بەپێی بەدواداچوونەكان دیاردەی سیحر و جادوو لە هەرێمی كوردستان ڕوو لە زیادبوونە و ئەوەش بە هەڕەشەیەكی مەترسیدار بۆ تێكچوونی شیرازەی خێزان و كاڵبوونەوەی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان هەژمار دەكرێت. ئافرەتێك كە خۆی بە قوربانیی دەستی ساحیر و نووشتەنووسەكان دەزانێت، داوا لە حكومەت دەكات كە ئەو كەسانە لە كۆمەڵگە دوور بخرێنەوە و سزای توند بدرێن. بەشداربووانی ئەم ڕاپۆرتەی گۆڤاری گوڵان باس لە دەرهاوێشتە خراپەكانی ئەو دیاردەیە دەكەن و خوازیارن بۆ بنبڕكردنی ڕێگەچارەی یاسایی و بەپەلە بگیرێتەبەر.

 

گوڵان: كۆمەڵایەتی

 

«كاتێك ڕەفتاری هاوسەرەكەم لەگەڵم گۆڕا و خیانەتی لە من كرد و لەگەڵ ژنانی ناو فەیسبووك پەیوەندی دروست كرد، دونیا لەبەر چاوم ڕەش بوو، بۆ چارەسەركردن قسەم لەگەڵ دەستەخوشكێكم كرد، دوای ڕاوێژكردن منی بردە لای شێخێك بۆ ئەوەی دوعای خێرم بۆ بكات، بەڵام خۆزگە هاوسەرم سەد ئەوەندە خیانەتی بكردبایە، بەڵام نەڕۆیشتبام بۆ لای ئەو بەناو شێخە.» ئەوە قسەی (ت.. مەجید) بوو، كە ناوی تەواوی لای گوڵان پارێزراوە. ئەو ئافرەتێكی تەمەن 32 ساڵە و وەك خۆی باسی كرد، دایكی چوار منداڵە و لە درێژەی قسەكانیشدا گوتی: «من خۆم قوربانی بووم، مێردەكەم خیانەتی لێ دەكردم، پەنام بۆ نووشتەنووسێك برد، ئەویش دەیویست ئیستیغلالم بكات و جارێكی دیكەش بمكاتەوە بە قوربانی، ئەو پێی گوتم، جنۆكە چووەتە گیانتەوە، بۆیە هاوسەرت لێت دووركەوتووەتەوە، داوای كرد لەگەڵی بنووم، بۆ ئەوەی جنۆكەكە لە لەشم دەربكات، بەڵام پەنام بۆ ڕەحمی خوا برد و گوتم: تۆ شێخ و مەلا نیت، كەسێكی بێ ڕەوشتی، بەپەلە و بە سەلامەتی لە ماڵەكەی دەرچووم.» گوتیشی: «لێرەوە داواكارم حكومەت ئەو نووشتەنووس و جادووگەرانە دەستگیر بكات و ڕووبەڕووی یاسایان بكاتەوە، چونكە ئەوانە لە جیاتی ئاشتەوایی كۆمەڵایەتی لە پەنای دین فەساد بڵاو دەكەنەوە».

لە فتوایەكی نوێی لیژنەی فەتوا لە هەرێمی كوردستاندا هاتووە:

 «بەدكاری، دەستگرتنەوە و قاوەگرتنەوە و سیحر و جادوو و هاوشێوەكانیان تێكڕایان حەرامە و لە گوناهە گەورەكانن و نزیكیش دەبنەوە لە كوفر و بێ‌ باوەڕییەوە، ئەو پارەیەش كە بەو چەشنە دەست دەكەوێت، حەرامە و (اختلاسی)ماڵی خەڵكە، پێویستیشە لە سەر ئەوانە كە ئەنجامیان داوە تەوبەی لە سەر بكەن و چیتر توخنی نەكەونەوە، واجبی كاربەدەستانیشە ئەنجامدەرانی ئەو بەدكارییانە دەستگیر بكەن و بیاندەنە دەست دادگا بۆ ئەوەی سزای ڕەوایان بدرێت و تەعزیر و تەمێ بكرێن.»

لەلای خۆیەوە وەیسی سەعید وەیسی بڕیاردەری لێژنەی ئەوقاف و كاروباری ئایینی لە پەرلەمانی كوردستان، بە گوڵانی ڕاگەیاند: «سیحر و جادوو بوونەتە دیاردەیەكی مەترسیدار و ڕاستەوخۆ هۆكارێكی تێكدانی شیرازەی خێزانەكانە و بۆ كۆنترۆڵكردنی ئەو دیاردەیە، داواكاریمان ئاراستەی سێ وەزارەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردووە، چونكە پەنابردن بۆ بەكارهێنانی سیحر و جادوو لە كاتی بوونی كێشە و گرفت یەكێكە لە دیاردە مەترسیدارەكانی نێو كۆمەڵگە كە ڕاستەوخۆ كاریگەریی لەسەر تێكچوونی شیرازەی خێزان هەیە، بۆیە ئێمە داوامان لە سەرۆكایەتیی پەرلەمانی كوردستان كردووە داوا لە وەزارەتی ناوخۆ بكات، ڕێكاری یاسایی توند بگرێتەبەر و داوامان لە وەزارەتی ئەوقافیش كردووە لە مزگەوتەكانەوە هۆشیاریی زیاتری ئایینی بڵاوبكرێتەوە، هەروەها وەزارەتی ڕۆشنبیری ڕۆڵی هەبێت لە ئاراستەكردنی میدیا بۆ ئەوەی لایەنە خراپەكانی ئەو دیاردەیە ڕوونتر بكرێنەوە و ئەو كەسانەی كاری سیحر و جادوو دەكەن لە كەناڵەكانەوە نیشان نەدرێن.».

هاوكات لە ڕاگەیەنراوێكی وەزارەتی ئەوقاف و كاروباری ئاینیی هەرێمی كوردستاندا هاتووە: «بە نوسراوی ژمارە (١٧٠) لە ڕێكەوتی 27ی حوزەیرانی 2021، وەزیری ئەوقاف و كاروباری ئایینی داوای لە وەزارەتی ناوخۆ كردووە، هەڵمەتێكی چڕ و ورد دەست پێ بكەن بۆ نەهێشتن و بنبڕكردنی دیاردەی نووشتە و سیحر و جادوو و دەركردنی جن لەلایەن هەندێك كەسی بەرژەوەندیخوازەوە و سەرپێچیكارانیش ڕووربەرووی یاسا بكرێنەوە».

 سەبارەت بە هەمان پرس ئیبراهیم حاجی زەڵمی هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لە كۆمەڵناسی، دیاردەی جادوو و نووشتەكردن، بە دیاردەیەكی دێرینی نێو كۆمەڵگەكان ناو دەبات و ڕای وایە پرسێكە پەیوەستە بە پاشخانێكی سایكۆلۆژیی كۆمەڵایەتیی كۆمەڵگەوە، گوتیشی: «هیچ دیاردەیەكی كۆمەڵایەتی هەر لە خۆیەوە نە دروست دەبێت، نە توانای مانەوەی لە نێو كۆمەڵگەدا هەیە و هێزی گواستنەوەی لە نەوەیەكەوە بۆ نەوەیەكی دواتری دەمێنێ. بۆیە ئەم بابەتە لە ڕاستیدا ئەگەر كونج و قوژبنێكی كۆمەڵایەتی لە نێو كۆمەڵگەدا بۆ مانی و پیادەكردنی نەدۆزێتەوە، یان جێگیری و باوەڕبوونێكی سایكۆلۆژی لە پشتیەوە ئامادە نەبێت، تا لە نێو هوشیاریی تاكەكاندا بمێنێتەوە و دواجار هەندێ لە تاكەكان دەستی بۆ بەرن، ئەوا ناتوانێت بمێنێتەوە، نەك گەشە بكات و یار و یاوەر و بەدواداچووی هەبێت. لێرەوە كوردەواریی ئێمە وەك پاشخانە بیروباوەڕی و كۆمەڵایەتی و سایكۆلۆژییەكەی، بۆشاییەكی وەهای تیایە، كە تا ئەمڕۆ دەست بۆ ئەم بابەتە ببات، چ وەك بكەر و ئەنجامدەری كارەكە، چ وەك بەركار و بەكاربەری».

ئەو كۆمەڵناسە جەختی لەوە كردەوە كە ئەو دیاردەیە هەر جۆر و شێوازێكە، بێگومان هونەر و تەڕدەستی و ئەزموون و توانای مەعریفی و پێویستی گەرەكە بۆ بكەرەكەی.» گوتیشی:» ئەو پرسیارەی لە من كراوە، زیاتر لە سەر بەشی دووەمە، واتە بەركار و قوربانیانی ئەم كردەیە، كە ئایا بۆچی بەدەمەوەچوونیان بۆ ئەم بابەتە هەیە؟ بۆچی ئامادەن مامەڵە بە وەهمەوە بكەن و پارە و ماڵی خۆیان لە پێناو وەهمدا بدەن و ببنە كڕیاری نەبینراو؟ بە ڕای من ئەوەی مرۆڤ بەرەو شتی وەهمی و سەرهەڵگرتن بۆ نێو جیهانی خۆزگە و ئاواتی نەهاتووەدی دەبات، كوێربوونەوەی ڕێگا هەستەكیەكانی گوزەران و ژیان و پڕكردنەوەی پێداویستی و حەزەكانە لەو ژینگەیەی تیایدا دەژی.