هۆشەنگ شێخ محەمەد

بەشی دووەم

لە بارەی مێژووی ماددی و مێژووی ڕۆحی، یان قودسی، ئەوەی ئەمڕۆ ئۆكرایینەكان دەیكەن، بابەتێكە سەد ساڵ پێش ئێستا (كاوێس ئاغا) خوێندنەوەی بۆی هەبووە، بۆیە بەشێك لە كتێبەكەم، (كاوێس ئاغا، مێژوونووسی هونەرمەند) كە هیوادارم لە ئایندەیەكی نزیك چاپ ببێت، لێرە دادەنێم.
مرۆڤ، یان میللەت، دەتوانێت لە جەنگێكدا بەهۆی زۆر هۆكاری ماددیی جیاوازەوە، تووشی دۆڕان ببێت و شەڕەكە نەباتەوە، بەڵام گرنگ ئەوەیە دوای دۆڕانەكە تووشی بەزین نەبێت، كاوێس ئاغا ئێمە لە بەرابەر دوو هەردوو چەمكی (دۆڕان) و (بەزین)دا دادەنێت.
میللەت بە كوشتنی سمایل ئاغا شەڕێك دەدۆڕێنێت، ڕەنگە شۆڕشێكی كوردی لەناو بچێت، بەڵام گیانی بەرخۆدان و خەباتكردن بۆ سەربەخۆیی هەر بەردەوام دەبێت، ئەمەش واتا نەبەزین!

كاوێس ئاغا دەیەوێت كورد نەبەزێت، چونكە سەرباری قارەمانی و پاڵەوانی و شەڕ و شۆڕش و قوربانیدان، (فەلەك) لەگەڵ ئێمەدا خائینە، فەلەك ڕەمزێكە بۆ هێزگەلی سیاسیی نێو دەوڵەتی ئەو كات، هەروەها دوژمن و نەیارانی كورد، كە نووسینەوەی مێژوو بە زۆرداری لە دەست ئەواندایە. ئەوان ئەو هێزەن لە شەڕی یەكەمی جیهانیدا سەركەوتن و نەخشەیەكی سیاسیی نوێیان بەسەر كورداندا سەپاند، ڕاستە ئەوان لە لایەنی ماددییەوە مێژووێكی ئاشكرایان پەیدا كرد، نەخشەیەكی سیاسیان بەسەر خاكی كوردستاندا سەپاند، مێژووی ماددییان وەك ئەوەی خۆیان ویستیان بە پارچەپارچەكردنی كوردستان نووسییەوە، بەڵام مێژووی موقەدەس و ڕەمزی لە نێو دڵ و ڕۆحی كوردان دایە، مێژووی قودسی بەهاگەلی مرۆیی و ئەخلاقی و هەقانی لە نێو خۆیدا بە زیندوویی دەهێڵێتەوە.
ئەو مێژووە ماددی نییە، ئەگەر هەموو كوردیش بكوژرێن حەیف نییە، بەڵام حەیف ئەوەیە هێزەكانی نێودەوڵەتی و نەیارەكان، لە ئاست هەڵوێستی مرۆڤایەتی خائین دەرچوون، لەگەڵ ژیان و جیهان خائین بوون، لەگەڵ ڕۆح و ڕەمز و هێماكانی زیندووبوون ڕاستگۆ نەبوون.

ئەم هێزانەی جیهان، ڕاستە لە لایەنی ماددییەوە، لە جەنگەكانی داگیركردندا سەركەوتن، چونكە چەك و جبەخانەی پێشكەوتوو و لەشكر و سوپایەكی گەورەیان هەبوو، بەڵام لە لایەنی ڕەمزی و ڕۆحییەوە سەر نەكەوتن، نەخێر ئەوان هێزێكی بەزیو و دۆڕاون، هەر چەند بە كوشتنی كوردان شاد ببن، بەڵام كورد خاوەن هەق و سەرمایەیەكی قودسین، كە ئەمەش خەونە بە سەربەخۆیی و ئازادی و سەربەستی، كە هیچ هێز و مێژوونووسێك ناتوانێت، ئەم خەونە لە ڕۆحی كوردان دەربێنێ، كورد بە مردنی سمایل ئاغای شكاك شۆڕشێكی لەدەست دا، بەڵام نەبەزین!
هەروەها كاوێس ئاغا لە لاوكی (بابێ عەبدولكەریم نایف)دا، دەڵێت: «بەلێ زەرێ د حەیفێ چوو دا نیمە ل من هاتە كوشتنێ پاشایەك ل پاشایێ حەموودیا».
لێرەدا دەبینین كاوێس ئاغا بۆ كوشتنی كەسێك كە پاشایە خەمبارە، پاشا ڕەمزە بۆ میللەتەكەی، لە قاڵبی كەسی خۆی و تاكییەكەی دەردەچێت و دەبێتە ڕەمزێكی مێژوویی ڕۆحی، بۆیە حەیف بۆ ئەو ڕەمزەیە كە دەكوژرێت، چونكە كوشتنەكەی دەبێتە ئەگەری شادی و كەیفخۆشی بۆ دوژمنان.
ڕەمز بۆ میللەتان گرنگن، ڕەمز سەرمایەیەكی قودسییە، هێزێكی دەروونی و مەعنەوی بە گەل دەدەن، بۆیە كاوێس ئاغا لە حەیفی ئەمەدایە، كە ڕەمزێكی نەتەوە نەمێنێت، چونكە ئەو هێزێكی قودسییە و بۆ چارەنووسی میللەت لە هێزی ماددی گرنگتر و كاریگەرترە.
هەروەها كاوێس ئاغا لە لاوكی (كەلێ كاشخانێ)دا دەڵێت : «ئەز د حەیفێ چ دانیمە ل پاش كوڕە لاوكێ من، دمینی لۆ، بووكا سالێ دەست ب خەنە
لاوكۆ، لێ، لێ سەر ب خێلی».
یان دبێژیت: «وەی لێ هەی لۆ لاوۆ ب كەلێ كاشخانێ دا كەتم دایێ ڕەبەنێ
لێ لێ، وا ب گێڕە، بەلێ تۆپ و جەبەخانێ ڕۆمی گرانە، لێ هاتن وێرە
وەلێ كوڕۆ وەزێ د حەیفێ چ دانیمە، دە لۆ بووكا سالێ دەست ب خەنە سەر ب خێلێ هێلا چ ژ كێ ڕە؟»

كاوێس ئاغا، لێرەدا باسی خەمێك دەكات، كە لە لایەنی ماددییەوە زۆر دیار نییە، بەڵام لە لایەنی ڕۆحی و ڕەمزییەوە كاریگەرە، دایكی لاوكۆ لە حەیفی ئەمەدا نییە كوڕەكەی لە نێو لەشكری ڕۆمیدا دەبێتە سەرباز، هەرچەندە تۆپ و جبەخانەی ڕۆمییان گرانە! بەڵام ئەو لە خەمی بووكی یەك ساڵیدایە، چۆن بە تەنیا بمێنێتەوە؟! چۆن بێ زاواكەی بژیت و شەوگار و ڕۆژگاری دەرباز بكات؟ چۆن كاتەكانی فیزیكی و ڕۆحی بەبێ پیاوەكەی تێپەڕێنێت؟ چۆن بتوانێت بژیەت و پیاوەكەی لە نێو لەشكرێكی گەورە و گرانی دوژمنكار دابێت؟.
كاوێس ئاغا بە دیتنی ئەو وردەكارییە نادیار و شاردراوانەی نێو مێژژووی ماددی، قووڵایی و ماددەیەكی قورس و سەرەكی و زیندوو بە لاوكەكانی دەدات، وشەی سادە و زمانی دەربڕینەكەی، تێگەیشتنێكی مرۆیی و ڕەسەن لە نێو خۆیدا دیار دەخات، ئەو قووڵاییە مرۆییەی لە نێو مێژووی قودسی لە لاوكەكانی كاوێس ئاغادا دەبیندرێن، بە پلەی نایاب خاوەن زمانێكی ڕەسەن و مرۆیین، چونكە زمانی كاوێس ئاغا، گەلێك سادەیە و پەنا ناباتە بەر هیچ وتارێكی دینی، یان تەنانەت سۆفیگەری، یان تەریقەت و هەر شتێكی دی، كە پەیوەندی بە بەهایەكی ئاسمانییەوە هەبێت، نەخێر زمانێكی سەرزەمینی، كۆمەڵایەتی، مرۆیی گرێدراوی خاك و سرووشت و دەروونی مرۆڤ بەكاردێنێت، وابەستەی دۆزە ڕۆحی و ڕەمزییەكەیەتی، واتا قودسییەتی بابەتەكانی كاوێس ئاغا لە مرۆڤ و ئازادی و سەربەخۆیی پێك دێت. ئەمانە لای كاوێس ئاغا دەبنە هەقیقەت لە قودسیبووندا، واتا مێژووی قودسی لە تێگەیشتنی كاوێس ئاغادا بۆ ژیان و زیندووبوون و ئەزموونی مرۆڤ لە جیهانەوە دێت، ئەو جیهانەی هێزگەلی سەردەست دەیانەوێت كۆنتڕۆڵی بكەن، كاوێس ئاغاش دەیەوێت ئازادبێت، ئەو جیهانەی هێزەكانی دوژمنان، دەیانەوێت بەهاگەلی ڕەمزی و مەعنەویی ڕۆحی لە ناو ببەن، كاوێس ئاغاش دەیەوێت ئەو بەهایانە بپارێزێت!.
كاوێس ئاغا لە لاوكی (خیلیدۆ)دا دەڵێت: «بەلێ حەیفێ من كوشتنێ ڕەزگۆی نیە، بەلێ حەیفێ من چەفتەكانی خێلیدی دانە دەستێ وان دەلالان.
برنە شارێ (ئەرزەرۆمێ) بەلێ من زانی، برا بزانە دانە سەد و بیست كاوڕێ دەم ب خالێ، نەما نەما نەما نەما خێلیدۆ م دورێ مەلەزگرێ، نەما، بەرێ مەلەزگری ب دارێ دڕی، وەسپێ خێلیدی ڕەزگۆ ل سەرێ مەیدانێ تیۆ ل سەری مەیدانی دەنرێ، بلا كولا حەلەبێ بكەوێت ل مالا (عەلی خانێ حەیدەرانی، ل سەرێ مەیدانێ جۆتەكە دەمانچان دابوو ل بەژنێ خێلیدی ڕەزگۆ كەكی نوری سواری دەلۆنیگارێ، بەلێ حەیفێ من كوشتنی واغایێ گران نینە، حەیفێ من دێ چەفتەكانی خێلیدی ڕەزگۆ دانە دەستێ وان دەلالان، برنە شارێ (ئەرزەڕۆمێ) بەلێ دان ب سەد و بیست كاوری جەو نەبرین، نەما، نەما، نەما، نەما خێلیدۆ مدورێ مەلەزگرێ...».
خێلیدۆ سوارچاك و قارەمانێكی كورد بووە، ناوی ئەسپەكەی (دەلۆ نیگار) بووە، بە دەستی (عەلی خانی حەیدەران) دەكوژرێت، جگە لەوەی كوشتنی خەسارەتێكی گەورە بووە، بەڵام كاوێس ئاغا دەڵێت: «لە حەیفی ئەمەدام، كە جەمەدانی و چەڤییە و پێڵاوەكەیان لە شاری ئەرزەڕۆمەوە فرۆشتووە!»
لای كاوێس ئاغا فرۆشتنی ئەم كەلوپەلانە، سنووری ماددیبوونەكەی خۆیان تێدەپەڕێنن و بەهایەكی قودسی پەیدا دەكەن، جەمەدانی و كەڤیك و دەرسۆك و پێڵاو و هەسپ و هەر شتێكی دی كەسێكی قارەمانی وەك (خێلیدۆ)، دەبێت مرۆڤ بە شانازییەوە بیانپارێزێت، نەوەك لە ئەرزەڕۆمی بفرۆشرێن.

بێبەهاكردنی قودسیێتی شتەكان، شتگەلی ماددی و داماڵینیان لە بەها و ڕەمزگەلی موقەدەس و ڕۆحانی، یەكێكە لە سیماكانی سستمگەلی نوێی جیهان، كاویس ئاغا پێش نزیكەی سەد ساڵ، بە لاوكەكانی هاوار دەكات و ئاگادارمان دەكاتەوە، كە دوژمنەكانی ئێمە بزاڤ دەكەن مێژووی قودسیی ئێمە تاڵان بكەن،سەرمایەی ڕەمزی و مەعنەویی ئێمە لەنێوببەن.
ئەو مێژووەی نەتەوە و مرۆڤەكان دەپارێزێت و هەستی شانازیكردنیان پێدەدات، مێژووی ماددی نییە، بەڵكو مێژووی ڕۆحە، موقەدەسێكی زەمینی و وابەستەی خاك و گەل و نیشتمان و ئازادی و سەربەخۆییە، وابەستەی كەسانی قارەمان و شۆڕشگێڕ و شۆڕش و قوربانیدان و خەباتی ژن و پیاو و منداڵ و پیر و لاو و ئاغا و عەشیرەت و سوارچاكانی كوردە، مێژوویەك، دەروون و هێزی ڕەوانی و ئەقڵی و ڕۆحیی مرۆڤ، پێش هێزگەلی ماددی پەیدا دەكات، مێژوویەك مرۆڤ فێر دەكات لە خراپترین كات و شوێندا، لە نەخۆشترین دۆخدا، هەرگیز نەبەزێت.