سەردانە مێژووییەكەی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەگەڵ شاندی یاوەری بۆ بەغدا و، دیدارەكانی لەگەڵ سەرۆكایەتیی (كۆمار و وەزیران و پەرلەمان و سەركردەكانی لایەنە سیاسییەكان) بۆ داكۆكیكردن لە مافەكانی گەلی كوردستان و چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، بۆ ئەوە بوو، چیتر ئاستەنگ و كێشە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا دروست نەكرێت و بەرنامە وەزارییەكەی محەمەد شیاع سوودانی وەكو خۆی جێبەجێ بكرێت و، بەغدا پابەندی ڕێككەوتن و بەڵێنەكانی بێت.

خاڵێكی گرنگی دانوستان و گفتوگۆكانی بابەتی مووچە و بودجە ئەوە بوو، كە دەستێك هەبوو نەیدەویست بابەتی مووچە چارەسەر ببێت و بەردەوام ئاستەنگی لە بەردەم سەرۆك وەزیرانی عێراقیش دادەنا، لە دوای ئەم سەردانە ئیتر عێراق و زۆربەی لایەنە سیاسییەكان بەوانەشی بەردەوام ئاستەنگ و گرفتیان لە بەردەم ئاساییبوونەوەی دۆخەكە و لێكتێگەیشتنەكان دادەنا و، ڕێگەی نادەستووری و نایاساییان بە بەرگی دادگا و یاساییەوە جێبەجێ دەكرد، ئەوانیش تا ڕاددەیەك بیانوو و پاساوەكانیان كز بووە و گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە حكومەتی هەرێمی كوردستان هەموو پابەندییەكانی خۆی جێبەجێ كردووە و چیتر بیانوو و پاساوێكی وا نەماوەتەوە بۆ جێبەجێ نەكردن و دواخستنی چارەسەری هەموو ئەم پرسانە، بەتایبەتی پرسی پشكی هەرێم لە بودجە و مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان. هەر لەم چوارچێوەیەشدا لەسەر فەرمانی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان شاندێكی پەیوەندیدار بە پرسی دارایی گەیشتە بەغدا، كە هەموو ئیلتزاماتەكان و داواكارییەكانی لایەنە پەیوەندیدارەكانی عێراقی لەگەڵ خۆی هێنابوو، كە بووە هۆی دروستكردنی واقیعێكی نوێ بەوەی چیتر ناكرێت، پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان لە ناو گەمەیەكی سیاسیدا بهێڵدرێتەوە و، ئەم بابەتە كە لە ئێستادا بووەتە بابەتێكی سەر ئاستی نێودەوڵەتیش و نابێت بێ چارەسەر بمێنێتەوە، چونكە مافە دەستووری و یاساییەكانی هەرێمی كوردستان ڕوون و دیارە و ئێمە وەكو نوێنەرانی كورد تا ڕاددەیەكی باش یەكڕیزییەك لەسەر گرنگیی چارەسەركردنی ئەم پرسەمان لا دروست بووە، تەنانەت هەموو ئەوانەشی دژی ڕێگە چارەسەرەكان بوون، دەنگەكانیان كەم بووەتەوە و هەمووان كۆكن لەسەر ئەوەی دەبێت پرسی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان چارەسەر ببێت. هەموو شارەزایان و پسپۆرانی ئابووری و دارایی و نەوتی ئەو ڕاستییەیان بۆ دەركەوتووە، كە حكومەتی هەرێمی كوردستان و شەخسی سەرۆكی حكومەت هەموو بەڵێن و ڕێككەوتن و پابەندبوونەكانی خۆیان جێبەجێ كردووە، بەپێچەوانەی ئەو ڕاگەیاندنە ئاراستەكراوەی دژی ماف و شایستە داراییەكانی هەرێمی كوردستانە كە لە ساڵی 2014ـەوە لە كاتی دروستبوونی قەیرانی داراییەوە ئۆباڵی قەیران و كێشەكانی خستووەتە سەر شانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئێستا لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا لە هەموو كاتێك زیاتر دەرفەت بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا لە ئارادایە، ئەم لێكنزیكبوونەوە و لێكتێگەیشتنە خۆ تەنیا لە بەرژەوەندیی مووچەخۆران و خەڵكی كوردستان نییە، بەڵكو لە بەرژەوەندیی لایەنی دارایی و ئابووریی هەموو عێراقە بە هەرێمی كوردستانیشەوە، هەر لەبەر ئەم هۆكارەش بووە، هەر كاتێك هەرێم و بەغدا لێك نزیك دەبنەوە و جۆرێك لە لێكتێگەیشتن دروست دەبێت، ماكینە ئیعلامییەكەی دژ بە هەرێمی كوردستان و دەستەكانی تێكدان و شێواندنی دۆخەكە دژی هەرێمی كوردستان جووڵەكانیان دەست پێ دەكەنەوە و، ڕێگەكانی چەواشەكردنی ڕاگەیاندن و تەنانەت تێكدانی یەكڕیزیی نێوماڵی كورد و دادگای فیدڕاڵی بەكار دەهێنن، كە بە داخەوە ئەم دادگایە نەیتوانیوە بێلایەنیی خۆی بسەلمێنێت و بە پێی دەستوور و یاسا هەڵسوكەوت بكات، ئەمەش هەمووی لە غیابی نەبوونی ئەنجومەنی فیدڕاڵی و یاسای نەوت و گازی فیدڕاڵی و كۆتاییهاتن بە عەقڵییەتی مەركەزی و ڕەتكردنەوەی فیدڕاڵییەتدا دروست بووە.

پێش ئەم سەردانەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، زۆرمان دەبیست كە باس لە ڕادەستنەكردنی داهاتی نانەوتی دەكرا، ئێ خۆ ڕادەستكردن ئەوە نییە دینارێك لە هەرێمی كوردستان لە باج و ڕسومات بە دەست بهێنرێت، بە ئۆتۆمبێل یان لە بانكەكانەوە ئەو دینارە بنێردرێتەوە بەغدا و لە وێوە جارێكی دیكە بنێردرێتەوە هەرێمی كوردستان، ئەمە بابەتێكی نالۆژیكی و نازانستی و نامەنتیقیی ئابووری و دارایی و حیسابییە، ڕادەستكردنی داهاتی نانەوتی ئەگەر بەراورد بە 15 پارێزگاكەی دیكەی عێراق بكرێت، هەمووی حیساب كراوە، بە زیادەشەوە. حكومەتی هەرێمی كوردستان كە كیانێكی فیدڕاڵیی دەستووری و یاساییە و یەكەیەكی ئیدارییە لەناو حكومەتی عێراقی فیدڕاڵدا، كە خاوەن ماف و دەسەڵاتە بەپێی دەستوور و ناوەندە نێودەوڵەتییەكان، لەم چوارچێوەیەدا هەموو وردەكارییەكانی داهاتی نانەوتیی بۆ عێراق نێردراوە و ئەوی دیكە دەمێنێتەوە سەرە مەقسە. لە بابەتی نەوتیشدا جارێكی دیكە لە ڕاگەیاندنەكاندا بە هەڵە ئەم بابەتە باس دەكرێت، لە كاتێكدا حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەو بڕە نەوتەی كە بەرهەمی دەهێنێت، زۆر كەمتر لە مافەكانی خۆی وەرگرتووە، بۆ نموونە ئەگەر هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیل نەوتی بەرهەم هێنابێت، ئێ خۆ لە پشكی بودجە ئەگەر تەنیا یەك ملیار دۆلاریشی بۆ تەرخان كرابێت، دەبێت جیاوازیی ئەو بودجەیەی بۆ بنێردرێت، ئەمە لە كاتێكدا خەرجی بەرهەمهێنان و موستەحەقاتی كۆمپانیاكانیش لە هەرێمی كوردستان نەدراوە، لە هەناردەكردنی نەوتدا هەرێمی كوردستان پابەند بووە و لە بودجەی ساڵەكانی 2015 تاكو 2019 و 2020یش بودجە نەبووە.

گرفتی سەرەكیی هەرێمی كوردستان لەگەڵ ناوەند، ئەوە بووە كە بەردەوام فیدڕاڵییەت لە بەردەم پرسیاردا بووە و پرۆسەی سیاسی لە عێراقدا هەر لە ساڵی 2005ـەوە جۆرێك لە ناسەقامگیریی بەخۆوە بینیوە، نەیارانی كورد و هەرێمەكە نەیانویستووە كێشەكان لە چوارچێوەی دەستوور و یاسا بەركارەكانی عێراقیشدا چارەسەر ببێت، ئەمەش هەمووی لە غیابی نەبوونی ئەنجومەنی فیدڕاڵی و دادگایەكی فیدڕاڵیدا بووە كە بێلایەنیی خۆی نەپاراستووە، زۆر لە لایەنە سیاسییەكانی عێراق بە نەفەسی مەركەزی و بەتاڵكردنەوەی عێراقی نوێ لە هەموو ئەو پێوەرانەی كە لە دەستووردا هاتوون، كار دەكەن، هەمیشە تەفسیری جیاواز و ئیجتیهاداتی خۆیان بۆ دەقە دەستووری و ڕێككەوتنەكان دەكەن و ڕێككەوتنەكان وەكو خۆیان جێبەجێ ناكەن، ئەمەش بە ڕوونی لە ڕێككەوتنی شنگال و یاسای بودجە و پشكی هەرێمی كوردستان لە بودجە و تەنانەت ڕادەستكردنەوەی نەوتی هەرێم و دەیان بابەتی دیكەی ئابووری و سیاسیدا، لێرە و لەوێ بە ڕوونی دیارە، ئەوان بە نەفەسی لاوازكردنی قەوارەی هەرێمی كوردستان كار دەكەن، ئیتر هۆكارەكەی مانەوەی عەقڵییەتی مەركەزی بێت، یان ڕق و كین و موزایەدە و چەواشەكردنی دەنگدەر، یانیش ئەجیندەی دەرەكی لە پشتیەوە بێت، هەمووی یەك واتا دەگەیەنێت، بە داخیشەوە هەندێك لایەنی سیاسیی كوردستان لەم دواییەدا بە شێوەیەك ڕەفتاریان كرد، كە زیانی بە خەڵكی كوردستان و ماف و شایستە داراییەكانی خەڵكی كوردستان گەیاند، لە كاتێكدا ئەگەر بە ڕۆحی نەتەوەیی و نیشتمانی و پاراستنی مافەكانی خەڵكی كوردستان كار بكەین و یەكگرتوویی و تەبایی بپارێزین، ئەو كات دەستكەوتی گەورەتر و باشتر بەدەست دەهێنرێت، ئەمە بە ڕوونی لە كاتی گفتوگۆكانی بودجە و مافی هەرێمی كوردستان لە پشكی بودجە دەركەوت، ئێمە خەمخۆری بەدەستهێنانی مافەكانمان بووین، كەچی لەولاوە بەرنامە و كارتێكی دیكە بەكار دەهێنرا، كە زۆرجار ململانێ و ناكۆكییەكانی نێوخۆیان بۆ ئێرە دەگواستەوە و زیانیان لە بەرژەوەندییەكانی باڵای خەڵكی كوردستان دەدا. دوای سەردانەكەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان ژینگە و بارودۆخەكە ئیجابی بووەوە لە نێوان لایەنە سیاسییەكانی عێراق و هەرێمی كوردستانیشدا گرژییەكە وا گەورە و مەترسیدار نەما، بۆیە دەبینین كاروبارەكان باشتر بەڕێوە دەچێت و تا ڕاددەیەك هەمووان كۆدەنگن بۆ چارەسەركردنی كێشەی مووچە و بودجە، خۆ ئەگەر لایەنە كوردییەكان لە بەغدا هاودەنگ بن و لاپەڕەی جیاواز لە مافە دەستووری و یاساییەكانی گەلی كوردستان نەهێنرێت و جەخت لەسەر مافی مووچەخۆران و شایستە داراییەكانی دیكەی خەڵكی كوردستان بكرێت، ئەوا دەستكەوتی گەورە بۆ خەڵكی كوردستان لە بەغدا بەدەست دەهێنرێت، بە پێچەوانەوە وەكو ئەوەی لە كاتی گفتوگۆكانی بودجە ڕووی دا لە 30 ماددە و بڕگە زۆر ماددە و بڕگە كە خۆی لە 25 دەدات، وا داڕێژرایەوە كە نا دەستووری و نایاسایی و لە دژی هەرێمی كوردستان بێت، ئەوا بەردەوام دۆخی هەرێم و بەرژەوەندییەكانی مووچەخۆران و مافە دەستوورییەكانی بودجە دەكەوێتە مەترسییەوە. ئەركی پەرلەمانتاری كورد و لایەنە كوردستانییەكان لە بەغدا ئەوەیە پاڵپشتی لە داواكارییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بكەن، كە داكۆكیكردنە لە ماف و شایستەكانی هەرێمی كوردستان، هاتنی ئەم شاندەی دوایی وەزیری دارایی حكومەتی هەرێمی كوردستان گرنگ بوو، لەبەر ئەوەی هەموو گومانەكانی لەسەر داهاتی ناوخۆ و ژمارەی مووچەخۆران و داهاتی نانەوتی ڕەواندەوە، هەرچەندە عەقڵییەتی دوژمنكارانە دژی هەرێمی كوردستان هەر دەمێنێت، بەڵام ئەمجارە جیاوازتر دەبێت، چونكە تا ڕاددەیەكی باش كێشەی مووچەخۆران چارەسەر دەبێت، ئەوەی دەمێنێێتەوە بابەتی هەمواركردنەوەی بودجە و داڕشتنەوەی یاسای نەوت و گازی فیدڕاڵی و چەند ماف و شایستە داراییەكانی دیكە و چارەسەركردنی كێشە سەرەكی و دۆزە ڕەواكەی كوردە، كە كێشەی خاك و بابەتی جێبەجێنەكردنی ماددەی 140ی دەستوورە، ئەمەش پێویستی بە پشوودرێژی و پشتگیریی نێوخۆیی و نێودەوڵەتی دەبێت.