لە مێژووی مرۆڤایەتیدا (دروشم) وەك كاریگەرترین لایەنی بە هەند وەرگیراوە و كاریگەری لەسەر تاك و كۆمەڵگە دروست كردووە لە پێناو ڕاكێشانی هەست و سۆز و لایەندارێتی پرسێك، بەتایبەتی لە چوارچێوەی دەسەڵاتدارێتیدا، جا سیاسی بێت، یان هەر دەسەڵاتدارێتییەكی دیكە، كە لە كایەی جیاجیادا هەن. كە بە ڕێگەی دروشم و وتن و نووسینەوەی ئەجێندا و نەخشەی كاركردن و هەنگاوەكانی پوخت كردووەتەوە و بەرنامەكەی خۆی دەهێنێتە ئاستی ئەوەی ڕێژەیەك لە خەڵك، یان گرووپ لە خۆی نزیك بكاتەوە. واتا دروشم كورتكراوەی بەرنامەیەكە، بەڵێندانێكە بۆ جێبەجێكردن و ناسێنەری ئەو لایەن و گرووپ و تەنانەت كەسایەتییانەیە كە دەبنە خاوەن دروشمەكە. یان ڕوونتر بڵێن: دروشم گوزارشتە لە ئایدیۆلۆژیا و ڕوئیای كاركردنی لایەنێك، یان گرووپێك، بۆیە ئەگەر ڕاستگۆیی هەبوو لە ڕوئیای ئەو لایەنەی كە دروشم دەكات بە ئامرازی ڕاكێشانی ڕای گشتی بۆ خۆی، ئەوا نوێنەرایەتیی بەرنامەیەك، یان ستراتیژییەتی كاركردن دەكات و پێشوەختەش گونجاندنی بۆ كراوە لەگەڵ سیاسەت و خواستی ئەو گرووپەی دەیدا بە گوێی خەڵكدا.

لە مێژووی گەلی كوردستاندا هەمیشە دروشم بابەتێكی سیاسی و شۆڕشگێڕانەی هەبووە، بەو پێوەرەی كە میللەتێكی زوڵملێكراوین، چونكە دروشم ڕەنگدانەوەی فەرهەنگ و كەلتووری ئەو كۆمەڵگەیەیە، بۆیە لە كۆمەڵگەی ئێمەدا دروشم وەك گوتارێكی سیاسی خۆی نواندووە و جۆرێك بووە لە جۆشدان و ڕاكێشانی سۆز و هەست بۆ پرسێك، هەر هەڵسەنگاندنی كۆمەڵگە و ڕێكخراو و ناوەندە میدیاییەكانە دواتر بە دروشم بڕیار لە لایەنەكانی باش و خراپ و مامناوەندی دەدەن. كەواتە دروشم لە كۆمەڵگەی ئێمەدا ڕۆڵی كاریگەری هەیە، بەڵام ناشكرێت ئەوە لەبەرچاو نەگرین، ئێستا بووەتە ئامرازێكی زۆر بێ بەها بۆ چەواشەكاری و بەلاڕێبردن و یاریكردن بە هەستی زۆرینەی خەڵك، یان گرووپێك، بەتایبەت لە ڕكابەریكردنی حزبایەتی و لە گرنگترینیشیاندا لە هەڵمەتەكانی هەڵبژاردندا.

 لە هەرێمی كوردستاندا دوای ئەوەی لە ڕاپەڕینی بەهاری ساڵی 1991 بووین بە خاوەن دامەزراوەی حوكمڕانی و پەرلەمان و دواتر چوونە ناو كێبڕكێ وەرگرتنی دەسەڵات و بوون بە زۆرینە و كەمینە، دروشم بازاڕێكی دیكەی بە خۆیەوە بینی، هێندە بیر و هەستی هێزە سیاسییەكان لە بەكارهێنان و دروستكردنیدا پوخت بووە، هێندە لە جێبەجێكردنیدا كاری بۆ نەكراوە، ئەمە بە ڕێژەیی دەیڵێم، دەنا لە ئەدەبیاتی حزبیدا ئەوە سەلمێندراوە، بەشێك لە حزبەكان بەتایبەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە دروشمدا پێشەنگ بووە بۆ جێبەجێكردنی، ئەگەر بگات بە ئاستێكیش زیان بە خۆی بگەیەنێت لە پێناو جێبەجێكردنیدا باكی نەبووە، بەڵام لێرەدا ئەوەی مەبەستمە ڕاستگۆییە لە گوتنەوەی دروشم و جێبەجێكردنیدا.

گومان لەوە نییە، ئۆپۆزیسیۆن لەنێو كایەی حوكمڕانیدا دروستترین ئامرازە بۆ پێشخستنی ئەو دەسەڵات و حوكمڕانییەی كە بە دروشم و ڕێژەی سەركەوتنی حكومدارێتی دەكات، لایەنی ئۆپۆزیسیۆن دروشمەكانی دژ بە دەسەڵاتە، چاودێریی دروشمەكانی لایەنی دەسەڵات دەكات، بەڵام بەداخەوە بەهۆی لەدایكبوونێكی ناكامڵی هێزی ئۆپۆزیسیۆن لە هەرێمی كوردستاندا، خودی ئۆپۆزیسیۆن بووەتە لایەنی یەكەمی دروشمبازی بە بێ هەنگاونان بۆ جێبەجێكردنی، بەڵكو لە پێناو چەواشەكاری و یاریكردن بە هەست و سۆزی خەڵك.

لایەنە ئۆپۆزیسیۆنەكان لە هەرێمی كوردستان لە بیركردنەوەیاندا وا بووە، مادام خۆیان لە دەسەڵات نین و خەڵك چاوەڕێی جێبەجێكردنی دروشمەكانیان ناكەن، هەموو هێز و ئامرازی میدیایی و جەماوەریان خستووەتە خزمەتی دروشم دژی دروشمەكانی دیكە، واتا «چەواشەكاری» بووەتە بناغەی سەرەكیی ئەو هێزانە بۆ دروستكردنی ڕای گشتی دژ بە هێزە دەسەڵاتدارەكان، بەبێ ئەوەی بیر لەوە بكەنەوە ئەوانیش بەرپرسیارن لە بەرانبەر جۆری دروشمەكانیاندا كە زۆر جار بووەتە هۆكاری تێكدانی ئاشتیی كۆمەڵایەتی، كە لە ڕاستیدا ئەمە هەڵەیەكی زۆر گەورە بوو، زیانی بە ئۆپۆزیسیۆن گەیاند لە ناو سیستمی سیاسیی هەرێمی كوردستاندا و خەڵك بە زۆرینە ئەم هێزانە وەك هێزی «پۆپۆلیستی» دەناسن، كە ڕەتی هەموو باشییەكانی حوكمڕانی و دەسەڵاتدارێتی دەكەنەوە، بەبێ ئەوەی گوێ لە ڕاستییەكان بگرن، یان بیبینن، گرنگ پەیامەكەیان لە چوارچێوەی چەواشەكاریدا بێت و بتوانن ئەو خەڵكەی لە دەوریاندان زیاد بكەن و ئیدارەی گرووپەكەیان بدەن و لە ناوەڕۆكیشدا هەمان بیركردنەوەی دەسەڵاتدارێتییان هەیە و زۆرینەی ڕا و بۆچوونەكان لەسەر ئەوە كۆكن كە دەستەبژێری سیاسی، یان ڕۆشنبیری پۆپۆلیستی نالۆژیكن و دوورن لە واقیعبینی.

لە نێو خەڵكی سادەدا كاتێك باس لە دروشم و كارەكتەرە سیاسییەكان لە كاتی هەڵبژاردنەكاندا دەكرێت، بە سادەترین پێناسە دەڵێن: «هەر قسەیە و هیچتر نییە»، وەك ئاماژەیەك بۆ بێكرداری و جێبەجێنەكردنی دروشمەكانی ئەو لایەنانەی بەناو ئۆپۆزیسیۆن خۆیان ڕاگەیاندووە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی ئەو جۆرە مامەڵە نادروستەیە كە لەگەڵ دروشمەكانیاندا كردوویانە و خوێندنەوەی دروستیان بۆ ناوەڕۆك و بەهای دروشمەكانیان نەكردووە، بەڵكو بۆ هەڵخەتاندن و بەلاڕێدابردن بووە. لە كاتێكدا لە زەهنی خەڵكدا لە هەموو ئاستە جیاوازەكانیدا بریتییە لە جێبەجێكردن و گەیاندنی سوود بە خەڵك و خزمەتكردنیان لە چوارچێوەی بەرنامەكانیان. هەروەك پەندی پێشینان دەڵێت «بەردی گەورە نیشانەی نەهاوێشتنە»، بۆیە لایەنی ئۆپۆزیسیۆن هەمیشە دروشمی گەورەتر لە خۆیان و توانا و بەرنامەكانیان هەڵدەگرن و لە ئەرزی واقیعیشدا توانای جێبەجێكردنیان نییە، یان ژینگەی جێبەجێكردنی ئەو دروشمانە گونجاو نییە.