پێشینەو میكانیزمی توندوتیژی سیاسی لە هەرێمی كوردستاننموونەی ئەنسارولئیسلام و بزووتنەوەی گۆڕان
December 31, 2015
وتار و بیروڕا
بەشی سێیەم
بەرهەمهێنانی توندڕەوی
هاندان بۆ توندوتیژی و خۆپیشاندان و سووتاندنی دامودەزگە ئابوورییەكانی خەڵك، كە لە بەنزینخانەكانەوە دەستیپێكرد، كۆتا كاری نەوشیروان نەبوو، بەڵكو كاری تایبەتی لە هەڵەبجە و گەرمیان كرد. ئەوە بوو لەو شەش ساڵەدا هیچ پارە و سامانێك بۆ هەڵەبجە تەرخان نەكرێ، زۆرترین هانی خەڵكی هەڵەبجەش بدرێ. ئێمە تەنگوچەڵەمەی هەڵەبجەمان لە 2003وە تا 2010 لەبەرچاوە، كە چۆن ساڵانە لەیادی بۆردومانی هەڵەبجەدا، گەنجانی ئەو شارە پەلاماری دامودەزگەی حزبی و دەزگاكانی ئابووری و حكومیان دەدا. لە كۆتاییشدا هاندران تا پەلاماری مۆنۆمێنتی هەڵەبجە بدەن، كە رەمز و نمای بەشخوراوی و كارەسات و فیداكاری میللەتی كوردە، سووتاندیان. ئامانجێكی یەكجار زۆر هەیە لە هاندانی گەنجان، بۆ سووتاندنی مۆنۆمێنتی هەڵەبجە. ئەو مۆنۆمێنتە كاریگەرییەكی رۆحیی زۆری بەسەر خەڵكی ئەم وڵاتەوە هەبوو، كاتێك بە بەرچاوی كامیراكانەوە گەنجان سووتاندیان، بەو كردەوەیە نەوشیروان جیلێكی دروست كرد كە هیچ شتێكی ئەم وڵاتەی بەلاوە گرنگ نییە و بایەخی پێ نادات. هیچ تەعریفێكی بۆ خواستەكانی خۆی نییە، هیچ بیروباوەڕێكی بەلاوە گرنگ نییە و ئامادەش نییە وەری بگرێ، لە راستیشدا نەیدراوەتێ و پەروەردەش نەكراوە. تەنیا ئامانجی رشتنی رق و كینەیە، ئەم رق و كینەیەش لە كۆمەڵگەیەك كە ئەنفال كراوە زۆر بە قووڵی هەبوو.
نەوشیروان مەحروومترین شار و ناوچەی كوردستان، بریندارترین شاریش كە هەڵەبجەیە بەكاریهێنا، بۆ ئەوەی نموونە كارگاییەكەی خۆی، بۆ دروستكردنی كەسانی توندڕۆ، لەوێدا بەرهەم بهێنێ. لە راستیدا رووخاندن و سووتاندنی مۆنۆمێنتی هەڵەبجە، كۆتایی ئەو پرۆڤەیە بوو كە نەوشیروان بە جیلی ناڕازی لە ناوچەی سلێمانی دەكرد. ئیدی بۆ ئامانجی دواتری خۆی، ئامادەی كردن.
من ئەو ئامادەكردنەی نەوشیروان، بە نموونەیەكی تر دێنمەوە. لە ناو ئیسلامییەكاندا، كاتێك كە توندوتیژیی و كوشتنی مرۆڤ بوو بە كارێكی ئاسایی، ئێمە دیاردەی رێكخراوەكەی شێخ زانامان لەبەر چاوە. شێخ زانا راهێنانی لایەنگرانی گەنجی خۆی، بە سەربڕین و كەوڵكردنی مەڕ و بزن دەستپێكرد. ئەو كارەی بەو مەبەستە پێدەكردن، وەك خۆی دوای دەستگیركردنی ددانی پێدانا، تا لە ئایندەدا خەڵكی سیاسی و ناڕەزا بدزن و بیهێنن و بە هەمان شێوە سەری ببڕن و پارچە پارچەی بكەن و فڕێی بدەن. لە قۆناخی دووەمدا ئەو كارەیان بە دزینی منداڵ دەست پێكرد. منداڵیان وەك مەڕ سەردەبڕی. ئینجا بە دزینی گەنجی تەمەن دیاریكراو و سەرەتایی، پاشان بە دزینی پیرەمێرد و پیرێژن، سەرەنجام كوشتنی خەڵكی دیكەیان ئەنجامدا. شێخ زانا كاتێك ئەو پڕۆڤەیەی بە گەنجەكانی لایەنگری خۆی دەكرد، بۆ ئەوەی بوو لە كاتی خۆیدا، لە كوردستاندا كوشت و كوشتارێكی داعش ئاسایان پێ دەستپێبكات. ئێستا شێوازەكانی داعش، كوشتنەكانی داعش، رەفتارەكانی داعش دەبینین و فتواكانی ئەخلاقی و دینی داعش دەبیستین، تێدەگەین كە شێخ زانا دیاردەیەك بوو لەو دیاردانەی كە داعشی ئێستای لێ دروست بووە. بۆ نموونە شێخ زانا لایەنگرانی خۆی دەبردە سەیران و لە بەردەمی كامێرا كردەی سێكسی لەگەڵ یەكتر پێ دەكردن، پاشان فتوای بۆ دەدان كە لە رووی شەرعییەوە ئەمە راستە و پەسەندە. ئامانجی لەو كردارە لادەرییانە ئەوە بوو تا كەسانی رووخاو لە بندەستی خۆی دروست بكات، كە لە هیچ فەرمانپێكردنێك، بۆ هیچ تاوان و خەراپەكارییەك نەسڵەمێنەوە. لێرە دەوەستم.
هەمان شێوازی دروستكردنی كادیر، لە بوارێكی دیكەی توندوتیژی كۆمەڵایەتیدا، نەوشیروان مستەفا دەیویست دروستی بكات. ئەو پرۆسەیەی كە باسم كرد، لە 2003وە خۆپیشاندانەكان و بەردباران كردن و جنێودان و ناو و ناتۆرە دروستكردن، پاشان سووتاندنی بەنزینخانە و چێشتخانەكان، دوای ئەوانەش سووتاندنی مۆنۆمێنتی هەڵەبجە، ئەوە ئایدیای نەوشیروان، لە قۆناخی پڕۆڤە و دروستكردن بوو. ئیتر ئێستا ئەو ژمارەیەك كادیری هەیە كە لە هیچ تاوانێك ناسڵەمێنەوە و بۆ توندوتیژی سیاسی ئامادەكراون.
دوای كەرتبوونی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە 2008، بزووتنەوەی گۆڕان دەستی پێكرد. نەوشیروان مستەفاش بە ئاشكرا حزبێكی راگەیاند كە ئێستا مایەی پشێوی و كێشەیە بۆ بزووتنەوەی سیاسی و ئیداری و فكری لە هەرێمی كوردستاندا.
بەكارهێنانی میدیا
وەك چەكی تۆقاندن و روخاندنی كۆمەڵگە
قۆناخێكی دیكەی دوای دروستبوونی گۆڕان، بەكارهێنانی میدیایە وەك چەكی تۆقاندن و روخاندنی كۆمەڵگە. ئازادی راگەیاندن وەك ئەو تەعریفەی بۆ گەنجان كراوە كە بریتییە لە موبالەغە كردن و سنوور نەهێشتن بۆ جموجۆڵی گەنج، لە راگەیاندنیشدا نەوشیروان هەمان كاری كرد. ژمارەیەكی زۆر لەو كادیرانەی كە خۆی دروستی كردبوون، شەو و رۆژ خەریكی گوتن و نووسین بوون، بە شێوەی زۆر سادە، بۆ ئەوەی لە خەڵك بگەیەنن كە راگەیاندن، یان میدیا هیچ سنوورێكی بۆ ئازادی رادەربڕین نییە. كەسێكیش كە دەنووسێ لە هەموو شتێك پارێزراوە. بەمەش پشێوییەكیان لەناو راگەیاندنی كوردستاندا دروست كرد، كە هەر یەكێك لەم توندڕەوانەی لەناو بزووتنەوەكەیدا، یان لە شارەكانی دیكە هەبوون، دەیگرتنەوە و لە دەزگاكانی راگەیاندن دایدەنان و دەیكردن بە بڵندگۆی دروستكردنی ئەو جموجۆڵە كۆمەڵایەتییە سیاسییە توندەی كە هەیە.
لە دوازدە ساڵی رابردوودا، میدیا لە كوردستان زۆرترین ئازاری كۆمەڵگەكەی خۆی داوە، زۆرترین پشێوی تێدا ناوەتەوە. هەربۆیەش ئێستا زۆر بە زەحمەت دەكرێ ئەو چەمكانە لاببرێن، كە لەناو جیلی نوێی خوێندەواردا چەسپاون، ئەویش چەمكی ئازادی بێ بەندوبار، پەلاماردان، بەكارهێنانی سووكایەتی، پەلاماردانی ژیانی شەخسی، لە هەمانكاتدا دروستكردنی فشاری دەروونی رووخێنەر لەسەر كۆمەڵگە و لەسەر كەسەكەش. لە راستیدا ئێستاشی لەگەڵدا بێت، میدیا یەكێك لە گرفتە كۆمەڵایەتییەكانی كۆمەڵگەی ئێمەیە، چونكە دەوری خۆی نابینێ.
نەوشیروان وەك خاوەنی بزووتنەوەیەكی بەرفراوانی سیاسی، بووە مونافیسی پارتی و یەكێتی و حیزبەكانی تر. لەو پێناوەدا میدیای بە شێوەی خۆی بەكارهێنا. حیزبەكانی دیكەیش بۆ بەرەنگاربوونەوە، ناچار بە لاسایی و كۆپیكردنی شێوازی نەوشیروان بوون، كە لە راستیدا زەرەری پێیان دەگەیاند. دەكرێ لەم رووەشەوە نموونەی زۆر بێنینەوە:
نەوشیروان دوای تەواوبوونی قۆناخی ریفۆرم كە قۆناخی فێركاری و دروستكردنی لایەنگرانی خۆی بوو و ئێستا بزووتنەوەی گۆڕانە، لەناو میدیادا ژمارەیەك شەخسییەتی دروستكراوی دەستی خۆی، وەك موفەكر، یان بیردۆز، رۆشنبیری گەورە، رۆژنامەنووسی گەورە و كاریگەر بە خەڵك دەناساندن، كە لە راستیدا خەڵكانی سادەی زۆربڵێی نەخوێندەوار بوون. نەوشیروان لەسەر شێوازی حیزبە توندڕۆكانی مێژووی بزووتنەوەی كۆمۆنیستی توندڕۆدا، پێویستی بەوە بوو كە چەند بیردۆزێك، واتە چەند تیئۆرسیەنێك دروست بكات. لەو بیردۆزانەی كە لە حزبەكانی توندڕۆی ئایدیۆلۆژیی كۆندا، بە بڕیاری حزبی دروست دەكران. مێژوو نیشانی داوە دوای لادانی ئەو حزب و حكوومەتە توندڕۆیانە، هیچ ئاسەوارێك لەو بیردۆز و رۆژنامەنووسە بەناوبانگانەی ئەوكاتە نەما.
نەوشیروان ژمارەیەك ناوی هێنان، كە كاتێك لە میدیا قسەیان دەكرد و دەیاننوسی، هانی گەنجەكانیان دەدا كە بە فراوانی بچن نووسینەكانیان بخوێننەوە و سرە بگرن بۆ كتێبەكانیان، وێنەیان بڵاوبكەنەوە. لە راستیدا نەوشیروان ئەم كەسانەی كرد بە نوما بۆ تیرۆری فكری، بۆ گۆڕینی فكری و بەتاڵكردنەوەی فكری، بەڵام دوای ئەوە هیچ شتێك جیا لە پشێوی لەجێی نەچێندرا.
بەكارهێنانی رێكخراوەكانی بیانی
داشۆرین لە وتارەكانی ئەو ژمارە نووسەرەی كە ئەو دروستی كردبوون، رێك لەسەر شێوازی «كوردستان پۆست» گواسترایەوە بۆ بوارەكانی دیكەی بیركردنەوە لەسەر حكوومەت و پەرلەمان و رێكخستنی كۆمەڵایەتی. لەم بارودۆخەدا، نەوشیروان مستەفا هەوڵی دەدا كە مافی مرۆڤ (مافی ئافرەتان و گەنجان و ئازادی بیروڕا دەربڕین لە ناو مافی مرۆڤدا) بكات بە هەدەفی خۆی. لەم رێگەیەشەوە هەوڵیدا دزە بكاتە ناو رێكخراوەكانی بیانی كە چاودێری كوردستانیان دەكرد. بۆ ئەوەی لە راپۆرتەكانی خۆیاندا ئەم رێكخراوانە تەئیدێك بۆ جموجۆڵی نەوشیروان بكەن. لە راستیدا نەوشیروان توانی ئەم كارە بكات، بۆیە بەشێكی زۆر لە راپۆرتەكانی رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ و یۆنامی لە ناوچەكەدا، لە دە ساڵی دواییدا پڕبوون لە ناڕاستی و دزەكردنی كەسانی كە نەوشیروان چاندبوونی لە نێویاندا. ئێستا تەقریبەن كۆتایی بەم دیاردەیە هاتووە. واتە دیاردەی بەكارهێنانی رێكخراوەكانی بیانی بۆ توندوتیژی ناوخۆ.
دروستكردنی فشاری دەروونی لە سەر كۆمەڵگە
ئەگەر ئێمە شێوازی داشۆرین لە راگەیاندنەكان، تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و نووسینی ئەو كەسانەی كە نەوشیروان وەك موفەكیر پیشانی داون، دەست نیشان بكەین، سەرەنجامەكەی گەیشتە ئەوحاڵەتە كە لایەنگرانی راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی نەوشیروان مستەفا، لە گەنجان و تەمەنی ناوەڕاستدا، بریتین لە كەسانێك كە بە هیچ رازی نابن، هیچ روانگەیەكیان لا نییە، هەموو كەس لای ئەوان گەندەڵە، هەموو كەس پیسە و قابیلی لەناوبردنە، نەك هەر لادان، ئامادەن پەلاماری دامودەزگاكانی حزبی بدەن، ئامادەن پەلاماری ماڵیان و خۆشیان بدەن. ئەمانەمان لە كردەوەدا بینی. ئەم كەسانە وا فێركراون كە هەرچی بەدەمیاندا بێت، بیڵێن، هەرچی بیانەوێ بینووسن و بەبێ دەربەستی پەلاماری هەموو كەسێك و چەمكێك و باوەڕێك لە وڵاتدا بدەن. ئەوە بە شەرتێك یەك ئامانج بپێكێ، ئەویش؛ شكاندنی لایەنی بەرانبەر»ـە و هیچی تر نا.
ئەو پڕۆگرامە داڕێژراوەی نەوشیروان وای كردووە كە بەهاكانی كۆمەڵایەتی لە وڵاتی ئێمە سووك بكرێن و ئەو قیمەتەی جارانیان نەمێنێت، بەهای نوێ دروست نەبێت. بۆیە ئەوەی ئێستا دەیبینین بەرهەمی فكری و میدیایی و سیاسیی نەوشیروان مستەفایە بۆ تێكەدانی كۆمەڵایەتی، لەبار بردنی متمانە و بەكارهێنانی فشاری دەروونییە لەسەر كەسەكان. سەرئەنجام دروستكردنی فشارێكی دەروونییە لەسەر كۆمەڵگە بەگشتی.
ئەم چەمكانەی كە لە راگەیاندنی ئێستادا دەبیسترێن، ترۆپكی راگەیاندنی بزووتنەوەیەكی كۆمەڵایەتییە كە نەوشیروان سەركردایەتی دەكات. ئەمەش لە بیروباروەڕێكی فكری و سیاسیی دیاریكراودا نییە، واتە لە رووی فكری و سیاسییەوە پرۆژەیان نییە قسەی لەسەر بكەن، بەڵكو تەنیا معارەزە، نەیاریی، تۆمەتباركردن و جنێودان و داشۆرینە. لە جنێودان و داشۆرینیشدا چەمكی داشۆرینی جادە بەكار دێنن، لەكاتی گفتوگۆ و كۆمێنت نووسیندا، كاتێك لە میتینگێك، یان هەر بوارێكی تر كە لە هۆڵێكدا پێشكەش دەكرێت، یان لە هۆڵێكدا دایالۆگێك هەبێت، دەبێت تۆ چاوەڕێ بیت گەنج هەڵدەستن، یان دەنووسن، یان تەلەفۆن دەكەن، كە لەوێدا وشەی (گان) بەكاردێنن واتە سێكس، بەمانە پەلاماری قسەكەر دەدەن، دایكی، یان باوكی، یان ئەژدادی دەخەنە بەر پەلاماری جنێوەكان. دووەمین چەمكێ كە بەكاری دەهێنن، چەمكی «گوو»ـە كە بە زۆرترین شێواز و بە هەركەسێك بیر و باوەڕێكی تایبەتی هەبێ، یان قسەیەك بكات و هەڵوێستێكی هەبێت، یان شتێك بنووسێ، لە قسە و لە نووسیندا چەمكی «گوو» بە زۆر ترین شێوە بەكاردێن. ئینجا كۆیلە، واتە تۆ عەبدی. ئینجا رابردووی سیاسی قسەكار، لە رابردووی سیاسیشدا تەنیا دوو حزب بەكار دێن، یەكیان: تۆ شیوعی بووی و ئێستاش شیوعیت، دووەمیان دەڵێن: تۆ پارتیت. ئەگەر ئەم دووانە بووبێت ئەوە تۆ كۆیلەیت، بۆیە مستەحەقی هەردوو جنێوی پێشووی. هەگبە یان خانەی داشۆرینی كۆمەڵایەتی، كە ئێستا بە فراوانترین شێوە گەنجانی گۆڕانخواز بەكاریدێنن، لەم پۆلینەی من باسم كرد، تێناپەڕێت. بۆیە كاتێك خۆپیشاندان دەكەن، كە دەتەوێ گوێ بۆ دەربڕینیان بگری، هیچ ئامانجێكت گوێ لێ نابێ، تەنیا ئەم جنێوانەی كە من ئیشارەتم پێدان. هەروەها بەرد هاویشتن و سووتاندن دەبینی.
لە ساڵی 2011دا نەوشیروان مستەفا، لە 17ی شوباتدا تەنگوچەڵەمەی نوێی راگەیاند. ئەم جیلەی كە بەو چەمك و پەروەردەیەی ئەو ئامادەی كردبوون، ویستی بەكاریان بێنێت. لە پارێزگای سلێمانیدا پەلاماری دامودەزگاكانی حكوومەتیان دا، لە رۆژی یەكەم و دواتر پەلاماری پارتی دیموكراتی كوردستانیان دا، دەستیان كرد بە سووتاندنی بارەگاكانی ئەو حزبە، جەماوەریان هاندا تا بچنە سەر بارەگاكانی و بیانسووتێنن و خەڵكانی ناو بارەگاكانیش بكوژن. لە ئەنجامی ئەم هاندانەدا ژمارەیەك خەڵك كوژران و زۆر لە بارەگاكانیش سووتێندران، هەندێكیشیان چۆڵ كران. بۆچی لە 17 شوبات زیاتر لە دوو مانگ خەڵك لە مەیدانی سەرا مانەوە و پێیان وابوو كردوویانە بە مەیدانی تەحریری قاهیرە؟ ئەوان ئامادەكرابوون و پێیان وابوو حكوومەتی هەرێمی كوردستان لە یەكێتی و پارتی وەردەگرنەوە. ڤیدیۆكانی ئەوكات ماون، هەموومان لەگەڵ رووداوەكانی ئەوسا ژیاوین، وتارەكانیان زۆر شەعبەوی و پۆپۆلیستی بوون، هیچ پڕۆژەیەكیان تێدا نەبوو، تەنیا هاندانی خەڵك بوو! لەو كاتەدا هەردوو حزبی ئیسلامی كوردستان؛ یەكگرتوو و كۆمەڵ، چوونە پاڵ بزووتنەوەی گۆڕان. لە راستیدا چوونە پاڵێكی هەلپەرستانە بوو، واتە پێیان وابوو كە ئیتر وەك چۆن ئیسلامییەكانی وڵاتانی عەرەبی چوونە پاڵ عەلمانییەكان و حكوومەتیان رووخاند، ئێستا لە سلێمانیشدا هەمان شت روودەداتەوە. ئەم شێوازە تا 2011 بە فراوانی لە فەیسبووك، یوتیوب، تەلەفزیۆن و رۆژنامەكاندا بەكار دەهێندرا. ئێستا یوتیوب بەكاردەهێندرێ بۆ نیشاندانی ئەو پارچە ڤیدیۆیانەی كە ئەوان دەستكارییان كردووە، یان بۆ داڕشتنی جنێو، یان داشۆرینی كەسێك. گەنجێك، یان پیرەمێردێك دێنن لە بارودۆخێكی دیاریكراودا، بە بێ پەند و پێناو جنێو دەهۆنێتەوە بۆ سەركردەیەك، یان بۆ حزبێك و بۆ كەسێك. دوایی دێن لە یوتیوب دایدەنێن، ئینجا لە فەیسبووك و تۆڕەكانی كۆمەڵایەتیدا بە فراوانی نیشانی خەڵكی دەدەن. ئەمە شێوەیەكی زۆر تۆقێنەری بەكارهێنانی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانە، بۆ لێدانی سیاسی و بۆ بەگژ یەكداكردنی خەڵك.
تەعریفی حزبی گۆڕان بریتییە لەو بزووتنەوە توندوتیژەی كە لەسەر ئەم چەمك و ئەم پەروەردەیەی كە ئاماژەم پێكرد دامەزراوە. ئەم حزبە هیچ روانگەیەكی دیاریكراوی نییە بۆ چاكسازی، هیچ مۆدێلەكی حكوومەتیی قەبووڵ نییە. هەندێ جار كە ناچار دەبێ، مۆدێلەكانی خۆی پێشكەش بكات، دووفاقییەكی زۆری تێدا بەدی دەكرێت. بۆ نموونە: ئەم دواییانە بە پێچەوانەی هەموو دنیا، دەیگوت ئەگەر سەرۆك لە لایەن خەڵكەوە هەڵبژێردرێ، دەبێ كەمترین دەستەڵاتی هەبێ. ئەگەر لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێ، دەبێ زۆرترین دەستەڵاتی هەبێ. لە كاتێكدا لە هەموو دنیا و بە یاسا سەرۆكێك گەل هەڵیببژێرێ دەبێ دەستەڵاتی زۆر هەبێ. لە هەمان كاتدا سەرۆكێك لەناو پەرلەمان هەڵدەبژێردێ كە تەشریفاتی بێت. ئەمە یەكێك لە بیرناكۆكەكانی ئەم دواییەی حزبی گۆڕانە.
گۆڕان دوای ئەوەی لە 2015 دەنگێكی باشی بەدەستهێنا و پێگەی حزبی دووەمی وەرگرت، ویستی بە توندوتیژی لە سلێمانی دامودەزگەی حكوومەت وەرگرێ. لە پارێزگارەوە دەستیپێكرد تا دەگاتە بەڕێوەبەری شارەكانی تر. یەكێتی نیشتمانی بەو مێژووی كە هەیەتی، بە هەبوونی هێزی عەسكەری و ئەمنی و ماڵیی لە بەرانبەر گۆڕان راوەستا و سەركردایەتی ناوچەكەیان رادەست نەكردن. سەرەنجام هەردوو لایەن پێكهاتن كە گۆڕان لە ناوچەی سلێمانیدا دەوری حزبی دووەم ببینێ. لە ساڵی 2014 دا، دوای هاتنی داعش و دروستبوونی كابینەی بنكەفراوانی حكوومەت، كە لە هەموو حزبەكانی ناو پەرلەمان پێكهات، گۆڕان پێگەیەكی فراوانی لە پەرلەمانی كوردستان و عێراقی پێدرا، لە حكوومەتی كوردستانیش بەهەمان شێوە.
پاش ساڵێك كاركردن لەناو حكوومەتدا، گۆڕان شێوازی فەوزەوییەتی خۆی نیشان دایەوە. نە توانی پەرلەمان بەڕێوە بەرێ، نە توانی لە حكوومەتدا بەشدارێكی باش بێ، نە توانی لەو دامودەزگە حكوومەتییانەی كە ئەوان دەستیان لە بەڕێوەبردنیدا هەبوو، كاری باش پێشكەش بكەن. لە مانگی حوزەیرانی ساڵی2015دا، گەڕایەوە بۆ فەیزێكی نوێی توندوتیژی كە لە 2011دا و لە مانگی شوباتدا تاقییان كردبۆوە. قۆناخی ئەم جارە لە كاتێكدایە كە داعش چەند دە كیلۆمەترێك لە شارە سەرەكییەكانەوە دوورە، پێشمەرگە لە بەرگریكردندایە، كوردستان لە هاوپەیمانێتییەكی نێودەوڵەتیدایە، ئابڵوقەی ئابووری لەسەر كوردستانە و ئێمە پێویستمان بە یەكپارچەیی و یەكڕیزی میللەتەكەمانە، بۆ ئەوەی پێشمەرگە بتوانێ بەرگری بكات. لەم كاتەدا گۆڕان پەرلەمانی كوردستانی كردە بەردەركی سەرای سلێمانی، ئەوەی لە ساڵی 2011 و لە مانگی شوباتدا كردی، گواستیەوە بۆناو پەرلەمان. هیچ پرەنسیپێكی نەهێشتەوە كە نەیخاتە بەر پەلاماری تێكدانی سیاسی و كۆمەڵایەتی و حكوومەتی.
ئەوەی گۆڕان لە ناوەڕاستی ساڵی 2015 دا كردی، بەرهەمی فكریی سەركردەیەكی فەوزەوییە كە جیا لە تۆڵەكردنەوە و سزادان، بیر لە هیچ رێگەیەكی سیاسیی تر ناكاتەوە. سزای هاوكارەكانی خۆی دەدات، سزای نەیارەكانی خۆی و سزای كۆمەڵگەش دەدات. لە كۆتاییدا لە هیچ قۆناخێكدا ئامادە نییە قسە بۆ خەڵك بكات و بڵێ بۆچی ئەو وایكرد. تا ئەم ساتە وەختە نەوشیروان بەو شێوەیە قسە دەكات، بەو شێوەیەش كار دەكات. ئامانجی بزووتنەوەی گۆڕان كە حزبی نەوشیروان مستەفایە، بە غەیری ئەمە شتێكی دیكەی لێ ناخوێندرێتەوە. دوا بەڵگە نامەی ئاژانسی پاراستنی كوردستان بڵاویكردۆتەوە، لە كاتی دروستكردنی تەنگوچەڵەمەی نوێدا، ئەو تۆمارە ڤیدیۆییە لە كۆبوونەوەی سەركردایەتی گۆڕاندا، نەوشیروان بە توندترین شێوە باسی نەیارە سیاسییەكانی خۆی دەكات. وەك لێكهەڵوەشاندنەوەی حكوومەت، پەلاماردانی نوێنەری دەوڵەتان لە هەرێم، ترساندنی كۆمپانیاكانی نەوت. لەوانەیە ئەگەر توانیبایان ئەو كارانە بكەن، ئەوا رەفتاری دیكەشی بەدوادا دەهات، بۆ نموونە تیرۆركردنی كەسایەتییە سیاسییەكانی كوردستان و شێوازەكانی دیكەی توندوتیژی روویاندەدا.