دوای تێپەڕبوونی دوازدە ساڵ بەسەر بەرپابوونی شۆڕشی سووریا، هەموو هاووڵاتیان كۆكن لەسەر ئەوەی كە بە شۆڕشی ستەملێكراو ناوی بەرن، پاش ئەوەی گرووپگەلێكی ئیسلامیی سیاسی كۆنتڕۆڵیان كرد و لە باریان برد. ئەو گرووپانە ناوەڕۆكی نیشتمانی و دیموكراسیی ئەو شۆڕشەیان پووچەڵ كردەوە و خستیانە خزمەت ئەجێنداكانی ڕژێمی عەرەبی و هەرێمییەوە، دوای ئەو ماوە دوور و درێژە كە ملیۆنان شەهید و بریندار و ڕفێنراو و ئاوارەی خەڵكی سووریای لێ كەوتەوە لە عەرەب و كورد و پێكهاتەكانی دیكە، تا ڕاددەیەك كە زیاتر لە نیوەی خەڵكی سووریا ئاوارە بوو، یان بوونە پەنابەر، پاش ئەو ماوەیە دەڵێین، تا ئێستا ڕژێمی سووریا كە دەستی بە خوێنی ئەو خەڵكە سوورە و بە سەدان تاوانی قێزەوەنی ئەنجام داوە، كەچی تا ئێستا هەر لەسەر حوكمە و بە بەر چاوی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە جڵەوی دەسەڵاتی بەدەستەوەیە، بێ ئەوەی دەوڵەتان قسەیەكیان هەبێت، تا ئێستاش دۆز و پرسی سووریا بێ چارەسەری سیاسی ماوەتەوە. بۆیە بە تێپەڕبوونی ڕۆژگار و پەرەسەندنی ڕووداوەكان ڕاستیی تازەی تاڵ و زۆر دڵتەزێن و نامۆ لەسەر ئەرزی واقیع ڕوون دەبێتەوە، لەوانە:

كێشەی یەكەم: سوپای ڕووسیا یەكێكە لە لایەنە داگیركارەكانی وڵاتەكەمان، پاڵپشتیكاری سەرەكیی سەربازی و دیپلۆماسی و ئابووری و ئەمنیی ڕژێمی ستەمكاری ئەسەدە و سوپاكەی تاوانی كوشتن و كۆمەڵكوژی دەرحەق سوورییەكان ئەنجام داوە، لەوەتەی ساڵی 2015 تا ئێستا یەكێكە لە هێزە بنەڕەتییەكان كە ڕووبەڕووی ڕۆژئاوا و كێشەی ئازادی و دیموكراسی دەبێتەوە لە هەموو شوێنێك، لە وڵاتانی ئاسیا و ئەفریقیا و ئەمریكای لاتین، ڕاستەوخۆ لە ڕێی بەكرێگیراوەكانی وەك ڕێكخراوی (ڤاگنەر)ی سەربازی و هەندێ ڕێكخراو و گرووپگەلی دیكە.

چەندین مانگە ئەم سوپایەی ڕووسیا لە شەڕی دوژمنكاری و فراوانخوازیە دژی ئۆكرانیای ئاشتیخواز تێوە گلاوە، ئەو سەركەوتنەیشی كە بە ئاواتی دەخواست، لە ماوەیەكی كورتدا بۆی نەهاتە دی، بەڵكو لەلایەن ئۆكرانیاوە ڕووبەڕووی بەرهەڵستیی توند بووەوە، كە هەرگیز بیری لێ نەدەكردەوە، سوپاكەی زیانی زۆری گیانی و ماددی بەركەوت، ئەمە تەنانەت ڕەنگدانەوەی هەبوو بۆ سەر میللەت لە ناوخۆدا كە ڕۆژ بە ڕۆژ تووڕەبوون و ناڕەزایی خەڵكەكە دژی پوتین لە بەرزبوونەوەدایە، بێ گومان ئەوەی ئێستا بۆ ڕژێمی مۆسكۆ هاتووەتە دی، دەرفەتێكە بۆ ئۆپۆزیسیۆنەكانی سووریا كە دژی ئەو ستەمەن، تەنانەت بۆ ڕۆژئاواش بەگشتی و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی بە سەرۆكایەتیی ئەمریكا تایبەت بە مامەڵەكردن لەگەڵ ئەم پێشهاتە، ئەویش بە تەنگەتاوكردنی ئەو هێزانەی ڕووسیا كە لە سووریادان بۆ ئەوەی بە یەكجاری لەم وڵاتە دووریان بخەنەوە. ئەگەر ئەمە بێتە دی، ئەوا بۆ سوورییەكان ئاسانتر دەبێت تاكو لەو ڕژێمەی ئەسەد ڕزگاریان بێت، پرسیارە سەرسوڕهێنەرەكە ئەوەیە: بۆچی چاوەڕوان دەكەن، تا كەی ئەگەر ئەو لایەنانە لە سیاسەتەكەیاندا ڕاستگۆ بن؟

وێڕای ئەمە، دەبینین سستی و خەمساردییەك لە ئارادایە لەلایەن ڕۆژئاواوە بەگشتی و لە ژێر پاساوی یاسایی و ناواقیعی، لە وەدیهێنانی داواكاریی ئۆكرانییەكان لەبارەی پڕچەككردنەوە، هەروەها لە ڕووی هاوكاریی سەربازییەوە، بەتایبەتی تانكی تازە كە دەتوانێت ئەنجامەكانی هێرشەكانی سەربازیی ئاییندەی ڕووسیا بۆ بەرژەوەندیی گەلی ئۆكرانیا بگۆڕێت.

 كێشەی دووەم: سەرەڕای پەرەسەندنی ڕاپەڕینەكان لە ئێران و كەوتنەوەی هەزاران قوربانی لە شەهید و بریندار و دەستگیركراوان، و لە بەرامبەریشدا ئێران وەك دەوڵەت لە بڕیارەكانی تایبەت بە سزاكانی ئەم دواییە لەلایەن پەرلەمانەكانی ئەوروپا و ئەمریكاوە، گورزی توندی لە دانوستانەكانی ئەتۆمی بەركەوتووە، بەڵام زۆریش بەداخەوە جیهان وەك تەماشاكەر وەستاوە، تەنانەت چاویش دەپۆشن لە هەڵكشان و قایمكردنی پێگەی زیاتری ئێران لە عێراق و لوبنان و یەمەن، تەنانەت لە كەنداو و ڕێڕەوە ئاوییەكانی كەنداویش، لەوەش زیاتر ئەم ڕژێمە بەردەوام كار دەكات بۆ فراوانكردنی هاوپەیمانیەكانی بە بنیادنانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لەگەڵ ڕووسیا، دواتریش لەگەڵ چین و كۆریای باكوور و جەزائیر، پرسیارەكە لێردەدا ئەوەیە: ئایا ڕۆژئاوا و دەوڵەتانی كەنداو زانیارییان دەرەبارەی ئەو شتە نییە، یان خەمساردن و لە بەرپرسیارێتیی كرۆیی و ئەخلاقی ڕادەكەن؟   

كێشەی سێیەم: بە دیاریكراوی پەیوەستە بە دۆخی كوردەوە، بێدەنگیی تەواوی حزبەكانی هەردوو لایەنی جەمسەرگیری لە گۆڕەپانی كوردی سووریا (هەردوو لایەنی پەیەدە و پەكەكە) سەبارەت بە ڕۆڵی نەرێنی تاران و بەگشتی چالاكییەكانی لە سووریا، هاوكات لە هەندێ ناوچەی كوردنشین بەتایبەتی، ڕەنگە لە ناوەڕۆكدا هەندێ نهێنی تێدا شاردراوە بێت، كە ئاشكرا نەكراون، لەوانە چاوپۆشینی هەمووان لە سوورییەكان و لە كورد لە باسكردنی ئەو ڕاستییە كە تا چەند ناوەندی قەندیل (پەكەكە) پەیوەندییان بە سیاسەتەكانی تارانەوە هەیە، هەروەها هاوپەیمانیی زۆر پتەوی لەگەڵ پاسداران و دامەزراوە فەرمییەكانی دیكە، دیسان هاوكاریی هاوبەشی نێوان هەردوو لا، لەگەڵ هەماهەنگی لە ناوچەكانی كەركووك و شنگال، بە مەبەستی لەباربردنی ئەو دەستكەوتانەی گەلی كوردستانی عێراق كە لە ماوەی دەیان ساڵ بە قوربانیی زۆر وەدی هاتوون، هەروەها لە زۆر شوێنی سووریا، ئەو ناوەندە (قەندیل) كە سەركردایەتی بەڕێز مەزڵوم عەبدی و هاوڕێكانی و ئیدارەی خۆیەتی و سەربازی دەكات، هەروەها سەرپەرشتیی داهاتی دارایی دەكات لە سنوورەكان، ئەو نەوتەشی كە دەگاتە سەدان ملیۆن دۆلار، پەیوەیندییان لەگەڵ هاوپەیمانان دادەڕێژێت، بەڵام كە پێویستە باس لەو حزبانە(ئەنەكەسە) بكرێت كە توانا و شیانیان نییە، هیچ ڕۆڵشیان نییە، لە بنەڕەتدا سەربەخۆ نین لە وەرگرتنی هەڵوێستی كاریگەری سیاسیی تایبەت بە پرسە جیاوازەكان، لەوانەش هەڵوێست بەرانبەر بە تاران.

پێویستە چالاكانی بزووتنەوەی كورد لە سووریا و عێراق زۆر وریا بن لە هەمبەر پاشكۆكانی، وەك حزبوڵڵای لوبنانی و چەكدارانی حەشدی شەعبیی عێراقی، ئەوانەی ئاشكران، یان لە ژێروە كار دەكەن، ئەوانە هەوڵ دەدەن دزە بكەنە نێو ڕیزەكانی كوردەوە، بەتایبەتی ڕاگەیاندن و ڕۆشنبیری، لەپێناو وەدیهێنانی مەرامەكانیان و تێكدانی ڕیزەكانی بزووتنەوەی كوردی.

پێگەی ئەوانە لە پێشەوەی ڕیزەكانی ئەو هێزانەیە كە دژایەتیی بزووتنەوەی كوردی دەكەن، هەروەها دژایەتیی فیدڕاڵیی هەرێمی كوردستانی عێراق دەكەن، چ پێشتر كردوویانە، یان ئێستا یان لە ئایندەدا دەیكەن.