دیسان گەلی كوردستان رەتیكردەوە لە عێراقی ژێر دەسەڵاتی رژێمی سەدام حوسێن بژی، ئەوا دەبینین لەم حاڵەتەیاندا، لەبەر ئەوەی كۆڕەوی كوردستان بە هاوشێوەی رووخانی دیواری بەرلین، رووداوێكی عەفەوییانەی جەماوەری بوو، كە پێشوەختە بەرواری بۆ دیڤید دیڤۆس كە ماوەی پینج ساڵ لەگەڵ ئاژانسی ( USAID) لە عێراقدا كاریكردووەو شارەزایە لەسەر بارودۆخی كوردستان و ناوەڕاست و باشووری عێراق، لە وتارێكیدا بە ناونیشانی (كوردەكان رێگەی خۆیان دەستكەوت. The Kurds Get Under Way) كە رۆژی 9ی ئۆكتۆبەر لە گۆڤاری ویكلی ستاندەر بڵاو دەبێتەوە، باس لە پرۆسەی ریفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان دەكات و جەخت لەوە دەكاتەوە كە تەنیا راگەیاندنی دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان لە بەرژەوەندی ئەمریكا و سەركەوتنی شەڕی دژی داعشدایە، بەڵام ئەمریكا ئەم راستییە نایدەدەگرێت و خەو بەوەوە دەبینێت، عێراق بكاتە فنلەندایەكی ئیسلامی، بەڵام عێراق و ئێران بێجگە لە دوو دەوڵەتی ئایینی پرۆپەترۆڵ شتێكی دیكە نین. لەبەر گرنگیی وتارەكە چەند پەرەگرافێكی بەكوردی بڵاو دەكەینەوە:
«كورد لە عێراقدا خاكی خۆیان كۆنتڕۆڵ كردووەو سوپای خۆیان پاراستووە و كەلتوور و زمانێكی هاوبەشیان هەیە، هەروەها تا ئەو پەڕی خواستی ئەوەیان هەیە لە عێراق جیاببنەوە و ببنە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆیان، بەڵام ئایا دەتوانرێت ئەم دیفاكتۆیە بگۆڕێت بە دەوڵەتێكی فیعلی، ئەگەر دیپلۆماتیەتی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دانی پێدا بنێت و كورسییەكی لە نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ دابین بكرێت؟
ئەمە ئەو پرسیارە بوو كە سەرۆك مسعود بارزانی هەفتەی رابردوو لە میانەی پرۆسەی ریفراندۆمدا رووبەڕووی بووەوە. ئەم هەرێمەی ئەو ریفراندۆمەی تێدا ئەنجامدرا، نزیكەی 4.5 ملیۆن دەنگدەر مافی دەنگدانی هەبوو بۆ ئەوەی دەنگ بە سەربەخۆیی بدەن، بە رێژەی زیاتر لە 70% بەشدارییان تێداكردو زیاتر لە 90%یان دەنگیان بە بەڵێ بۆ سەربەخۆیی كوردستان دا.


لەگەڵ ئەوەی ئەنجامدانی ریفراندۆم كارێكی ناسرووشتی نییە و لە ساڵی 1999 نەتەوە یەكگرتووەكان سەرپەرشتیی ریفراندۆمی تەیموری رۆژهەڵاتی كرد بۆ جیابوونەوە لە ئەندەنووسیا، هەروەها لە ساڵی 2014 سكۆتلەندییەكان لە ریفراندۆمێكدا دەنگیان بەوە دا كە لەگەڵ بەریتانیا بمێننەوە، بەڵام لە 2016 بەریتانیا خۆی بڕیاری دا لە یەكێتی ئەوروپا بێتە دەرەوە، هەروەها لە 1993 بڕیار درا چیكۆسلۆڤاكیا هەڵبوەشێندرێتەوە و ئەمەش بووە هۆی دامەزراندنی كۆماری چیك و سلۆڤاكیا وەك نەتەوەیەكی سەربەخۆ و هیچ كێشەو ئاڵۆزییەكیش لە ئەوروپا رووی نەدا، بەڵام بەداخەوە ئەوانەی لایەنگریی یەكپارچەیی عێراق دەكەن، جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە كوردستان حاڵەتێكی جیاوازە، ئەو كاتەی دەوڵەتێكی سەروەریی كوردی لە عێراق جیادەبێتەوە كە دانیشتووانەكەی 6 ملیۆن كەسن، ئەمە كاریگەری لەسەر هەست و سۆزی زیاتر لە 22.5 ملیۆن كوردی دیكەی توركیا و ئێران و سووریا دەبێت. سیاسەتمەداران لە هەولێر دەڵێن لەوانەیە سەربەخۆیی ببێتە هۆكاری ناسەقامگیری ئەگەر بە رێگەیەكی رێكوپێك و مەنهەجی مامەڵەی لەگەڵ نەكرێت، بەڵام واشنتۆن ئەم پرسە رەتدەكاتەوە و جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە هەر هەنگاوێك بەرەو دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان دەبێتە هۆی ئەوەی تەركیز لەسەر شەڕی دژی داعش كەم ببێتەوە و هەروەها دەبێتە هۆكاری ئەوەی ئەو پشتگیرانە كەم ببنەوە كە ئەمریكا دەیەوێت لە دانوستاندنی كوردستان لەگەڵ بەغدا پێشكەشی بكات.


بەڵام دەبێت ئاماژە بەو راستییە بكەین، كاتێ داعش هێرشی دەست پێكرد، ئەگەر هێزی پێشمەرگەی كوردستان نەبوایە، ئێستا عێراق دەوڵەتێكی تیرۆریستی دەبوو، كە داعش هات سوپای عێراق بەرگی رەسمی سەربازی داكەند و چەكەكانی فڕێ دا و هەڵات بۆ باشووری بەغدا و بواری دا موسڵ و رومادی و فەلوجە و تەواوی سیگۆشەی سوننەنشین خۆیان تیكەڵی گرووپی تیرۆریستی خەلافەتی ئیسلامیی داعش بكەن، بەڵام هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە دووری تەنیا 17 میل لە باشووری كەركووكەوە توانی هێرشەكانی تیرۆریستانی داعش رابگرێت، كاتێك سنجار هێرشی كرایە سەر و داگیركرا، هێزە كوردییەكان توانییان هێرشەكانی داعش رابگرن و رێگەیان نەدا كۆمەڵكوژیی تەواوی ئیزیدییەكان بكرێت، لەماوەی سێ ساڵی شەڕی هێزی پێشمەرگە دژی تیرۆریستانی داعش، زیاتر لە 1800 پێشمەرگە شەهید بوون. (ئەمەش مانای ئەوەیە كە هێزی پێشمەرگە رۆڵی سەرەكی و یەكلاكەرەوەی هەبووە لە شەڕی دژی داعشدا- وەرگێڕ). هەربۆیە وێڕای ئەوەی هێزی پێشمەرگەی كوردستان بەشدارییەكی زۆر كارای لە شەڕەكە هەبووە و هەولێر ئیعجابی خۆی بۆ ئەمریكا نەشاردۆتەوە، بەڵام هەتا ئێستا ئەمریكا پشتگیرییەكی بەهێزی بەغدا دەكات و هەتا ئێستاش خەو بەوەوە دەبینێت كە عێراق بكاتە فنلەندایەكی ئیسلامی و شیعەو سوننە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لێك جیادەكاتەوە. ئەمە لە كاتێكدا ئەگەر پشتگیری كورد بكات، مەترسی دەكەوێتە سەر عێراق و ئێران كە دوو دەوڵەتی تیوكراتی پرۆپەترۆڵن و یەدەگی نەوتی عێراق و ئێران پێكەوە هێندەی دوو لەسەر سێی یەدەگی نەوتی عەرەبستانی سعودیە دەبێت.»