به‌گه‌رانه‌وه‌ بۆ مێژووی سیاسی گه‌لانی جیهان راگه‌یاندنی كیانی سه‌ربه‌خۆی نه‌ته‌وه‌یی درووست ترین چاره‌سه‌ره‌ بۆ یه‌كلایكردنه‌وه‌ی كێشه‌و ئاریشه‌كان،چونكه‌ رێگاكانی تر بۆ یه‌كلایكردنه‌وه‌ی ناكۆكیه‌كان جێگه‌ی خۆیان نه‌گرتووه‌ هه‌ر بۆیه‌شه‌ له‌ پرۆتۆكۆل و رێكه‌وتن نامه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان دا بابه‌تی مافی چاره‌ی خۆنوسین به‌جدی گفتوگۆی له‌باره‌وه‌ كراوه‌ و به‌ده‌قی یاسایی چه‌سپێندراوه‌ وه‌ك (راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆی بۆ گه‌لان 1960،جارنامه‌ی راگه‌یاندنی مافه‌كانی مرۆڤ 1948،رێكه‌وتن نامه‌ی مافه‌ مه‌ده‌نی و سیاسیه‌كان 1966)له‌ سه‌ده‌ی رابردوو ،له‌هه‌مان كات دا ئه‌گه‌ر سه‌یری هه‌وڵه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كانیش بكه‌ین بابه‌تی مافی چاره‌ی خۆنوسین به‌ وشیاریه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ كراوه‌و ده‌كه‌ن ،له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ره‌نگه‌ له‌ئه‌نجامی وه‌رگرتنی سه‌ربه‌خۆی وكه‌سایه‌تی قانونی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك ببێته‌ مه‌ترسی بۆ سه‌ر خۆی و ناوچه‌كه‌و ئاسایشی نێوده‌وڵه‌تی یاخود به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ببێته‌ هۆكارێك بۆ سه‌قامگیری خۆی و ناوچه‌كه‌ و ته‌نانه‌ت جیهانیش ،كه‌چی ئه‌گه‌ر سه‌یربكه‌ین هه‌ریه‌كه‌ له‌ وڵاتانی عێراق و ئێران و توركیاو سوریا به‌رده‌وام مایه‌ی سه‌رئێشه‌ بوونه‌ بۆ نه‌ته‌وه‌ی كوردو رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست به‌هه‌موو شێویه‌ك هه‌وڵیان داوه‌ بۆله‌ناوبردن و له‌به‌ین بردنی نه‌ته‌وه‌ی كوردكه‌ تا ئێستاش به‌رده‌وامی هه‌یه‌ هه‌ریه‌كه‌و به‌جۆریك وه‌كو برینی قوتی خه‌ڵك و بۆردومان كردن به‌ فرۆكه‌ و تانك و تۆپ له‌ سێداره‌دانی هاوڵاتانیانی كورد .
هه‌ربۆیه‌ كورد وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی ژێرده‌سته‌و لاواز ماوه‌ته‌وه‌ به‌تێپه‌ربوونی رۆژ ژمێری خۆی ئه‌مانه‌ش هه‌مووی ده‌رئه‌نجامی ناكۆكی و ناته‌بایی نێوماڵی كورد بووه‌ جگه‌ له‌مه‌ش وای كردوه‌ نه‌ته‌وه‌كمان ببێته‌ به‌رداشی پاكتاوی حیسابی ده‌وڵه‌تانی ده‌ورووبه‌رو وڵاته‌ زلهێزه‌كان ئه‌مه‌ش راستیه‌كه‌و ناشاردرێته‌وه‌ ،كه‌چی نابێت ئه‌وه‌ راسته‌ش له‌یاد بكه‌ین كه‌م تا زۆر نه‌ته‌وه‌ی كورد له‌هه‌رێمی كوردستان ئه‌زمونی زۆری له‌و مودێله‌ حوكمرانیه‌ وه‌رگرتووه‌ هه‌ربۆیه‌شه‌ كوردو سه‌ركردایه‌تی كورد بریاری حه‌كیمانه‌ وه‌رده‌گرن كه‌ به‌زۆره‌ ملێ به‌عێراقی عه‌ره‌بیه‌وه‌ لكێندراون وده‌یانه‌وێت بچنه‌ ده‌ره‌وه‌و كیانی سه‌ربه‌خۆی خۆیان رابگه‌ێنن،هه‌روه‌كو ده‌زانن ده‌وڵه‌تی عێراق له‌ئه‌نجامی دابه‌شكاری میراتی ده‌وڵه‌تی عوسمانی هاتۆته‌ بوون هه‌مووشمان ده‌زانین شتێك به‌شێوه‌یه‌كی پوچه‌ڵ بنیاد نرابێت دواجار پوچه‌ڵه‌ نه‌ته‌وه‌ی كوردیش وه‌ك قوربانی به‌و ده‌وڵه‌ته‌ پوچه‌ڵه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌ هه‌ربۆیه‌شه‌ چه‌ندین شۆرش تاگه‌یشته‌ راپه‌رینی به‌هاری ساڵی 1991 وه‌ك ناره‌زایه‌كانی كورد ئه‌ویان سه‌لماندوه‌ ده‌وڵه‌ت بوون تاكه‌ چاره‌سه‌رو بژارده‌ی درووسته‌ ، دوای كه‌وتنی رژێمی به‌عسی فاشی به‌چاوی خۆمان بینیمان حكومه‌تی نوێی عێراقی فیدراڵ هیچی بۆ نه‌ته‌وه‌كمان له‌هه‌رێمی كوردستان پێ نه‌بوو له‌دژایه‌تی و چه‌وساندنه‌وه‌ زیاتر نه‌بێت هه‌روه‌ها له‌گه‌ڵ هاتنی داعش ئه‌و راستیه‌ شیرین تر بوو هه‌رچی زووه‌ ئاماده‌كاری بكرێت بۆ ئه‌نجام دانی گشت پرسی و بریاردان له‌سه‌ر مافی چاره‌ی خۆنوسین و جیابونه‌وه‌ له‌عێراقێك كه‌ ته‌نیا ناوه‌ و بێ ناوه‌رۆك تا نه‌ته‌وه‌ی كوردیش وه‌كو گشت نه‌ته‌وه‌كانی تر ئازادی و مافه‌ بنه‌ره‌تیه‌كان بۆ خه‌ڵكی كوردستان فه‌راهه‌م بكات و هۆكارێكیش بێت بۆ هاوكاری و ئاسایشی ناوچه‌كه‌ كه‌ دواجار وڵاتانی دونیاش پشگیری ئه‌م هه‌نگاوه‌ ده‌كه‌ن ،له‌كۆتای دا پێویسته‌ ته‌واوی پارته‌ كوردستانیه‌كان پاڵپشتی و پشتگیری ئه‌و ئارگۆمینته‌ بكه‌ن "كه‌ نه‌ته‌وه‌یی كورد كه‌متر له‌ده‌وڵه‌ت بوون به‌هیچی تر رازی نین ".چونكه‌ پێچه‌وانه‌كه‌ی گه‌رانه‌وه‌یه‌ بۆ خاڵی سفر و دوباره‌ بوونه‌وه‌ی روداوه‌ مێژویه‌كانه‌ .