رژێمی ئێران هەر لە سەرەتای کودەتایەکەیان لە سالی ۱۹۷۹، دروشمی ..
- نە رۆژهەلات و نە رۆژئاوا، کۆماری ئیسلامی
هەروەها مەبدەئی هەناردە کردنی شورەشی کردە یەکێک لە بنەما هەرە گرنگەکانی پلانەکانیان، کە مەرامی تری بە داوە بوو.
مەبەست لەوە دووبارە کرنەوەی دەولەتی سەفەوی یە، کە جاران خاوەن دەستهەڵاتێکی گەورە و روبەرێکی زۆری زەوی بو.
هەربۆیە رژێمی ئێران هەوڵی دا، لە سەرەتاوە لە ناو وڵاتانی ناوچەکە شوێن پێی خۆی بکاتەوە بە رێگای وروژاندنی پرسە مەزهەبی و تائیفیەکان، قۆزتنەوەی کێشە سیاسییەکانی ئەم وڵاتانەش کاری ئێرانی ئاسان کردووە، سەرەتا لە لوبنان و سوریا، دواتریش لە عیراق، تا گەیشتە یەمەن، لەولاشەوە ئەفغانستان و هیند و پاکستان.
رژیمی تورکیا، هەر لە سەرەتای هاتنی پارتی داد و گەشەپێدان بۆ سەر دەستهەڵات، ئەردوغان لە ناوخۆی تورکیا دەستی بە پاک سازی کرد، هەموار کردنەوەی دستور، کۆ کردنەوەی دەستهەڵات لە دەستی سەرۆک کۆمار، ئامادەکردنی شەقامی تورکی بۆ پشتیوانی کردن لە سەرۆک کۆمار بۆ قۆناغەکانی داهاتوو، کە خەونی نوێ کردنەوەی دەولەتی عوسمانی یە، بەو هێزو دەستهەڵاتەی جارانی، هەروەها مەرامی تری شاراوە.
ئێران بە بەهانەی هەبونی کەمینەی شیعە مەزهەب لە وڵاتانی ناوچەکە و پەراستیان توانی دەستی خۆی بکاتە ناو کاروباریان
تورکیا بە بەهانەی هبوونی پ ک ک و پێگەکانی لە ناو خاکی وڵاتانی دراوسێ کە هەرەشەن بۆ ئاسایشی نەتەوەیی تورکیا، دەفەتێکی گونجاو بو بۆ ئەردوغان کە دەست بە پلانەکانی بکات، هەر بۆیە ئەو خاڵانەی کردە بەهانە بۆ دەستێوەردان لە کاروباری سوریا و عیراق.
بە هەمان سیاسەتی ‌ئێران، هەوڵیان دا دەست بکەنە ناو کاروباری وڵاتانی تری ناوچەکە، هەولیشیان دا دورتر بڕۆن بۆ کیشوەری ئەفریقیا، کە کاتی خۆی لە ژێر دەستهەڵاتی دەوڵەتی عوسمانی بو.
ئەمەیان وەکو پلانی هەردوو وڵات بۆ دووبارە خۆ بەهێز کردن و دامەزراندنەوەی دەولەتەکانیان و دەست بەسەر ناوجەکەدا بگرن، دواتریش جێ بە جێ کردنی پلانە شاراوەکانیان.
بەڵام ئایا ئەو قۆناغەی ئێستای جیهان و هەبوونی تاکە زلهێزێکی وەکو ئەمریکا کە جاوی بریوەتە ناوچەکە، ئەو دەرفەتە دەدات بەو دوو رژێمە پلانەکانیان جێ بە جێ بکەن و دوات ببنە مایە کێشە بۆ ئەمریکا و جیهان بە گشتی، هەروەها روسیاش چاوی لە هەندێ بەرژەوەندی یە و نایەوێ دەستهەڵاتی جارانی لە دەست بدات.
ئەوەی کە شاراوەیە و بە ئاشکرا باسی لەسەر ناکرێت، سەروەت وسامانی ژێر خاکی؟ئەو ناوچەیەیە، لە پترۆل و غاز، کە پێشبینی دەکرێت لە داهاتوو دا نیوەی ووزەی جیهانی پێ دابین بکرێت.
ئێران و تورکیا، بە ساخ کردنەوەی خەونەکانیان دەیانەوێ دەست بەسەر ئەو سەروەت و سامانەدا بگرن، بۆ ئەمەش دەبێت دەست بەسەر زەوی دا بگرن.
ئەمریکاش هەمان پلانی خۆی هەیە و دەرفەت بە هیچ لایەنێک نادات دەستهەلاتی رەهای بەسەر ناوچەکەوە هەبێت.
پرسیاری هەرە گرنگ ئەوەیە، بۆچی ئێران و تورکیا، لە ناو ئەجیندەکانیان دا عیراق سوریا خاڵی سەرەکین؟.
بە معادلەیەکی سادە ..
عیراق و سوریا + رێگای ووشکانی = کەنارەکانی دەریا.
واتا رێگای ووشکانی، دەرگای کەنارەکان دەکاتەوە، راکێشانی بۆری پتڕۆل و غاز بۆ کەنارەکان، نەک تەنها دەرگای بازرگانی، بەلکو دەرگای هێز ودەستهەڵات دەکاتەوە.
هەر بۆیە ئێران ، تورکیا، ئەمریکا، روسیا، تەواوی هەوڵەکانیان خستۆتە گەر بۆ ئەوەی ئەم رێگایە مسۆگەر بکەن، هەر یەکە و بە پێی بەرژەوەندیەکانی خۆی و دەیەوێ سوودمەند بێت.
ئەوەی تا ئێستا بوەتە کودێکی گەورە ودۆزینەوە پاسپۆرتەکەی ئەستەم بووە بۆ ئێران و تورکیا، هەرێمی کوردستانە.
هەردوو وڵات زۆر هەوڵیان دا هەرێمی کوردستان بخەنە ژێر رەکیفی خۆیان و بۆ مەرامی خۆیان بە کاری بێنن، بەڵام سیاسەتە حاکیمانەکەی سەرکردایەتی سیاسی کورد و بە تایبەت شەخسی جەنابی سەرۆک بارزانی، ئەو دەرفەتەی بەو رژێمانە نەدا کە دەست بەسەر ئیرادەی هەرێم و گەلی کوردستان دا بگرن و بۆ مەرامی خۆیان بەکاری بهێنن، بەلکو جەنابی سەرۆک بارزانی پلانی خۆی هەبوە کە هەرێمی کوردستان بکات بە بەشێک لە موعادەلەی سیاسی ناوچەکە و رەقەمێکی بەهێز بێت.
هەروەها ئەو سەروەت و سامانەی لەناو خاکی هەرێمی کوردستان و بگرە پارچەکانی تریش دا هەیە بۆ بەرژەوەندی کورد و ئایندەکەی بەکاربهێنرێت.
گەیشتن بە ئامانجەکان ئەوە دەخوازێت لەم قۆناغەدا کورد هەموو هەوڵی خۆی بدات کە خاوەن بریاری خۆی بێت، بەرژەوەندیێەکانی لەگەل ئەو لایەنانە ببەستێتەوە کە رێگای ئایندەی بۆ خۆش دەکەن.
پلانی رێگای ووشکانیش، سەرەتایێکی گونجاو و بەهێزە بۆ هەرێمی کوردستان، هەنگاو بنێتە ناو بازنەی ووزەی جیهانی و ببێت بە فاکتەرێکی بەهێز بۆ دابین کردنی ووزە بۆ جیهان، کە رێگای گەیشتن بە ئامانجەکانی بو دیاری دەکات.