سۆشیاڵ میدیا و بیری جیهانی
April 29, 2019
وتار و بیروڕا
بێگومان هەڵسوكەوتكردن لە مەودایەكی فراوانتردا ئایدیا و رۆئیا و بیركردنەوەیەكی فراوانتر بە تاك دەدات، هاوكاتیش بە ژیان و گوزەران و بیركردنەوەی هاوڕێكانی كە لە پارچەكانی جیهاندا دەبنە هاوڕێی، ئاشنای دەكات، ئیدی تاك ئەو تاكە نابێت كە لە چوارچێوەی سنوورێكی تەسكی لۆكاڵیدا بیربكاتەوە، تا ئەو ئاستەی كە ئێستا لە زۆربەی وڵاتاندا باسێكی گەرم هەیە، كە پێی دەگوترێت: «وریابوونەوەی خەڵك» بە جۆرێك كە ئەم وریابوونەوەیە سەر لەنوێ سیستم و یاسا و مامەڵە و شێوازی حوكمڕانیی خۆی دەوێت، تا بتواندرێت بەڕێوەببرێن. بۆیە كۆمەڵگەكان ئێستە بە پێداچوونەوە بە كۆی سیستمە پەروەردەیی و حوكمڕانی و یاساییەكانیاندا دەچنەوە، تا بتوانن چوارچێوە و ئەجندا و یاسایەك بۆ تاكەكان دابنێن، بەشێوەیەك كە لەدەرنجامی بەكارهێنانی ئەو پێگە و تۆڕ و بەرهەمە میدیاییانەی كە جیهانی بۆ دەخاتە بەردەست، لەگەڵ ئەو هەڵسوكەوتە جیهانییەی كە لە روانگە و ئایدیا و دیدگا جیهانییەكەوە بۆی دروست بووە، بگونجێت. دەرهاویشتەكانی ئەم بیرە جیهانییە چ لە حوكمڕانی، چ لە كۆی سیستمەكانی دیكەدا مەترسیی گەورەی بۆ ئەو كۆمەڵگەیانە هەیە كە لە قۆناغی ئینتیقالی و گەشەسەندندان و ئامادەسازییان نییە تاكو ئیحتیوای ئەو تاكانە بكەن، دواجار تاك بە رەفتاری بێ ئومێدی و نامۆبوون و نواندنی هەڵسوكەوتی نامۆ و بە نواندنی توندوتیژی دەری دەبڕێت، چونكە ئاسان نییە تۆ رۆژانە لە نێوان دوو كۆمەڵگەی جیاوازدا كە یەكێكیان ئەو پەڕی ئازادی و كرانەوەی بێ فلتەرت بۆ فەراهەم بكات، لەهەمان كاتدا كۆمەڵگە واقعییەكەش لەسەر هەمان ریتمی داخراو مامەڵەی لەگەڵ بكات و سنووری بۆ دانێت. ئەم وریابوونەوەی خەڵكە لەو كۆمەڵگەیانەی كە لە ئاستێكی زۆر و زووتر گەیشتوون بەم لینكە جیهانییە و پێشتر گەشەی تەكنەلۆژیایان پێگەیشتووە، هۆكارە بۆ نەمانی پرەنسیپە خێزانی و پەروەردەیی و ئایینی و نەتەوەییەكان، هاوكات بووەتە هۆی ئەوەی كە رازیكردنی تاك، لە رووی سیستمە خزمەتگوزاری و ئیداری و حكوومییەكەشەوە كارێكی ئەستەم و سەختە، بە بەردەوامیش هۆكاری خۆپیشاندان و بەرزبوونەوەی ناڕەزایەتی و داواكارییەكانی خەڵكە و ناڕازیبوونی تاكیش بە ژیان و گوزەران و وڵات و حكومەت و نیشتمانی خۆی دروست دەكات.