چارەنووسى ڕێساکانى پەیوەندیى لە نێوان بارزانى و تاڵەبانیدا

چارەنووسى ڕێساکانى پەیوەندیى لە نێوان بارزانى و تاڵەبانیدا
لەوانەیە لەمێژووى هاوچەرخماندا، هیچ پەیوەندیەکى نێوان سیاسەتمەدارەکان هێندەى پەیوەندى نێوان هەریەک لە سەرۆکان بارزانى و تاڵەبانى سەرنجڕاکێش و جێگاى هەڵوێستە و تێڕامان نەبێت.
پەیوەندیەک نزیکەى مێژووى پتر لە پەنجا ساڵى بزووتنەوەى ڕزگاریخوازى کوردستانى باشور پێکدێنێت، بەگەلێک هەوراز و نشێودا تێدەپەڕێت، لەنێوان توندوتیژى و دۆستایەتیدا خۆى نواندووە، لەنێوان داکۆکى و پشت لەیەکترى کردندا یارى کردووە.
پەیوەندیەک چەند کەسەکان وەک تاک رۆڵیان تێدابینیووە و واخۆى نواندوە کە بەرهەمى بیر و بڕیارى تایبەتى خۆیانە، لەهەمان کاتدا هۆکار و فاکتەرە مەوزوعیەکان رۆڵیان لە ئاست و شێواز و سنورەکەیدا بینیوە، تا ئەوەى هەندێک جار، لەبارە ناکۆکەکەیدا بەتایبەتى، پێچەوانەى وویستى خودی خۆشیان بووە.
پەیوەندیەک دەکرێت مێژووى نەتەوەیەکى پەرتەوازەى لێ بخوێنرێتەوە کاتێک دەیەوێت یەکبگرێت. پەرتەوازە بەدەست جوگرافیاى جیاجیا، پەرتەوازە بەدەست ئابووری و کۆمەڵگایەکى لەبەر یەکهەڵوەشاوەوە، پەرتەوازە بەدەست بیر و ئایدۆلۆژیاى جیاجیا و دژ بەیەکى کارەکتەر و دامەزراوە سیاسیەکانى.
بەڵێ مێژووى بەرەو یەکگرتنى نەتەوەیەک کە لەناوەڕاستى سەدەى نۆزدەهەمەوە بەهۆکارى لەناوبردنى میرنشینەکانیەوە، هەموو قەوارەیەکى سیاسى و هەموو جۆرێک لەناوەندێتى بڕیارى سیاسى لەدەست دەدات، لەوەشەوە بەبێ بەشیى لەجەنگەکانى یەکەم و دووەمى جیهانی لێی دەردەچێت و پتر و پتر دەکەوێتە ژێر پێخووستى بەرژەوەندى زلهێزە جیهانیەکان و ووڵاتانى داگیرکەریەوە. داگیرکەرانێکى هێندە بێ بەزەیی و نامرۆڤانە کە تەنانەت زمانى خۆیشى لێ قەدەغە دەکەن.
نەتەوەیک بڕیارى نەتوانەوە دەدات، بڕیارى نەوەستان تا گەیشتن بە ئامانجە سەرەکیەکەى، کە سەربەخۆبوونە، دەدات، بەڵام دیارە ئەم ڕێگایە بۆ پەرتەوازەترین نەتەوەى خۆرهەڵاتى ناوەڕاست هەروا ئاسان نەبووبێت و تەنها بە وەعز و ئیرشاد و شیعر و ووتارى حەماسى ئەنجام نەدرێت، بەڵکو دەخوازێت کە لەڕووى فیکریەوە یەکگرتن بێنێتەدى، لەڕووى دامەزراوەییەوە گەلێک دامەزراوەى کۆمەڵایەتى و زانستى و سیاسى بۆ پێک بێنێت، سەرکردەى بەئەزموون و بەتواناى لەئاست قۆناغەکەى بۆ پێ بگەیەنێت، لەڕووى پەیوەندى نێودەوڵەتیشەوە لەسەر تۆڕێکى بەرژەوەندى هەرە ئاڵۆزى جیهاندا جێگایەکى شایستە بۆخۆى بەدەست بهێنێت.
ئەم زەحمەتیە لەبڕیار و جێبەجێ کردندا، ڕەنگ دانەوەى هەبووە و دەبێت لەسەر تاک بەتاک، دەزگا بەدەزگا، قۆناغ بەقۆناغى ئەو نەتەوەیەدا، تاوێک بەلاى پەرتەوازەیی و لێک دڕدۆنگى و نامۆیی و گومان و بگرە بەیەکترى هەڵشاخان و توندوتیژیشدا، تاوێکیش بەلاى یەکڕیزى و تەبایی و لێک تێگەیشتن و بەیەکەوە کارکردندا.
لەم هاوکێشە ئاڵۆزە دوور و درێژەى یەکگرتنى نەتەوەیەکدا، هەریەک لە بارزانى و تاڵەبانى وەک دوو سەرکردەى دوو حزبی سەرەکى کوردستانى باشوور، دەکەونە پەیوەنیەکى سیاسى و کەسى دوور و درێژ و زۆر ئاڵۆزەوە، پەیوەندیەک دەکرێت لەساتە وەختێکدا گەلێک بڕیارى خودى بدەیت و جێبەجێى بکەیت، بەڵام لەساتەوەختێکى تردا فاکتەرەکان تەواو بێدەسەڵاتت دەکەن و بڕیارێکت بەسەردا دەسەپێنن کە لەوانەیە وویستیشت نەبێت.
بەڵام ئەوەى لەم هاوکێشە ئاڵۆزەدا تێبینى دەکرێت، کە رۆژ لەدواى رۆژ و لەژێر ئەزموونى نەتەوە و حزب و سەرکردەکاندا خۆى دەوڵەمەند و ڕێکتر دەخات، گەلێک ڕێسا و دابى تایبەتى بەلێک تێگەیشتن و بەیەکەوە کارکردن و تا دابەشکردنى رۆڵیش لەنێوان خۆیاندا بەخۆیەوە دەبینێت، بۆیە دەوڵەمەند بوونى ئەو هاوکێشەیە بەرە بەرە دەستکەوت بۆ نەتەوەى پەرتەوازە بەدەست دەهێنێت، هەرچەندە لەهەر دوو هەنگاودا هەنگاوێکیش بۆ دواوە نراوە، بەڵام لەکۆتاییدا هەنگاوەکانى بەرەوپێشەوە پتر و جێگیرتر و فراوانتر بوون، لەوەشەەوە کوردستانى باشور توانى هەرێمى کوردستان دابمەزرێنێت، شەڕى ناوخۆى کوردى بکاتە ئەستەم، لەکاتێکدا لەڕابردوودا لەسەر دەسەڵاتى دێیەکى لاچەپەک هەڵدەگیرسا.
لەدواى ساڵى ١٩٩٨ ەوە سەرەتاى تێگەیشتنێکى قوڵ لەنێوان بارزانى و تاڵەبانیدا دەردەکەوێت، لێک تێگەیشتنێک کە ئەتەکێت و ڕێسا و داب و ڕێکارى تایبەت بەخۆى دروست دەکات، دەگاتە ئەو ئاستەى کە دەتوانن لەسەر گرنگترین بڕیارە چارەنووسسازە نەتەوەییەکان نوێنەرایەتى یەکدى بکەن و لەبرى یەکدى قسەبکەن و بڕیار بدەن، ئەمەش تازە بوو تا ئەوەى لەسەر ئاستى ناوخۆیی حزبەکانیشان نامۆ و قورسیش بوو، ئەوەبوو کە لەدەستکەوتەکانى دەیەى یەکەمى ئەم سەدەیەدا لەبەرامبەر ڕووداو و پێشهاتە هەرە چارەنووسسازەکانى گۆڕەپانى سیاسى خۆرهەڵاتى ناوەڕاستدا خۆى دەنوێنێت و کوردستانى باشوور دەکاتە ژمارەیەکى قورس و کاریگەر. بەشێوەیەک دەتوانێت نەک هەر لەچوارچێوەى بڕیار و ئەکتەکانى زلهێزە جیهانى و ناوچەییەکاندا جوڵە بکات، بەڵکو دەست پێ دەکات بەئەکتى سەربەخۆ و کاریگەر، تەنانەت لەسەر سیاسەتى ناوچەکە و زلهێزەکانیش، لەوەشەەوە کورد وەک نەتەوەیەکى ژێر دەستە داخاتە ئاستى نەتەوەکانى ترى خۆرهەڵاتى ناوەڕاست، بەواتایەکى دیکە لەنەتەوەیەکەوە کە لەپەرچەکردارى مێژوودا دەژیت دەکاتە نەتەوەیەک دەستپێشخەرى کردار و مێژوو دروستکردنى هەبێت، دوایشیان ئەنجامدانى ڕیفراندۆمى کوردستانى باشوورە وەک بڕیار و وویستێکى ناوخۆیی کوردى.
هەرچەندە ڕێساکانى پەیوەندى و لێک تێگەیشتنى نێوان بەڕێزان بارزانى و تاڵەبانى، لەڕواڵەتدا وەک لێک تێگەیشتنێکى قوڵى نێوان دوو جەمسەرى ڕێک و ڕکابەرى گۆڕەپانى سیاسى کوردستان دەردەکەون، وەک بەرهەمى ئەزموونى کەسى نێوان دوو سەرکردەى مێژوو بەیەکەوە گرێدراو دەردەکەون، بەڵام لەحەقیقەتدا ئەوانە ڕێساى لێک تێگەیشتنى نێوان هەموو پارچە و بەش و چین و توێژەکانى نەتەوەیەکى پەرتەوازەى سەرەتاى سەدەى بیستەمن و پتر لە سەد ساڵ کارکردن و هەوڵیان وویستووە تا پێیان گەیشتووین، با لە پەیوەندى نیوان دوو سەرکردەشدا ڕەنگیان دابێتەوە.
لێرەوە دەبێت کاربکەین بۆ بەیاسایی کردن و پتر کۆنکرێت کردنى ئەو ڕێسا نەنوسراوانە و وەک بنەماى پرۆسەى سیاسى گەلەکەمان سەیریان بکەین، بیر لەپاراستنیان بکەینەوە، بیر لەگشتگیر کردنیان بکەینەوە , شۆڕیان بکەینەوە بۆ سەرجەم ئاستەکانى دامەزراوە سیاسەکانى کوردستانى باشور، لەسەر ئاستى نەوەى نوێ وەک بنەماکانى هاوسەنگى وەرگرتنى نێوان جیاوازبوون و یەکدەستبوون، بەیەکەوە کارکردن و ڕکابەربوون مامەڵەیان لەگەڵدا بکەین، بەڵکو بیانکەینە بنەماى ئەو دەوڵەتەى کوردستان کە دامەزرانى نزیکە.
Top