سۆشیال میدیا و ناوزڕاندن و تیرۆری كەسایەتی

سۆشیال میدیا و ناوزڕاندن و تیرۆری كەسایەتی
ناوزڕاندن و سووكایەتی پێكردن و چوونە ناو ژیانی تایبەتی كەسەكان، هەر لە سەرەتای هاتنی ئامرازەكانی راگەیاندنی وەك رۆژنامەو دواتر رادیۆ تا هاتنی ئەمڕۆی میدیای ئەنتەرنێتی و سۆشیال میدیا و جۆرەكانی دیكە، بە هۆی خراپ بەكارهێنانی ئەو ئامرازانەوە، كاریگەرییەكی نەرێنی هەبووە، سەرباری بوونی یاسا و بەندی تایبەت بە رێگریكردنی و سزادانی خراپ بەكارهێنەرانی، تائێستاش نەتوانراوە بنبڕ بكرێت.
بە هاتنی سۆشیال میدیا و پێشتریش میدیای ئینتەرنێت فەزای ناوزڕاندن و سووكایەتی و شكاندن و تیرۆری كەسایەتی فراوانتر بوو. لەبەر ئاساننەبوونی توانای كۆنتڕۆڵكردنیان بە یاسا و هەروەها بوونی فەزایەكی فراوانی ئازادی و جیهانی گریمانەیی كە بەشێك لەو ئەكاونتانە رەنگە بوونێكی راستەقینە نەبن، كەسێك، یان ئۆرگانێك دەتوانێت بە چەندین ناو وێنەوە شوێنی خۆی لە ناو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا بكاتەوە.
رەنگە بە هۆكاری سیاسی، ژینگەی رۆژنامەگەری و پێكهاتەی كۆمەڵایەتی و كراوەیی كۆمەڵگە و ئاستی مۆدێرنبوونی كۆمەڵگە لە شوێنێكەوە بۆ شوێنێكی دیكە جیاوازی هەبێت، لە هەمان كاتدا ئایدیا و رۆئیا و پەروەردەی تاكەكان رۆڵی لە چۆنیەتی مامەڵەكردنمان لەگەڵ سۆشیال میدیا هەیە. بۆ نموونە: لە كۆمەڵگەیەك كە ئازادیی سیاسی و رادەربڕین نەبووبێت و تاكەكان كەمتر ئازاد بووبن لە دەربڕینی راوبۆچوونیان، كاتێك دەچێنە ناو سۆشیال میدیا و بە بێ بوونی هیچ بەربەستێك ئەو پانتاییە لە ئازادای دەبینن، هەر تاكێكیان كە تەماشا دەكات، نەك تەنیا بە ناوی خۆی، بەڵكو بە هەر ناوێك ئازادانە دەتوانێت ئەكاونتی هەبێت و دەموچاو و ناسنامەی خۆی بشارێتەوە، هەروەها چی دەڵێت، دەتوانێت بیڵێت. ئەمە جگە لەوەی كە لێرەدا بەشێكی كەبتبوونەكەی لە كۆمەڵگە واقیعییەكەدا قەرەبوو دەكاتەوە، تۆڵەش لەو كەسانە دەكاتەوە كە ناتوانێت بە ئاشكرا رەخنەیان لێ بگرێت، یان ناوزڕاندنیان پێ بكات.
كاتێك لە كۆمەڵگەیەكدا كە دادوەریی كۆمەڵایەتی نییە، یان كەمە، جیاوازیی چینایەتی و دەسەڵات هەیە، تاكەكان زیاتر پەنا بۆ ناوزڕاندن و قسەكردن لەسەر ژیانی تایبەتیی كەسەكانی دیكە دەبەن، وەك لە كۆمەڵگەیەكی دیموكراسی و بوونی دادوەریی كۆمەڵایەتی كە تاك هەست بە جیاوازی و زوڵم ناكات، ئەگەر هەستیشی پێ بكات، ئازادانە و بە ئاشكرا رەخنە دەگرێت، یان رای خۆی دەڵێت. لە كۆمەڵگەیەكی نەریتیدا كە رەگەزی نێرو مێ ئازاد نین لە بوونی پەیوەندییە هاوڕێیەتی و خۆشەویستییەكان و پەیوەندییەكانی دیكە، كاتێك لە جیهانی سۆشیال میدیا ئازادانە دەتوانێت دەریچەیەكی بۆ ئەو پەیوەندییانە هەبێت، بواری زیاتر دروست دەبێت بۆ ناوزڕاندن و شكاندنی كەسەكان، وەك ئاشكربوونی ئەو چات و گفتۆگۆ و وێنە و ڤیدیۆیانەی كە رۆژانە ئاشكرا دەبن بە هۆی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە، لە هەمان كاتدا ژینگەی سیاسی و بوونی ململانێ و قەیرانی سیاسی و كێبڕكێی نێوان پارتەكان هۆكارە بۆ سەرهەڵدانی چەندین پەیج و ئەكاونتی سێبەر و شكاندنی لایەنی بەرامبەر و كەسایەتییە سیاسییەكانی ناو پارتە ركابەرەكان. ئەمە سەرباری گەشەسەندنەكانی تەكنەلۆژیا كە زۆر ئاسان مامەڵە بە زانیاری و داتا و وێنە و ڤیدیۆكانەوە دەكرێت و دەستكاری دەكرێن، بە جۆرێك كە دەتوانرێت زۆر ئاسان كلیپێك، یان وێنەی كەسێك، یان ڤیدیۆیەك دەستكاری بكرێت، یان دروست بكرێت، ئەمەش بێگومان تەنیا بە رێكاری یاسایی و دانانی یاسای رێگریكردن لەو دیاردانە چارەسەر ناكرێت، بەڵكو پێویستی بە هەماهەنگییەكی نیشتمانی، یاسایی، تەكنیكی و پەروەردەیی هەیە.
ماوەتەوە بڵێین، چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ ئامرازە نوێیەكان لە ئاستی گەشەسەندنی كۆمەڵگەدا رۆڵی هەیە، ئەو كۆمەڵگەیانەی كە بە قۆناغبەندی گەشە دەكەن، هۆشیارتر مامەڵە لەگەڵ ئامرازە نوێیەكان دەكەن، لەچاو كۆمەڵگەیەكدا بە بازدان گەشە دەكات و دەگاتە تازەگەری و ئامرازە نوێیەكانی پەیوەندیكردن، كە هێشتا زانستی و پەروەردەیی و مێنتاڵی نەگەیشتووەتە ئەو ئاستە كە هۆشیارانە و بەرپرسانە ئامرازەكان بەكاربهێنن.

Top