وا باشه مامۆستایان وابن
مامۆستای داهێنه‌ر و كارامه له‌میانی كاركردنی رۆژانه‌ی خۆیدا ئاگاداری خاڵه لاوازه‌كانی خۆی ده‌بێت و كار بۆ چاره‌سه‌ركردنی ده‌كات، ئه‌و رێگای چاره‌سه‌ره‌ییه‌كانی له كوێ ده‌ست ده‌كه‌وێت؟ ته‌نها دووباره‌كردنه‌وه‌ی گوته و درووشمه‌كان به‌س نین بۆ ئه‌وه‌ی مامۆستا خۆی بناسیت. ئه‌گه‌ر به به‌رده‌وامی و شان به‌شانی قۆناغه‌كان و ڕه‌وڕه‌وه‌ی پێشكه‌وتنه‌كانی بواری فێركردن و وانه‌گوتنه‌وه ڕێ نه‌كا ئه‌وا دوا ده‌كه‌وێت و هیچ له درووشمه‌كانی كه‌وا بۆ مامۆستا گوتراون ئه‌و ناگرنه‌وه، به‌درێژایی مێژووی سه‌رهه‌ڵدانی قوتابخانه و به‌هۆی رۆڵی مامۆستا له فێركردن و پێگه‌یاندنی مرۆڤه‌كان وا پێناسه كراوه كه (مامۆستا چرایه ... خۆره ... تاریكی نه‌زانیی ده‌ڕه‌وێنێته‌وه و كۆمه‌ڵگا راده‌كێشێته نێو فه‌زایه‌كی رووناك)، وا ستایش كراوه كه (مامۆستا پێشڕه‌و و پێشه‌نگه و رابه‌ڕایه‌تی میلله‌تان ده‌كا و هه‌رچی كاربه‌ده‌ست و سه‌رۆك و خاوه‌ن پله و پایه هه‌ن له‌لایه‌ن ئه‌وه‌وه پێده‌گه‌ن و فێر ده‌كرێن)، ئه‌و شوناس و گوزارشته جوانانه بۆ ئه‌و مامۆستایه راسته كه به‌پێی قۆناغه‌كان و پێشكه‌وتنی زانست؛ سه‌رباری پرۆگرامه‌كانی خویندن له رێگاكانی نوێی فێركردن و له سه‌رچاوه‌ی دیكه و ئه‌زموونی كه‌سانی دیكه كه‌ڵك وه‌رده‌گرێت. ئه‌و مامۆستایه‌ی به به‌رده‌وامیی ده‌خوێنێته‌وه و خۆی فێر ده‌كا و هه‌میشه خۆی وه‌كو قوتابی ده‌بینێت و ته‌نانه‌ت پرسیاری قوتابییه‌كانی خۆی به ده‌رفه‌ت ده‌زانێت بۆ ئه‌وه‌ی به‌دوای وڵامیی جۆراوجۆردا بگه‌ڕێت و به‌رله‌وه‌ی قوتابییه‌كانی به وڵامێك رازی بكا بۆ خۆیشی به‌دوای زانیاریی نوێدا ده‌گه‌ڕیت.
مامۆستای داهێنه‌ر ده‌بێ له بیركردنه‌وه‌یدا داهێنه‌ر بێت و باشترین شێوازه‌كانی فێركردن هه‌ڵبژێرێت و له بواری پسپۆرییه‌كه‌یدا ئاگاداری گۆڕانكارییه‌كان بێت و ده‌رك به‌وه بكا كه‌وا ئه‌و زانیارییه‌ی بۆ ئه‌مڕۆ راسته ده‌كرێ بۆ سبه‌ی راست نه‌بێت، ئه‌گه‌ر هه‌موو شته‌كان به‌رده‌وام گۆڕانكارییان به‌سه‌ردا بێت ئه‌وا به‌هۆی ئه‌وه‌یه كه ئاسۆی بیركردنه‌وه و فێربوون له‌لای مرۆڤه‌كان به‌رده‌وام له كرانه‌وه و فراوانبوونن، كه‌واته ئه‌گه‌ر هه‌موو گۆڕانكارییه‌كان له فێربوونه‌وه سه‌رچاوه بگرن، ئاخۆ چۆن ده‌بێت مامۆستا مه‌شخه‌ڵی فێربوونی به ده‌سته‌وه بێت و رێگا بدا بلێسه‌كه‌ی كز و به‌ره‌و ساردبوونه‌وه بچێت؟ ئاخر نابێت مامۆستایه‌ك به درێژایی چه‌ندین ساڵ ته‌نها پرۆگرامی خوێندنی پسپۆرییه‌كه‌ی ببینێت و ئاگاداری توێژینه‌وه‌ی نوێ نه‌بێت و خوێنه‌ری په‌رتووكێك و بینه‌ری راپۆرتێك نه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی ئاستی زانیارییه‌كانی خۆی پێوانه بكا كه‌وا تا چه‌نده له‌گه‌ڵ رۆژگاری ئه‌مڕۆدا ده‌گونجێت؟ ئاخر ناكرێ بۆ چه‌ندین ساڵ پرۆگرامێكی خوێندنی به‌ده‌سته‌وه بێت و تێڕوانین و هه‌ڵسه‌نگاندنێكی له‌باره‌یه‌وه له‌لادا دروست نه‌بێیت كه‌وا ئه‌و میتۆده‌ی خوێندنه چۆن باشتر ده‌كرێت و چۆن و كه‌موكوڕییه‌كانی راست ده‌كرێنه‌وه و سه‌رنجه‌كانی خۆی به لایه‌نی په‌یوه‌ندیدار نه‌گه‌یه‌نێت.... ئاخر چۆن ئه‌و سه‌رنجانه‌ی له‌لادا دروست ده‌بێت ئه‌گه‌ر خوێندنه‌وه‌ی بۆ ئه‌زموونی فێركردنی وڵاتانی دیكه نه‌بێت و به‌داوداچوون بۆ پسپۆرییه‌كه‌ی خۆی نه‌كا؟
هه‌ر مامۆستایه‌ك به‌پێی خشته‌ی به‌شه‌وانه‌كانی بۆ به‌یانی پلانی رۆژانه‌ی خۆی ئاماده كرد و هۆیه‌كانی فێركردنی له شرۆڤه‌كردنی بابه‌ته‌كه‌ی به‌كار هێنا بۆ ئه‌وه‌ی قوتابی به كرداره‌كی و له واقیعدا روونكردنه‌وه‌ی بابه‌ته‌كه ببینێت و وه‌كو چیرۆكی رووداوێك له زه‌ین و هۆشیدا بمێنێته‌وه و به‌جوانی لێی تێبگا و له‌بیری نه‌كا، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی پراكتیكی له‌به‌ر چاوی خۆیدا بینیوویه‌تی هه‌رگیز له‌بیری ناكا.
هه‌روه‌ها گرنگتر له‌وهش ئه‌وه‌یه مامۆستا كۆنترۆڵی پۆل بكا به‌شێوازێك كه‌وا هه‌ست بكا كه قوتابییه‌كان كه‌سوكاری ئه‌ون، به وشه‌ی جوان و خۆش سه‌رنجیان رابكێشێت و وابكات كه به‌رده‌وام له‌گه‌ڵی بن بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ست و بیر و هۆشیان له‌لای بابه‌ته‌كه بێت. ده‌بێ مامۆستا به‌رده‌وام چاوی له‌سه‌ر هه‌مووان بێت رێگه نه‌دا هیچ قوتابییه‌ك هزر و خه‌یاڵی له بابه‌ته‌كه داببڕێ بۆ ئه‌وه‌ی هه‌م له‌گه‌ڵی بن و هه‌م سوود له شرۆڤه‌كردنی بابه‌ته‌كه وه‌ربگرن. به وشه‌ی جوان جارجاره به كورته چیرۆكێك سه‌رنجیان رابكێشێت و وابكات حه‌ز و ئاره‌زوویان بۆ وانه‌كه هه‌بێت، چێژ و خۆشی بداته قوتابیان و به وته‌ی نه‌رم و بێ هاوار كردن به‌سه‌ریاندا؛ وه‌ك هه‌وای نه‌سیمی به‌ره‌به‌یان بچێته هزر و بیری قوتابیان و له‌گه‌ڵیدا هه‌ست به ئاسووده‌یی بكه‌ن. وا بكا قوتابییان هۆگری بن و ئه‌ویش هۆگریان بێت و وه‌كو هاوڕێ هه‌ڵسوكه‌وتیان له‌گه‌ڵدا بكا به‌ڵام هاوڕێیه‌تییه‌كی سنووردار. به بزه و خۆشی و به رووخساری گه‌ش بچێته زه‌ین و هۆشی قوتابیان هه‌ركات قوتابی مامۆستای بابه‌تی ویست ئه‌وا بابه‌تی ئه‌و مامۆستایه‌ی له‌لا ئاسان و خۆش ده‌بێت، به پێچه‌وانه‌وه ئه‌گه‌ر قوتابی مامۆستاكه‌ی خۆش نه‌وێ حه‌ز به بابه‌ت و وانه‌ی مامۆستاكه ناكا و نایه‌وێ گوێی بۆ بگرێت و لێی فێر ببێت. له‌وانه‌یه له قۆناغێكی تری خوێندنیش هه‌ر رقی له‌و بابه‌ته ببێته‌وه، بۆیه زۆر پێویسته مامۆستا بۆ ئه‌وه‌ی به زیندوویی له هزر و خه‌یاڵی قوتابیدا بمێنێته‌وه ده‌بێ هه‌ست به لێپرسینه‌وه بكات و ویژدانی خۆشی ئاسووده بكا و به‌رهه‌می هه‌بێت و قوتابی لێی فێر ببن.
هه‌روه‌ها ده‌بێ له‌هه‌موو كات و ساته‌كاندا له‌گه‌ڵ كارگێڕی قوتابخانه و ده‌سته‌ی مامۆستایان هاوكار و گونجاو بێت، و له‌گه‌ڵ دایك و باوك و كه‌سوكاری قوتابیان هێمن و له‌سه‌رخۆ و رێنیشانده‌ر بێت و هاوكار بێت بۆ چاره‌سه‌ریی هه‌ر گیروگرفتێكی قوتابیان و هه‌میشه هانده‌ری قوتابیان بێت بۆ به‌ره‌وپێشچوونی ئاستی زانستی و په‌روه‌رده‌یی، هه‌ركات قوتابی وای هه‌ست كرد كه مامۆستا به‌و شێوازه هه‌ڵسوكه‌وت ده‌كات ئاستی به‌ره‌و پێش ده‌چێت و واده‌كا باشتر و باشترین بێت.
مه‌عروف حه‌مه‌دسه‌عید ئیسماعیل
