شانویێ هون درازینه؟
- نه‌خێر ئه‌م درازی نینن و گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌نه كو ئه‌م دنه‌رازیبین، گرنگترین ئه‌گه‌ر ئه‌ز دشێم بڤان خالێن خوارێ بكورتی دیار بكه‌م:
1- هونه‌رمه‌ندێ شانویێ بخو یه‌ك ژئه‌گه‌رایه، چونكی تاكو نوكه شانوو نه‌بویه به‌شه‌ك ژخوین و هه‌ست و هزرا وی و شیانێن قوربانیدا نینن بو هونه‌رێ خو و نه‌شیایه ب به‌رخودانه‌كا دژوار رابوه‌ستیت به‌رانبه‌ر ڤێ قه‌یرانێ .
2- حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ یا دقه‌یرانه‌كا داراییدا دبوریت دڤان ده‌هـ سالین چویدا و ئه‌ڤ قه‌یرانه بویه ئه‌گه‌ر كو حكومه‌تێ ئه‌ڤ هونه‌ر پشتگوه هاڤیتیه و نه‌كه‌تیه دبه‌رنامێ وان دا و وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری روله‌كێ لاواز هه‌بویه ژبو به‌رهنگاریا ڤێ قه‌یرانێ و چه‌وانیا سه‌رده‌ریكرنێ و نه‌بوونا هونه‌رمه‌ندێن راستەقینه دناڤا راوێژكاریا حكومه‌تێدا و دیسان دناڤا وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیریدا .
3- نه‌بونا هولێن بچیك بو به‌رهه‌مێن شانویێ
4- لاوازیا هه‌بونا ته‌كنیكێن شانویێ دناڤا هولاندا .
5- زوربه‌ی شانوكارێن كورد چوینه دبیاڤێن دیێن هونه‌ری، نه‌خاسمه دبوارێ سینه‌مایێ و راگه‌هاندن و سیاسه‌تێدا.
6- گوتنه‌ك هه‌یه دبێژیت بده‌من نانی و شانویێ دێ ده‌مه‌ته ملله‌ته‌ك ره‌وشه‌نبیر، چونكی نوكه شانوو نانی ناده‌ته شانوكاری ژبه‌رهندێ بیاڤێ كارێ خو گوهارتییه تاكو بشێت زاروكێن خو بخودان كه‌ت .
7- خه‌رجیاتێن وه‌زاره‌تا دارایی بو هونه‌رمه‌ندێ شانوكار زورا قه‌لسه، بوو نمونه : شانوكار سێ هه‌یڤا پروڤا دكه‌ت تاكو شانویه‌كێ حازر بكه‌ت، لێ وه‌زاره‌تا ره‌وشه‌نبیری كێمترین پاره كو مروڤ شه‌رم دكه‌ت بێژیت چه‌نده خه‌رج دكه‌ت بوو ماندیبوونا هونه‌رمه‌ندی .
* ته شانویا كوردی به‌ری سه‌رهلدانێ چه‌وا ددیت ؟
- لبه‌ری سه‌رهلدانێ شانوكارێن كورد هه‌رده‌م شانوو ب ده‌ربرینه‌ك شوره‌شگیری ددیت و شانوكار ب كه‌سێن شوره‌شگێر دهاتنه به‌رچاڤ كرن، داگیركرنا خاكا كوردستانێ و بنده‌ستیا ملله‌تێ كوردستانێ و زوڵم و زوداریا ده‌ستهه‌لاتا به‌عس ب مژارێن سه‌ره‌كی ین به‌رهه‌مێن شانویێ دهاته دیتن، ئه‌ڤه دبوو ئه‌گه‌ر كو بینه‌ری هه‌رده‌م شانووگه‌ری ب په‌یامنێرێ شوره‌شا كوردی ددیت و دهاتنه پێش شانوگه‌رییا تاكو بزانن كێشا كوردی و شوره‌شا كوردی و ستراتیجیه‌تا سیاسه‌تا كوردی به‌ره‌ڤ چ ئاراسته دچیت .
* شانوكارێن دهوكێ هزر دفیسته‌ڤاله‌كا شانویێ یا نێڤده‌ولی نه‌كریه ؟
- ئه‌ڤ پرسه داباشتر بیت كو رێڤه‌به‌ریا گشتی یا ره‌وشه‌نبیری و هونه‌ری به‌رسڤ دابا، لێ بگور پێزانین من كو فیسته‌ڤالا شانوویی یا ده‌ولی بو پارێزگه‌ها هه‌ولێرێ كه‌تیه چونكی بگوری پلانا ستراتیجی یا فیسته‌ڤالێن ده‌ولی هاتینه دابه‌شكرن لسه‌ر پارێزگه‌ها، ئه‌ڤ ڤیسته‌ڤاله ل هه‌ولێرێ دهێته ئه‌نجامدان، لێ جهێ داخێیه ئه‌ڤ فیسته‌ڤاله هاتیه راوه‌ستاندن ئه‌وژی ژئه‌گه‌را نه‌پشتگیریا داراییه، لدهوكێ بگور پیزانینێن من كو لئه‌ڤ ساله دبیت دیدارا شانویێ بهیته ئه‌نجام دان .
* بیروكا به‌رچاڤكرنا شانووگه‌رێن ده‌ڤه‌را بادینان ل سلێمانیێ چه‌وا چێبوو ؟
- ئه‌ڤه نه‌بیروكه‌كا نویه، به‌لكو به‌رده‌وام هه‌بویه و هاتینه ئه‌نجام دان، لێ ئه‌ڤه چه‌ند ساله لئه‌نجامێ ره‌وشا دارای ئه‌ڤ جوره چالاكیه هاتبونه راوه‌ستاندن، مه هه‌ولدا كو جاره‌ك دی ڤان جوره په‌یوه‌ندیان ساخكه‌ینه ڤه، راسته گه‌له‌ك ئاسته‌نگ بوو مه چێبوون، لێ بخه‌مخورییا هنده‌ك شانوكارێن سلێمانیێ و دهوكێ جاره‌ك دی ئه‌ڤ جوره چالاكیه ساخبونه ڤه.
مه نوكه هنده‌ك شانوكاران وه‌ك كه‌س ل(دهوكێ و هه‌ولێری و كه‌ركوكێ و دیار به‌كر و سه‌قز) توره‌ك چێكریه كو ڤان جوره چالاكیان ئه‌نجام بده‌ین و ئه‌ڤه چه‌ند ساله جێبه‌جێ دكه‌ین و نوكه ئه‌مێ هه‌ولا دده‌ین كو هنده‌ك شانوكارێن سلێمانێی ژی بیننه دناڤ ڤێ تورێدا، واته ئه‌م خو لهیڤیا سازێن حكومه‌تێ ناگرین تاكو ئه‌و خه‌ون بهێته ئه‌نجام دان .
لسالا 2023 مه دوو شانوگه‌ری ژبلی لدهوكێ مه به‌رچاڤكری ل دیار بكر و هه‌ولێر و سلێمانیێ و زاخو و سێمێل به‌رچاڤ كرینه و لسالا 2024 دی ل سه‌قز و كه‌ركوكێ ژی به‌رچاڤ كه‌ین و پێچه‌وانه‌ژی هه‌مان چالاكی هه‌نه.
