ئەگەر هەر رۆژێك ئیرادەی ئێمە وەربگیرێ، ئەوە لەگەڵتان دۆستێكی باش دەبین، جیرانێكی باش دەبین، دوژمن نابین، بەڵام ئێمە عێراقی نین و جیادەبینەوە


بەبێ دوودڵی زۆرینەی رەهای وڵاتی كوردستان بڕیاری مێژوویی خۆی تۆمار كرد، بڕیارێكی نوێ نییە، بەڵام بۆ یەكەمین جارە دوای سەد ساڵ لە دابەشكردنی كوردستان بۆ چوار پارچە، بە یەكجاری ئەو گومانە رەوییەوە كە میللەتی كورد بە خواستی خۆی داخڵی ئەو دابەشكارییە بووبێت كە سەدەیەك لەمەوبەر بەسەریدا سەپێندرا. تا ٢٥ی ئەیلوول لە هەموو شوێنێكی دنیا ئەگەر گفتوگۆ لەسەر دیاریكردنی چارەنووسی كوردستان كرابایە، خەڵكانی بیانی و زۆرجار ناوخۆییش پرسیارەیان دەكرد كە كێ دەڵێ جیابوونەوە تەعبیر لە ئیرادەی میللەتی كورد دەكات؟ كێ دەڵێ جیابوونەوە تەنیا بژاردە و تەنیا پێناو و ئەلتەرناتیڤە بۆ ئەوەی میللەتی كورد بگاتە ئەمان و ئارامی و بتوانێ بە هێمنی ژیان دەست پێ بكات. بۆیە پێویستە لێرە بەدواوە گرنگیی ریفڕاندۆممان بەلاوە زۆر روون بێ. سەرۆك بارزانی قسەیەكی زۆر روونتری هەیە، دەیگوت بۆ دنیای دەسەلمێنین كە ئێمە چیمان دەوێ، دوای ئەوە دەكەوینە گفتوگۆ لەگەڵ عێراق، لەو گفتوگۆیە نەفەسێكی درێژمان دەبێ، نەك هەر لەگەڵ عێراق، لەگەڵ هەموو دنیا و دەوروبەرمان. لەمە بەدواوە ئامانجی گفتوگۆیەكانی كورد لەگەڵ عێراق و لەگەڵ دەوروبەر جۆرێكی تر دەبێت. دوای ریفڕاندۆم ئەگەر كورد بڕیاری دا لەعێراق جیانەبێتەوە، ئەوكات نیاز و خیتابی ئێمە دەگۆڕدرێت، چونكە یەكلا دەبێتەوە كە ئێمە عێراقین و بە نەفەسێكی دیكە لەگەڵ عێراق دەكەوینە گفتوگۆ، دەكەوینە منافەسە بۆ بیناكردنی عێراقێك كە ئێمەش بەشێك بین لێی. ئەگەر كورد گوتی نا، ئێمە عێراقی نین و ئەم چارەنووسە خۆمان هەڵماننەبژاردووە و ئێستا بڕیاری لێدەدەین، لە دوای ٢٥ی ئەیلوولەوە هەر سیاسییەكی كورد، هەر هاووڵاتییەكی كورد، كاتێك بەرامبەر هەر عێراقییەك، یان هەر سیاسیاسەتمەدارێكی عێراقی دادەنیشێ، یان لەگەڵ هەر دۆستێكی دەرەوە، لەگەڵ هەر موخالیفێكی خۆی دانیشێت، ئیتر بارێكی دەروونیی نوێ دروست دەبێ كە ئەوە كوردێكە عێراقی ناوێ، ئێستا وا قسە دەكات. میللەتێك كە خۆی بە هاووڵاتی ئەم دەوڵەتە نازانێ و بە زۆر هێڵدراوەتەوە. لەو كاتەدا رەفتاری هەموو لایەك دەگۆڕدرێ. هەڵوێستی سیاسەتمەداران و پێكهاتە سیاسییەكانی عێراق و كەسایەتییە سیاسییەكانی دوای ٢٥ ی ئەیلوول گۆڕدرا. ئێمە تا ٢٥ی ئەیلوول زۆربەی زۆری سیاسەتمەدارەكانی شیعە و سوننە و ئەوانەی عێراق بەڕێوە دەبەن، تەنانەت عەسكەریەكانیشیان؛ دەیانگوت كورد بۆ هێندە خۆیان گران دەكەن، ئەگەر دەیانەوێ جیا ببنەوە، با بڕیاری خۆیان بدەن، بەڵام جیانابنەوە. ئەم هەڵوێستەی میللەتی كورد قەناعەتی عێراقییەكان و جیهانیشی بە جارێك تێكهاڕی. ئەو باوەڕە ساختەیەی كە بە درێژایی مێژوو دروستیان كردبوو، كە گوایە كورد دەیەوێ لەگەڵ عێراق، ئێران و توركیا و سووریاش بژیێ، بەڵام ئەوە سیاسەتمەدارەكانیان و ئیمپریالیزم و سەهیۆنیزمە ناهێڵێ ئەمانە دابسەكنێن و هاووڵاتی باش بن. ئێستا ئەو بابەتە یەكلایی بۆوە. ئەم دەستكەوتە دەبێ ببێتە ئەلف و بای تێكۆشان، وەك سروودی ئەی رەقیب بەكاری بێنین. ئێمە عێراقی نین، ئەگەر لە عێراقیشدا بمانهێڵنەوە، ئەگەر بچینە پەرلەمانی عێراقیش و وەزارەتەكانیشان وەربگرین، ئەگەر لەگەڵ فەرمانگەكانی پەروەردە و پیشەسازیدا لەبەغدا لەگەڵ عێراق كار بكەین، دەبێ بەردەوام خیتابمان ئەوە بێ. ئەگەر هەر رۆژێك ئیرادەی ئێمە وەربگیرێ، ئەوە لەگەڵتان دۆستێكی باش دەبین، جیرانێكی باش دەبین، دوژمن نابین، بەڵام ئێمە عێراقی نین و جیادەبینەوە.
ئەو فشارە بەهێزە نێودەوڵەتییەی لەسەر بارزانی هەبوو، بۆ ئەوەی ریفڕاندۆم نەكرێ، بۆ ئەم راستییە دەگەڕێتەوە. خۆ ئەگەر دوای ئەنجامدانی ریفڕاندۆم، حاڵ هەر وەك پێش ریفڕاندۆم بایە، ئەم فشارەیان نەدەهێنا، بەلاشیانەوە زۆر گرنگ نەدەبوو، ریفڕاندۆم دەكرێ، یان نا. بەڵام ئەوان دەیانزانی تەجرەبەیەكی نوێ دێتە ناو تەجرەبە گۆڕانخوازەكانی جیهان، ئەویش یەكەمین جارە میللەتێك دەسەڵاتی بۆ ماوەیەكی كورت بەسەر هەموو خاكی خۆیدا دەشكێ، بەدەر لە دنیا لە گفتوگۆیەكی بەرفراوانی ناوخۆیدا بەرهەڵداوە، لەهیچ نەترسابێ و بڕیاری خۆی بدات. خۆ تەنانەت ئەگەر ئەو بڕیارە جیابوونەوەشی تێدا نەبوایە و بۆ مانەوە بایە لەگەڵ عێراق، هەر دەبوا ئێستا بە شانازییەوە باسی بكەین. وەك زۆر لەو میللەتانەی لەو چەند ساڵەی دواییدا ریفڕاندۆمیان كردو بڕیاریان دا جیا نەبنەوە و شانازیش بە بڕیاری خۆیان دەكەن. بەڵام سڕی ئەو فشارە لەوەدا بوو كە هەموو دەوڵەتان دەیانزانی ئەو تەقسیمە سەد ساڵەیە چەندە زاڵمانەیە، لە بەرانبەردا میللەتی كورد ئەو تێكۆشانەی كە كردوویەتی تەعبیر لە خواستی گۆمەڵگەكە دەكات، بۆیە ئەنجامی ریفڕاندۆمەكە دیارە. بەپێی مەنتقی كارلێكدی كردنی میللەتان، دوایی بڕیارەكە كار لە دنیا دەكات، كار لە ناوەندەكانی بڕیار دەكات. ئێستا وا خەریكە سیمای ئەو كاریگەرییە دەردەكەوێ، ئەویش زەحمەتە جیهان بەرانبەر بە ئیرادەی میللەتێك خەمسارد بێت، بەلایەوە گرنگ نەبێ میللەتێك بڕیاری داوە: من عێراقم ناوێ، بەڵام زۆر بە ئاسانی پێی بڵێن نا تۆ عێراقی و تۆ هەڵە دەكەی، تۆ تێناگەی، ئێمە دەزانین چارەنووسی تۆ چۆن دیاری دەكرێ!
ئەگەر خیانەتی ١٦ی ئۆكتۆبەر رووینەدابا، نیوەی كوردستان دەستی لەشكری داگیركەری نەگرتبایە، بیهێنێت تا نزیك هەولێر و دهۆك و سلێمانی، ئێستا ئەو بەرەیەی كە لە پردێ هەمانە لە دوزخورماتوو دەبوو، ئەو مقاوەمەتەی كە لە پردێ و لە مەحمودیە كرا لە سنووری كوردستان لەگەڵ عێراق بوایە، جەیشی عێراقی لەوانە بوو بشكێ و پێشمەرگە تا نزیك بەغداش بڕوات. ئەگەر یەكپارچەیی ناخۆی كوردستان هەبوایە، ئەوا ورەی میللەتی كورد دوای ریفڕاندۆم شتێكی دیكە دەبوو. ئەم هەموو شكانی عەسكەری و شكانی ناوخۆییمان تووش بوو. شكانی ناوخۆیی كە حزبی دووەم لە كوردستاندا هاوكاری دوژمنی كرد، سەرباری ئەوەش لە هیچ شوێنێكی كوردستان نابیندرێ خەڵك بە یەكپارچەیی لە ریفڕاندۆم پەشیمان بێ. كەواتە ئەم بارە نوێیە لەناو میللەتی كوردیش دروست بووە، لای دوژمنی ئێمەش دروست بووە، هەروەها لە گوتاری نێودەوڵەتیشدا وردە وردە كاری خۆی دەكات. هەر وەك كاتێك كە كۆڕەو روویدا، وەك ریفڕاندۆم ئیرادەی میللەتی كورد بریتی بوو لەوە كە تەحەمولی رژێمی ئەنفال ناكات، ئەگەر پێیناوێرین و دنیا بێدەنگ دەبێ، بەجێی دەهێڵین!
دوای كۆڕەو و ئەو بڕیارە مێژووییەی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی(٦٨٨) دەرچوو، بۆ ئەوەی كورد بپارێزرێ. ئەو بڕیارە بوو بە سابیقەیەكی مێژوویی و كەوتە ناو سەوابیقی قانوونی نێودەوڵەتی. دوای كورد میللەتانی دیكەش بەوەوە پارێزران. خۆشبەختانە ئەوان گەیشتنە سەربەخۆیی، بێبەختیی میللەتی كورد ئەوەیە تا ئێستاكە هەر لە كارزاری سەربەخۆییدایە. خیتابی دوای ریفڕاندۆم لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەگۆڕدرێ، جا دەوڵەت بن، یان نەتەوە یەكگرتووەكان بێ، یان ئەو ناوەند و كەسانە بن كە فكری سیاسیی جیهان شەن و كەو دەكەن و لێكی دەدەنەوە و دەرەنجام دەیدەنە دەوڵەتان. ئەگەر دیقەت بدەین، ئێستا لە دەرەوە چەمكێكی نوێ هەیە، دەڵێن: «كوردستانێكی بەهێزمان دەوێ لەناو عێراقێكی یەكگرتوودا.» چەمكی «كوردستانێكی بەهێز لەناو عێراقێكی یەكگرتوودا» ئێمە پێشی ریفڕاندۆم گوێمان لێ نەبووە. ئەمە سەرەتایەكە دەبێ تێی بگەین، بەڵام ئەو شتە نییە كە ئێمە دەمانەوێ، ئەوەش لە كاتێكدایە كە پڕۆژەی گفتوگۆ لەنێوان عێراق و كوردستان دەستی پێ كردووە. لە دوای ریفڕاندۆم هەموو خیتابەكان گۆڕاون. من باسی هەندێكیان دەكەم؛ حكوومەتی هەرێمی كوردستان یەكسەر دوای ریفڕاندۆم كەوتە بەر هێرشی سێ دەوڵەتی داگیركەر، هەڵوێستێكی سیاسییانەی زۆر عاقڵانە هەڵبژارد. لە راستیدا ئەمە روانگەی سەرۆك بارزانی بوو، تا گەیشتە كشانەوەی خۆی لە سەرۆكایەتی هەرێم، راسپاردنی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە گفتوگۆ دەستكراوە، بە شەرتێك كوردستان بپارێزێت. لە خیانەتی ١٦ی ئۆكتۆبەرەوە هەتا ئەمڕۆ ئەركی حكومەتی هەریمی كوردستان پاراستن و هێشتنەوەی هەرێمی كوردستانە، نەك شتێكی دیكە. ئەو حكومەتانەی كەوا تووشی شكانی عەسكەری دەبن، هونەری گەورە لەخۆپاراستنیاندایە، لە مێژوودا دەوڵەتانی گەورە هەن كە تەنازول دوای تەنازول دەكەن لەپێناوی ئەوەی كە سنوورەكانی خۆیان بپارێزن. حكومەتی كوردستان داخڵی قۆناخێكی سەختی بووە، خیتابی هێمن لە حكومەتی خۆمانەوە دەبینین، بەڵام ئەوە بڕیاری سیاسیی تەسلیمبوونی میللەتی كورد نەبوو، بڕیاری سیاسیی تەسلیمبوونی حكومەتی كوردستانیش نەبوو بە حكومەتی عێراق. دوای ریفڕاندۆم ئەگەر شەڕیش نەبوایە، هەر دەبوایە حكومەتی هەریمی كوردستان بە نەرمی لەگەڵ عێراق بچێتە پێشەوە، بۆ ئەوەی دنیا بێتە ناو پرۆسەكە و گفتوگۆ و ناكۆكی نێوان كوردستان و عێراق ببێ بە بابەتێكی نێودەوڵەتی، ببێتە كێشەی نەتەوە یەكگرتووەكان، ببێتە ئەركی ئەم دەوڵەتانەی كە لەناوچەكەدا لەشەڕدان، هاوپەیمانی ئێمەن و هاوپەیمانی عێراقیشن.
سێ مانگ دوای ریفڕاندۆم دەرەنجامی ئەو سیاسەتەمان بینی، یەك: كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە ئەمەریكاو دۆستەكانی دیكەشەوە كە هاوپەیمانی عەسكەریی كوردستان بوون، وردە وردە وادەگەڕێنەوە. ئەمەریكا بۆخۆی كەوتە ژێر فشارێكی توندی ناوخۆ و دەرەوە. ئێستا بابەتی گفتوگۆ لە نێوان عێراق و كوردستان لەوە دەرچووە عێراق بتوانێ لەسەر هێرشەكانی عەسكەریی خۆی بەردەوام بێ، یان قاسم سولەیمانی دەتوانێ سەركردایەتیی عێراق و ئێران و توركیا بكات بۆ لێدانی كوردستان، یان نا، لەوە تێپەڕی، ئەمەیان پێناكرێ. من پێموایە وەك زەمانی بڕیاردانی پاراستنی هەوایی و ئەوەی كە پێی دەگوترێ خەتی شین لە ١٩٩١، ئێستا ئەو سنوورانەی كە هەن لە خەتی شین زۆر زیاترە، بوونەتە خەتی تەماس و حكومەتی عێراق ناتوانێ بەرەوپێش بێت. جیا لە قارەمانێتی پێشمەرگە و ئامادەباشیی عەسكەری، هاوسەنگی دروست بوو، ئێستا گۆنگەڵ و زۆرانبازی كورد و عێراق گواستراوەتەوە بۆ ناو دەستوور، بۆ لێكدانەوەی یاسایی.
ئەوەی منیش باسی دەكەم ستراتیژیی كوردستانە، كە بڕیاری خۆی بۆ سەربەخۆیی داوە، بەڵام پابەندیشە بە دەستووری عێراق. دەستووری عێراق بەشێكی زۆر لە مافەكانی ئێمە دیاری دەكات، نەك هەمووی. بمانەوێ، یان نەمانەوێ ریفڕاندۆم خۆی ئامانج نییە، بەڵام وا دەكات عێراق، یان شایستەی خۆی بۆ دەوڵەتێك كە بتوانێ رێزی سەروەریی خۆی بگرێ، جیاوازی لە نێوان نەتەوەكان نەكات، بەتایبەتی لەنێوان دوو نەتەوەی سەرەكیی كورد و عەرەب، رێگە بە موفەسیرە قانوونییەكان بدات تا دەستووری عێراق وەك خۆی تەفسیر بكەن. ئایا دەكرێ حكومەتێكی باش لە عێراق دروست بكرێ، تا دەربكەوێ كورد دەتوانێ چەند لەگەڵ عێراق بمێنێتەوە؟ ئێستا بەشداریی نێودەوڵەتی بۆ ئەم مەبەستە پێویستە كە نەتەوە یەكگرتووەكان، یان دەوڵەتە بەهێزەكانی جیهان بێن و ببن بە لایەنی سێیەم لە گفتوگۆ و تەفسیری دەستوور لە نێوان كوردستان و عێراق. لەم قۆناغەدا ئەم بابەتانە گرنگن، ئێمە دەبێ بەو بابەتانەوە بنووسێین. بۆ تێكشكاندنی ئیرادەی میللەتی كوردستان، جیهان پشتیوانی عێراق و شۆڤێنیە مەزهەبییەكان نییە، چونكە تێكشكاندنی ئیرادەی میللەتان، بەتایبەتی لەم رۆژگارەدا، قبووڵ ناكرێت، بۆیە لە داهاتوودا نەتەوە یەكگرتووەكان بێ، یان ئەمەریكا و ئەوروپا پێویستە بێنە ناو گفتوگۆی كوردستان ـ عێراق و داخیلی هاوكێشەكە ببن. ئەو هێزە نێودەوڵەتییانە هەر داخیلی هاوكێشەكە ببن، هەموو شتێك دەگۆڕدرێ. دوو لایەنی ناكۆك بە یەكەوە دانیشتوون و لایەنی سێیەمی بێلایەن هەیە لە بەینیاندا. ئەمە هێنانەدی یەكێك لە ئامانجە گەورەكانی ریفڕاندۆمە لە كوردستان كە ئیرادەی ئێمە لە بەرامبەر دەوڵەتی داگیركەری عێراق بتوانێ دابنیشێ و دنیا گوێمان لێ بگرێ.
ریفڕاندۆم بەو مانایە نەبووە كە لە ماوەیەكی دیاریكراودا دەوڵەت رادەگەیەندرێ. بەڵێ جار جار لە قساندا دەگوترا ساڵێك، یان دووی تر رادەگەیەندرێت، بەڵام زۆرجار دەشگوترا لەوانەیە دە ساڵی دیكە بێت. گرنگ ئەوەیە داخیلی قۆناخێكی نوێ بووین، ئەم قۆناخە نوێیە گەڕانەوەی تێدا نییە. بۆیە ئەو نوخبەیەی خیتابی سیاسی بەلایەوە گرنگە، دەبێ یارمەتی میللەتی خۆی بدات و ئەو پێشهاتانەی دوای ریفڕاندۆم بە خێرایی شی بكەنەوە و هەوڵ بدەن بە ئاسانی تێی بگەن، تا نەكەوینە ژێر هێرشی راگەیاندنی رووخێنەر كە لە راستیدا ئێران دایڕشتووە و لە عێراق پیادە دەكرێ.
ئەوەی كە حكومەتی كوردستان تا ئێستا كردوویەتی، خۆ رزگاركردن بوو لە تێكشكانی عەسكەری و هەڵسانەوە بوو بۆ ئەو گفتوگۆ یاساییەی ئێستا حكومەتی عێراق ناچار بووە لەگەڵ ئێمە ئەگەر ئێستاش ئامادە نەبێ لەگەڵ ئێمە دابنیشێ، ئەوا دەبێ سبەینێ بێت و دابنیشێ، ئەو تەفسیر و بڕیارانەی كە دەیكەن بۆ دەستووری عێراق راست دەكرێنەوە، ئەمە دەستكەوتێكی گەورەیە و پێی دەگوترێ پێشكەوتن لە دوای ریفڕاندۆم. شەڕی دوای ریفڕاندۆم شەڕی دەستوورە. ئەگەر عێراق سەركەوێت، ئیرادەی میللەتی كوردستان تێكدەشكێنن. ئەگەر سەرنەكەوت، ناچار دەبێ لەگەڵ كوردستان ئەو تەفسیرە قەبووڵ بكات كە رێز لە ئیرادەی میللەتی كوردستان دەگرێ، ئیرادەی میللەت هەمان ریفڕاندۆمە. كەواتە هەر هەنگاوە و هەنگاوی دیكەی بەدواوەیە.
لەم قۆناخەدا پێویستە سەرەڕای هەموو برینەكان، رۆشنبیرانی سیاسی لەگەڵ تەبایی سیاسیی كوردستاندا بن. خیانەت هەبوو، بەڵام دەبێ باسی دوای خیانەت بكەین. دوای خیانەت تەباییە، دوای خیانەت هەڵسەنگاندنی باشە، دوای خیانەت تەبایی و گەڕانەوەیە بۆ بڕیاری میللەت كە ریفڕاندۆمە. ئەمە دەبێ گفتوگۆی سەرەكی بێت لەنێوان ئێمە و هەموو ئەوانەی كە لە ئێستادا هەوڵ دەدەن بەرژەوەندیی خۆیان لەسەر بنەمای لێدانی دەرەنجامی ریفڕاندۆم دروست بكەن. جیهانی بەهێز و دەوڵەتانی ئێستا فشار بۆ عێراق دێنن دەروازەكانی كوردستان بكاتەوە، فڕۆكەخانەكان بكاتەوە، بودجە بنێرێت و لەگەڵ كوردستان دابنیشێ و تەفسیری دەستووری عێراق وەك خۆی بكرێ. ئەوانە گرنگن، چونكە هاوشانە لەگەڵ چەمكی كوردستانێكی بەهێز. دەبێ لەبیرمان بێ كە ئێمە كوردستانێكی بەهێزمان نابێ، ئەگەر بەردەوام پەیوەندیی باشمان نەبێت لەگەڵ ئەو دەوڵەتانەی بەرژەوەندی جووتمان دەكات. دەبێ لەسەر بنەمای بەرژەوەندی جووڵە بكەین، نەك لەسەر بنەمای سۆز. لەسەر بنەمای ئەوەی دوێنێ لە شنگال شەڕمان بۆ كردوون و داعشمان بۆ شكاندوون، ئەمە هیچ شتێك لای ئەوروپا و ئەمەریكا و هیچ دەوڵەتێك دروست ناكات. كورد كە داعشی تێكشكاند، پێوەر لەوەیە ئێستا چەند دەتوانێ ئەو دەستكەوتانە بپارێزێ و چەند پەیوەندیی باش دروست دەكات، چەند دەتوانێ دەوڵەتێكی ئەمری واقیع بێت لە پاراستنی باڵانسی بەرژەوەندییەكانی ناوچەكەدا.
حكومەتی كوردستان كە ئێستا لە راستیدا دەوڵەتی كوردستانە، چونكە نە عێراق تەئیدی دەكات و نە پشتیوانی لێ دەكات، دەبێ خۆی خۆی بەڕێوە ببات. ئەو خۆبەڕێوەبردنە هەموو بوارەكانی عەسكەری، سیاسی و ئابووری دەگرێتەوە. بزووتنەوەی سیاسی پێویستە یارمەتی حكومەتی خۆی بدات، تا بتوانێ یاریكەرێكی باش بێت، چ لەناو عێراق و چ لە ناوچەكەدا. چونكە رووداوی زۆر گەورە ماون، جارێ شەڕ لە ناوچەكە تەواو نەبووە، تەسفیەی حیسابات نەكراوە، كوردستان ئەو پارسەنگە بەهێزەیە كە دوای ریفڕاندۆم بە تەعریفێكی دیكە دەكرێ دەورە سەرەكییەكەی خۆی ببینێ. ئامانجی ئێران و هەندێ وڵاتی دیكە لە ناوچەكەدا ئەوە بوو كوردستان ئەم پێگەیە وەرنەگرێ كە تا كۆتایی شەڕ ئەو یاریكەرە عەسكەرییە سیاسییە بەهێزە بێ كە ئێستا هەیە و مەوقیعی خۆی دیاری كردووە. زۆر گرنگە پێمان وانەبێ بە تاقی تەنیا وەك میللەتێك، دەتوانین هەموو ئاواتەكانمان بهێنینەدی. كاتێك كە تەكیان خستین، دیارە دەیانەوێ لەناومان بەرن، ئەوسا دەتوانین دنیا پڕ لە پەیام بكەین، دەتوانین دۆستەكانمان بجووڵێنین، دەكرێ پەنا بۆ ئەو لۆبییانە ببەین كە بەرژەوەندییان لە هەبوونی كوردستاندایە، دەكرێ ئەو مێژووە تێكۆشەرییەمان بەبیر دنیا بێنینەوە كە هاووڵاتیانی ئەمەریكا، یان ئەورووپا بێ، توركیا، ئێران، یان عەرەب بن، فشار بۆ دەوڵەتەكانی خۆیان بێنن تا بواری ژیان بۆ كوردستان بمێنێت. كەواتە رێگە زۆرن بۆ ئەوەی ئێمە دنیا تەنگاو بكەین. لەو چەند مانگەی كە رابورد، هەندێك لەو كاریگەرییەمان بینی چۆن دۆستەكانی كورد حەشریان دەكرد. ئەوەی لە ئەمەریكا و ئەوروپا دەیانكرد، یان ئەو لۆبییە چەند دەوڵەتییەی بە دەستپێشخەری ئیسرائیل جموجۆڵی باشیان كرد و دەرەنجامی باشیشی هەبوو. دەبێ ئەو سۆزە پر لە خۆ بە مەغدورییەمان لەلا برەوێتەوە كە تەنیا ئێمە و چیاكان دەمێنینەوە. نەخێر ئێمە لە شارەكانمان دەمێنینەوە، دنیا لەگەڵ ئێمەدا دەبێت، بە مەرجێك دەوری خۆمان باش ببینین و هەموو ئەو ئەركانەی كەوا لەسەرمانە لە ناوخۆ و دەرەوە بتوانین بیگێڕین.
دەبێ ئێمە میللەتی خۆمان فێركەین كە جوگرافیای سیاسیمان وا هەڵكەوتووە بەردەوام لەژێر هەڕەشەداین، وڵاتێك نین ئیمتدادمان ئەمانی تێدا هەبێ. ئەم كارەش بە تەعریفكردنی دەقیق دەكرێ. چواردەورمان داگیركەرن، ئەم دواییە بینیمان چۆن یەكیان گرت و بەدەورماندا دەسووڕانەوە تا بزانن لەكوێ بكرێ لەوێ لێمان بدەن. كەواتە ئێمە لە ئاسایشدا نین و لە داهاتووشدا هەر لە ئاسایشدا نابین. لەوەدا بەو مەبەستە نییە بترسێین، بەڵكو دەبێ تەعریفی راستەقینەی خۆمان وەك خۆمان بكەین. بۆ ئەوەی میللەتێكی وشیار و دانیشتووانی كوردستانی وشیار هاوكاری یەكتر بكەن لەسەر بەرژەوەندیی نیشتمانی سازش نەكەن. دابەشبوونی سیاسی خەتەر نییە، بەڵام لەو شوێنەی كە دابەشكاری لەسەر بەرژەوەندیی وڵات و ئاسایشی وڵات بكرێ، دەبێ بە پەروەردە فێری جیلەكانی داهاتوو و جیلی ئێستامانی بكەین كە ئەمە كۆتایی بە وجوودی كوردستان دێنێت. پێویستە لە ئیسرائیل فێر بین. هەر هاووڵاتییەكی ئەو وڵاتە سەربازێكی ئامادەیە، لە هەر كاتێكدا بێ، هاریكاری ئاسایش و سوپای خۆی دەكات، بۆ ئەوەی ئاسایشی ناوشارەكانی خۆی بپارێزێت. هاووڵاتی ئیسرائیل دەزانێ چواردەوری یەكپارچە دوژمنە، ئەو دوژمنە ئەو دروستی نەكردووە، ئەو دوژمنە ئایدیۆلۆژیای ئایینی و نەتەوەیی توندڕۆ دروستی كردوون.
دەبێ بزانین بەرەنگاریی سیاسی بە چەشنێكە، ئەم شەڕەی كە ئێستا لەكایەدایە بەردەوام دەبێ. یاریزانی بەهێز لە ناوچەكەدا ماون. بۆ نموونە لەكاتی هێرشی سێ دەوڵەتیدا، ئەو هەڵوێستە خراپەی كە ئەمریكا لە بەرژەوەندی حەشدی شەعبی هەیبوو، هەندێ دەوڵەتی یاریكەری ناوچەكە نەك هەر تەئیدیان نەكرد، بەڵكو بوونە كەمپین بۆ پاراستنی كوردستان. ئەوەش نیشانەی هێزی پێگەی كوردستانە، نیشانەیە كە كوردستان بەرژەوەندی دەوڵەتانی دیكەی پێ دابین دەكرێ. ئەو قسەیەم بۆ سیاسییەكانە و ئەوانەی خیتابی سیاسییان هەیە. چونكە لەم رۆژگارەدا هەر سیاسەتمەدارێك دەتوانێ زۆرترین پەیوەندی لەگەڵ میللەتی خۆی بكاتەوە و كاریان تێ بكات. بۆیە نابێ بكەوینە ژێر هاشوهوشی ئەملا و ئەولا كە كابرایەك لە رۆژهەڵاتی ئێمەوە دێت بە قیادەی قاسم سولەیمانی وڵاتی خۆی تەسلیمی عەبادی دەكات، واش تەعریفی ئێمەش دەكەن گوایە سەر بە توركیاین! كەچی توركیاشمان بینی وەك یەكێك سێ دەوڵەتە دژەكە هەڵدەسووڕا. واقیعەكە بە چەشنێك هەڵكەوتووە دەوڵەتانی دراوسێی كوردستان بە یەك ئەندازە بایەخیان بۆ سەربەخۆیی كوردستان نییە. ئەوەی كە زۆر گرنگی هەیە و كوردستان زۆر بە ئەسپایی مامەڵەی لەگەڵ كرد، توركیایە. توركیا چەندی لەگەڵ ئەم سێ دەوڵەتە داخیلی شەڕی كوردستان بێ، لە سەرەنجامدا ئایندە و بەرژەوەندیی ئەو وڵاتە ناچاری دەكات هەر بگەڕێتەوە سەر مەنتق و عەقڵ، لەگەڵ كوردستان بكەوێتەوە پەیوەندی ئاسایی. سەبارەت بە سەربەخۆیی كوردستان و بۆ ئایندەی ئێمە، لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، توركیا، ئیسرائیل و سعودیە گرنگن. ئەوانە ئەم یاریكەرانەن كە لە ناوچەكەدا هەڵوێستی جیاجیایان هەیە. ئێمە ئێستا لەناو شەڕێكی فراوان و وێرانكەرداین. هەموومان چاودێریمان دەكرد و دەمانزانی ئەم شەڕە روودەدات. چۆن دەبێ، لە كوێ دەبێ، ئێستا دیارە شەڕەكە لە ناو سووریا و دەوروبەری ئێران چڕ كراوەتەوە. لە یەكلاكردنەوەی ئەم شەڕەدا كوردستان پێگەی وایە ئەم دەوڵەتانە ناتوانن بگەن بە ئامانجی خۆیان، ئەگەر كوردستان نەخوێننەوە. كوردستان دەتوانێ دەورێكی گرنگ بگێڕێ، بۆیە دەبێ ئەم دۆخە و باڵانسەكانیمان بە دیقەتەوە لەبەر چاو بێت.
جەنگی دەروونی بە خەستی خراوەتە سەر دانیشتووانی كوردستان، بۆیە لە هەر دەزگایەكی راگەیاندن و هەر كەسێك قسەی رووخێنەر دەكات، نابێ بە هەند وەریبگرن، دەبێ بگەینە هوشیارییەكی پتەو و دۆڵەمەندی ئەوتۆ جنێو و قسەی رووخێنەر و هاشوهوش و گاڵتەپێكردن و سووكایەتیكردن بە ئیرادەی میللەتێ، بەفیڕۆدانی توانایی و وزەی خۆمانی دابنێین. بەفیڕۆدانی توانا و وزەی خۆت و میللەتەكەت كاری نەخۆشانەیە، روانگە و كەرستەی چەوتی هەندێك سەركردەی نەخۆشن، ئەگەر حزبێك هەڵیبگرێ، كۆتاییەكەی تەنیا داڕمان و زەرەردانە لە وڵات. بۆیە ئێمەومانان نابێ بە هیچ شێوەیەك نە بكەوینە ژێر كاریگەرییان و نە كاتی بۆ تەرخان بكەین.
ئێران لە چارەنووسی میللەتی ئێمەدا دەورێكی گرنگی هەیە، ئێران ئێستا دەوری «سۆ» دەبینێ، سۆ ئەو لووە گەورەیەیە كە لەسەر دڵی كەسێك دروست دەبێ، ئەگەر لا نەبرێ، دەیكو?