ئافرەت ئەو كەسەیە كە مرۆڤ لە نەبوونەوە دێنێتە بوون و دروستكەری مرۆڤایەتییە، هەروەها لە پێكهاتەی كۆمەڵگەی مرۆڤایەتی خۆی دەبینێتەوە لە بەیەكەوە ژیانی هەر دوو ڕەگەزی نێر و مێ كە هەر دووكیان تەواوكەری یەكترن و پێگەی هەر دووكیان لە ڕووی كاروبارەكانی ژیانەوە یەكسانە، بەڵام ئەمەش لە كۆمەڵگەیەكەوە بۆ كۆمەڵگەیەكی دی جیاوازە.

ئافرەت پێویستی بە هێزێكی ڕووبەڕووبونەوەیە كە پێكهاتبێ لە ئیرادەی هەست بەخۆكردن و متمانە بەخۆبوون، بۆ ئەوەی بتوانێ شان بە شانی پیاوان خۆی لە گۆڕەپانی سەختی ژیان قایم بكات و، بتوانێ لە هەموو بوارەكانی ژیان كار بكات، تا لەو چوارچێوەیەی كە خۆی تێدا حەشار داوە لە شەرم و بێدەسەڵاتی بەربەستەكان ببەزێنێ و بەشداری لە ڕەوتی ژیانی كۆمەڵگە بكات.

هەر بۆیە هەندێك لە فەیلەسووف و ناودارانی جیهان بەمجۆرە باس لە ئافرەتان دەكەن:

ناپلیۆن بۆناپارت دەڵێت: «ئافرەت بە دەستێكی لانكە و بە دەستێكی هەموو جیهان ڕادەژەنێت».

نووسەری ڕووسی سۆخۆملینسكی پسپۆڕی پەروەردە دەڵێت: «ئافرەت لە پەروەردەكردنی خۆشەویستیدا ڕۆڵی سەرەكی دەبینێت و، هەر نەك دایكی منداڵە بەڵكو پیاویش پەروەردە دەكات»، هەروەها دەڵێت: «ئەوە ژنی ئازا و بەهێز و دڵسۆزە كە پیاوی ئازا و بەهێز دەخوڵقێنێت».

خودای گەورە مرۆڤەكانی بە ئازادی دروست كردووە، بێ جیاوازی ڕەنگ و زمان و ڕەگەز، جیاوازیی ئافرەت و پیاو تەنیا ڕەگەزەكەیەتی، دەنا ئافرەتیش دەتوانێ ئەو شتانەی پیاو دەیكا، ئەوانیش ئەنجامی بدەن. بۆیی دەتوانین بڵێین: ئافرەتان گەوهەرێكی خودان لەسەر زەوی، هەر بۆیە خودای گەورە بەهەشتی لەژێر پێی دایكان داناوە. هەروەها لە ئایینی ئیسلامدا بە گەورەیی باسی ئافرەت دەكات و دوو سووڕەت بە ناوی ئافرەتان دانراون، لەوانە: سووڕەتەكانی (مریم و نساء)، هەروەها داوا دەكات ڕێزی ئافرەتان بگرن، پیاوانیش ئاگادار دەكاتەوە كە ئافرەتان ئەمانەتن و دەبێت بە جوانترین شێوە ماماڵەیان لەگەڵ بكرێ.

ڕێزگرتن و چۆنێتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئافرەتان پەیوەستە بە ئاستی ڕۆشنبیریی تاكەكەس لە كۆمەڵگەدا، هەروەها لە كۆمەڵگەی كوردی لای زۆربەمان ڕوونە كە ئافرەتان لە زۆرێك لە مافەكانیان بێبەش كراون، لە كاتێكدا ئافرەتی كورد چ لە بواری سیاسی و ڕاپەڕینەكانی كورد، چ لە پەروەردەكردنی منداڵ لە خزمەتكردنی كۆمەڵگە و خێزان بەشداری كردووە و، پێشكەوتنی ژیانی كورد لە هەموو بوارەكاندا تەنیا بە پیاوان نەكراوە، بەڵكو دەست و بازوو و هەوڵدانی ئافرەتیش ڕێنیشاندەر و یارمەتیدەر بووە بۆ سەركەوتنی بەسەر كۆسپەكانی ژیاندا.

ئافرەتی كورد لە هەموو بوارەكاندا هەوڵ و تێكۆشانی هەبووە، بە جۆرێك شان بە شانی پیاوان لە پەروەردەكردنی نەوەی نوێ كە دەبێتە هێزێكی بەتوانا بۆ پێشكەوتنی هاوبەش بووە، هەروەها بۆ بەرگری لە خاكی كوردستان خەباتیان كردووە و جێ دەستیان دیار بووە. لەمێژە ئافرەتانی كورد پاڵپشت و یارمەتیدەری پیاوان . لە مێژووی كورددا چەندین ئافرەتی ئازا و بوێر و دەستڕەنگین و كارامە باس كراون، لەوانە(حەپسەخانی نەقیب، مەستوورەی كوردستانی، عادیلە خانم و عیسمەت قازی محەمەد و ...) چەندین ئافرەتی بەتوانای دیكەش هەن، كە لەم ساڵانەی دواییدا ڕۆڵی زۆریان بینی لە شەڕی دژی داعش و شان بە شانی پیاوان بەرگرییان لە خاكی وڵاتەكەیان كرد، بەتایبەتی ئافرەتانی كۆبانێ كە چۆن ببوون بە پارێزەری نەتەوە و شارەكەیان و، تەنانەت بوون بە سمبولی نەتەوەكەیان و وەك پارێزەری مرۆڤایەتیش ناوزەد كران. ئافرەتان سەلماندوویانە كە جگە لە دایكایەتی دەتوانن زۆر ئەركی دیكەش لە ئەستۆ بگرن و، وەك بەشێك لە كۆمەڵگە بەشداریی خەباتی سیاسی بكەن و، لە هەموو بوارەكاندا ئازایی و تواناكانی خۆیان دەربخەن.

ئافرەت بناغەی خێزانە و سەرچاوەی خۆشەویستی و گەرمكەرەوەی ھێلانەی ژیانە، هەر بۆیە ژیان بەبێ ڕۆڵی ئافرەت ھیچ بەھایەكی نابێت.

هاوكات دەركەوتنی ژن لەكایەی سیاسەت و دەركەوتنی وەك كەسێكی سەركردە كۆمەڵێك ئاماژەی سیاسی گرنگ دەبەخشێت. بەڵام ئەوەی كە جێگەی نیگەرانی و مایەی پرسیارە ئەوەیە كە لە كۆمەڵگەی ئێمەدا ژن وەكو سیاسەتمەدار و وەك سەركردەش بەمانا راستەقینەكەی نییە. بێگومان ئەوەش هۆكاری سیاسی و كۆمەڵایەتی جۆراوجۆری لەپشتە.

 خەسڵەتی ئافرەتی سیاسەتمەدار و تیۆریەكانی ئافرەتی سەركردە ئەوە نیشان دەدەن كە كەسی سەركردە خەسڵەتی سەركردە بوونی لەخۆیدایە. واتە كەسی سەركردە دروست ناكرێت، بەڵكو خۆی خەسڵەتی سەركردە بوون لە سروشتیدایە و پێویستە چالاك بكرێت. یەكێك لەو خەسڵەتانەی كەسی سەركردەی پێی بناسرێتەوە ئەوەیە كە خاوەن ئیرادەیەكی باش بێت و چۆك دانەدات لەبەردەم كێشە سیاسییەكان. یەكێكی تر لە خەسڵەتەكان ئەوەیە، كە هەمیشە كەسی سەركردە چارەسەر و ئەلتەرناتیڤی بۆ دۆخەكان پێیە. پێویستە خاوەنی جەماوەرێكی باشیش بێت و بتوانێت بارودۆخ ڕابگرێت، بەجۆرێك كە بەئاسانی جەماوەرەكەی تەسلیم بە كارەسات و ئەزمەیەكی سیاسی نەكات و رۆحی بەردەوام بوونی تێدا بێت. زۆر جار ئەو گلەییانە دەكرێت كە ئافرەتی سەركردەمان نییە، بەداخەوە ئەقڵی كۆمەڵگەی ئێمە بەوە نەگەیشتووە كە كەسی سیاسیی دروستبكات، بەڵام ئەو كەسە بۆ خۆی هەیە پێویست بە دروستكردنی نییە.

ئەو سیاسەتەی بە پیاوە دەكرێت بە ئافرەتیش دەكرێت .ئێستا لەسەرتاسەری جیهان چەندین ئافرەتی سیاسەتمەدار و خاوەن كار دەیانەوێت هەمان پەیام بەگوێی جیهاندا بچرپێنن و دەنگی ئافرەتانی تریش بگەیەنن، هەر بۆیە تاوناتاوێك چەندین ئافرەتی پەرلەمانتار لە هۆڵەكانی پەرلەمان بەخۆیان و منداڵەكانیان دەردەكەون بۆ ئەوەی بەهاوكارە پیاوەكانیان بڵین كە ئافرەتان دوو ئەوەندەی پیاوان ئەركیان قوڕسە.

«كارولینا بیسكانسا» سەركردەی پارتی بودیموسی چەپی ئیسپانی و ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران هەمووانی سەرسام كرد كاتێك لەگەڵ منداڵە پێنج مانگەكەی لە یەكێك لە كۆبوونەوەكان بەدەركەوەت، بێگومان كارولینا تووشی ڕەخنەی زۆر هات بەڵام ئەو دەیوویست بەهەمووان بڵێت كە جگە لەخۆی چەندین دایك لە ئیسپانیا هەن كە بە دایكایەتی و سەركەوتن لەكارەكانیانەوە سەرقاڵن.

 

دهۆك بەڕۆژی